آشنایی با انواع بیماری های کبد و نحوه ی درمان آن

علایم اولیه بیماری‌ های كبد زمانی بروز می‌كند كه این اندام حیاتی آسیب جدی دیده است

بیماری های کبد

 از بزرگترین اعضای جامد بدن می توان به کبد اشاره کرد که در ذخیره انرژی، تولید و ترشح صفرا، حذف سموم، فرآینده سیستم گوارش، آسان کردن دستگاه هاضمه و متابولیسم مواد غذایی نقش بسزایی دارد. کبد در بالا ترین قسمت حفره ی شکمی در سمت راستقرار دارد و قفسه ی سینه از آن محافظت می کند. سلول های کبدی برای تأمین خون در بدن، دو منبع مختلف دارند که شریان های کبدی اولین منبع آن به شمار میرود که از طریق قلب، خون سرشار از اکسیژن را به کبد می رساند و سیاه رگ دروازه ای دومین منبع میباشد که میتواند از طریق سیستم دستگاه گوارش و طحال، خون و مواد مغذی را به سلول های کبد برساند. متأسفانه امروزه افراد بسیاری گرفتار بیماری کبدی هستند که اگر بیماری های کبدی در بین این افراد، ۷۵ درصد به کبد آسیب وارد کند، دیگر این عضو مهم بدن، توانایی انجام وظیفه خود را بدرستی ندارد.

اگر در سلول های کبدی، چربی انباشته شود این سلول ها ملتهب میشود و باعث رسوب چربی در کبد میشود و در نتیجه کبد چرب اتفاق می افتد. پنج گرم چربی در ۱۰۰ گرم وزن کبد وجود دارد ولی اگر این میزان چربی از پنج درصد وزن کبد بیشتر شود، به آن« کبد چرب » می گویند. هر گونه آسیب دیدگی به کبد باعث میشود که مشکلاتی در بدن بروز کند. اگر کل کبد از بین برود، ادامه ی حیات ممکن نیست ولی وجود ۲۰- ۱۰ درصد از کل کبد برای بدن کافیست. 

علل بیماری های کبد

انواع بیماری های کبد عبارتند از:

* التهاب سلول ها مثل هپاتیت؛

* انسداد در جریان صفرا مانند کُلستاسیس؛

* تجمع کلسترول یا تری گلیسرید مثل تغییر چرب یا استئاتوز؛

* اختلال در جریان خون به کبد؛

* آسیب به بافت کبد به وسیله ی مواد شیمیایی و مواد معدنی یا از طریق سلول های غیرطبیعی مانند سلول های سرطانی.

سیروز کبدی یکی از پیشرفته ترین بیماری های کبدی می باشد

علائم کبد چرب

کبد چرب در بسیاری از موارد علایم قابل توجهی ندارد. ولی گاهی اوقات علایمی مانند احساس خستگی و یا احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم بروز میکند. عوارض بیماری کبد چرب در برخی از افراد شامل زخم های کبدی می باشد. زخم کبدی بعنوان فیبروز شناخته می شود. فیبروز شدید کبدی موسوم به سیروز گاهی وقت ها با بروز علائم زیر همراه میشود:

> از دست دادن اشتها

> کاهش وزن

> ضعف

> خستگی

> خونریزی از بینی

> خارش پوست

> زردی پوست و چشم

> خوشه های شبکه مثل رگ های خونی در زیر پوست

> درد شکم

> تورم شکم

> تورم پاها

> بزرگ شدن پستان در مردان

> گیجی

انواع بیماری های کبد

بیماری های کبدی، انواع متنوعی دارد. از ویروس هایی که میتوانند سبب اختلال در عملکرد کبد شوند می توان به هپاتیت A، هپاتیت B و هپاتیت C، مصرف مواد مخدر ، سرطان، سموم و نوشیدن بیش از حد الکل اشاره کرد. انواع بیماری کبد به شرح زیر میباشد :

>> فاسیولیوز:

زمانیکه یک انگل به یک کرم انگلی هجوم میبرد که به آن فاسیولیوز می گویند و این بیماری بعنوان یک کبد کبدی شناخته می شود، که طول این بیماری در کبد میتواند ماهها یا حتی سالها خاموش باشد. فاسیولیوزیس یک بیماری استوایی محسوب میشود.

برخی از انواع بیماری های کبد ممکن است نیازمند اصلاحات غذایی خاص باشند

>> سیروز کبدی:

« سیروز کبدی» نوعی بیماریست که به مهم ترین عضو حیاتی بدنتان که کبد است، آسیب دائمی وارد می کند و موجب بروز اختلال در سلول های طبیعی میشود و دیگر توانایی انجام وظیفه اش را بدرستی ندارد. بعضی اوقات می توان با درمان نارسایی کبد، آنرا به حالت اولیه بازگرداند. سیروز کبدی یکی از پیشرفته ترین بیماری های کبدی می باشد. وقتی که میزان التهاب و آسیب به کبد افزایش یابد، این بیماری رخ می دهد و در نتیجه نمیتواند وظایفش را انجام دهد.

>> ویلسون:

یکی از بیماریهای کبدی ارثی، ویلسون نام دارد که در اثر مصرف بی رویه مس به آن مبتلا میشوید. از علائم این بیماری می توان به خستگی دائم، درد در ناحیه شکم، کاهش اشتها، استفراغ مدام و خونریزی بینی اشاره کرد.

>> هپاتیت: 

وقتی که فردی غذایی را بخورد و یا آبی را بنوشد که با  مدفوع فرد آلوده در تماس است، بیماری هپاتیت انتقال پیدا می کند. یکی از علائم هپاتیت اینست که کبد دچار التهاب و عفونت میشود. همچنین دیگر نشانه های این بیماری شامل زردی چشم، تهوع و درد در ناحیه شکم می باشد. با این که این علائم شباهت بسیاری با علائم بیماریهای دیگر دارد ولی با آزمایش خون، ابتلا به این بیماری مشخص می شود.

>> کبد چرب حاد بارداری( AFLP):

یک عارضه ی نادر ولی جدی که در بارداری رخ میدهد، کبد چرب حاد بارداری نام دارد. علت دقیق بیماری AFLP  مشخص نیست. معمولاً این بیماری در سه ماهه سوم بارداری بروز می دهد و اگر درمان نشود، برای سلامتی مادر و نوزاد در حال رشد، خطرات جدی را بهمراه دارد. اگر به  AFLP مبتلا شوید، پزشک دستور میدهد که در اسرع وقت زایمان کنید. ممکن است تا چندین روز بعد از زایمان، مراقبت های پیگیرانه انجام دهید. احتمالاً سلامت کبد طی چند هفته پس از زایمان به حالت عادی برمی گردد.

>> التهاب مجاری صفراوی:

التهاب مجاری صفراوی باعث میشود که کبدتان از بین برود. هیچ درمانی برای این بیماری اکنون وجود ندارد، و علت آن هم مشخص نیست، هر چند که این وضعیت تصور می شود خود ایمنی است.

>> بیماری کبد چرب الکلی( ALFD):

اگر الکل را بیش از حد مصرف کنید کبدتان آسیب می بیند. درصورت آسیب دیدن کبد، دیگر کبد شما توانایی تجزیه چربی را بدرستی ندارد، درنتیجه چربی جمع می شود که به آن کبد چرب الکلی می گویند. نخستین مرحله بیماری کبدی ناشی از الکل، بیماری کبد چرب الکلی نام دارد. اگر به جز تجمع چربی دچار التهاب یا عوارض دیگری نشوید، درواقع به بیماری کبد چرب الکلی ساده مبتلا شده اید.

بیماری های کبد، انواع متنوعی نظیر فاسیولیوز و سیروز کبدی و ... دارد.

>> کبد چرب :

وقتی که چاق شوید یا سوء مصرف الکل داشته باشید به کبد چرب مبتلا میشوید. اگر در اثر سوء مصرف الکل به این بیماری مبتلا نشوید، به آن کبد چرب غیرالکلی می گویند که به چند دسته تقسیم میشود و در صورت عدم درمان، در شدیدترین مراحل باعث بروز مشکلات دیگری همچون سیروز کبدی و یا زخم و سپس نارسایی کبدی میشود.

>> سندرم گیلبرت:

سندرم گیلبرت که حدود ۳ تا ۱۲ درصد جمعیت به آن مبتلا می شوند یک اختلال ژنتیکی محسوب میشود.

>> هموکروماتوز:

یکی از دیگر بیماریهای کبدی ارثی که معمولاً وقتی آهن در بدن، بیش از حد جمع شود بوجود می آید، هموکروماتوز نام دارد.

نحوه ی جلوگیری از بیماری های کبدی

شانس ابتلا به بیماری های کبد را میتوانید از روشهای زیر کاهش دهید:

- واکسن هپاتیت B

- انجام هر ساله( حداقل) معاینات جسمی مثل غربالگری چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و دیابت

- کاهش مصرف الکل

- رعایت دستورالعمل ها در هنگام استفاده از داروهایی مثل استامینوفن( Tylenol)

- با رعایت مراقبت های اولیه

- حفظ وزن سالم و شیوه فعال زندگی

روش های تشخیص بیماری های کبد

پزشکان برای تشخیص بیماری کبد، پس از این که تاریخچه پزشکی فرد ارزیابی و بررسی کردند و معاینه جسمی برایش انجام دادند، میتوانند آزمایش های زیر را انجام دهند:

>> بیوپسی کبد:

سوزن کوچکی در این آزمایش برای جمع آوری نمونه از بافت، به کبد وارد می شود.

>> آزمایش عملکرد کبد:

با استفاده از آزمایش عملکرد کبد می توانید آنزیمی که کبد در پاسخ به آسیب یا بیماری آزاد می کند، را اندازه گیری کنید.

شیوع بیماری های کبد چرب با افزایش سن، سیر صعودی می‌یابد

>> سونوگرافی:

در سونوگرافی برای ایجاد تصاویر از اندام ها و ساختارهای درون بدن از امواج صوتی استفاده می کنند.

>> اسکن توموگرافی کامپیوتری( CT):

اسکن توموگرافی کامپیوتری برای این که از بدنتان تصاویر دقیقی تهیه کند از اشعه ایکس استفاده می کند.

>> اسکن تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی( MRI):

اسکن MRI برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام ها و بافت ها از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می کند.

زمان مراجعه به پزشک برای بیماری های کبد

درصورت داشتن علائم و نشانه های مداوم، باید آن را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین درصورت داشتن درد شکمی خیلی شدید، سریعا توسط پزشک، آن را درمان کنید. در ادامه با سایر نشانه های دیگر این بیماری که باید به پزشک مراجعه کنید اشنا شوید:

* یرقان

* درد شکمی و تورم

* سردرگمی

* خونریزی

* خستگی

* کاهش وزن

درمان بیماری های کبد

شرایط درمان هر نوع بیماری کبدی متفاوت است که در ادامه انواع روشهای درمان این بیماری عبارتست از:

- هپاتیت آ:

هپاتیت آ معمولاً با گذشت زمان درمان میشود.

- درمان هپاتیت ب:

برای درمان هپاتیت ب مزمن، بیشتر باید از دارو های ضد ویروسی استفاده کنید.

- درمان هپاتیت ث:

هپاتیت ث باتوجه به چند عامل درمان میشود.

- پیوند کبد :

وقتی که کبد مثل قبل، عملکرد کافی نداشته باشد باید پیوند کلیه انجام دهید.

- درمان سرطان کبد:

با این که درمان سرطان کبد دشوار است ولی از طریق شیمی درمانی و تشعشع می توانید درمان شوید. برش یا پیوند کبد در بعضی موارد انجام می شود.

شیوع بیماری های کبد چرب در آقایان دو برابر خانم‌ها می‌باشد

- پاراسنتسیس:

درصورتی که تورم شدید ناشی از مایع کبد باعث بوجود آمدن ناراحتی شود، میتوان سوزن را وارد پوست کرد تا مایع را از شکم تخلیه کرد.

-  ERCP:

پزشکان معمولاً از یک لوله انعطاف پذیر بهمراه دوربین و ابزار ته آن میتوانند به تشخیص و درمان بعضی از مشکلات کبد اقدام کنند.

گردآوری: بخش سلامت سرپوش