هر آنچه لازم است در مورد بیماری ام اس بدانید

علت ايجاد بيماری ام اس هنوز شناخته نشده است

بيماري ام اس (مالتيپل اسکلروزيس) چيست؟

بیماری ام اس مختص اعصاب مرکزي بوده (مغز و نخاع) و ايجاد لکه هاي سفيد يا پلاکهاي متعددي در مغز مي کند.

پلاکها گوياي تخريب و سفت شدگي غلافهاي سلولهاي (ميلين ها) عصبي مغز مي باشند.

ميلين را مي‌توان به روکش روي سيم‌هاي برق شبيه دانست. زماني که غلاف ميلين تخريب‌شده و بافت عصبي بدون محافظ رها مي‌شود، پيامي که از آن عبور مي‌کند ممکن است کند شده و يا متوقف گردد. همچنين ممکن است خود عصب نيز آسيب ببيند.

علت بیماری ام اس:

علت ايجاد بيماری ام اس هنوز شناخته نشده است.

بیماری ام اس، نوعي بيماري خود ايمني در نظر گرفته مي‌شود که در طي آن دستگاه ايمني بدن به بافت‌هاي خودي حمله مي‌کند. 

مشخص نيست که چرا بيماري‌ ام اس در برخي از افراد ايجادشده و برخي ديگر به اين بيماري مبتلا نمي‌شوند ولي به نظر مي‌رسد که ترکيبي از عوامل ژنتيکي و محيطي در اين امر دخيل‌اند.

از مهم ترين فاکتور هاي محيطی:

• استرس (فشارهاي سنگين روحي يا فيزيکي)
• کمبود ويتامين ۳D به دليل در معرض تماس نور خورشيد قرار نگرفتن به مدت کافي
• تروما و عفونت هاي ويروسي

علائم بیماری ام اس:

• ضعف و يا بي حسي يک يا تعدادي از اعضاي بدن که معمولاً در يک طرف بدن به وجود مي‌آيد.
•  از دست دادن قدرت بينايي به صورت نسبي و يا کامل بينايي و معمولاً در يک چشم که اکثراً با درد به هنگام حرکت دادن چشم همراه است.
• دوبيني يا تاري ديد
• سوزن سوزن شدن و يا درد در قسمت‌هايي از بدن
• احساس برق‌ گرفتگي هنگام بعضي حرکات خاص سر
• لرزش و يا عدم هماهنگي بدن
• اختلال کلامي
• خستگي مفرط
• سرگيجه
• اختلال در عملکرد مثانه و روده‌ها

نشانه‌هاي بيماری ام‌اس متنوع و متفاوت است، اما بايد توجه داشته باشيد هيچ يك از اين نشانه‌ها، در اماس موقت و گذرا نيست و حداقل بايد يك روز ادامه داشته باشد.

سوزش و گزگز مربوط به بيماري ام‌اس بسيار شديد و مداوم است و به همين دليل افرادي كه گاهي چنين حسي دارند، نبايد نگران مبتلاشدن به ام‌اس باشند.

عوامل خطر بیماری ام اس:

عوامل زير مي‌توانند خطر ابتلاي شما به ام اس را افزايش دهند:

• سن: ام اس ممکن است در هر سنی بروز کند ولی شيوع آن در افراد بين ۲۰ تا ۵۰ سال بيشتر است.
• جنسيت: خطر ابتلای زنان به اين بيماري نزديک ۲ برابر مردان است.
• ژنتيك: ابتلاي والدين يا يكي از نزديكان به اين بيماري خطر ابتلا به ام.اس را در فرد افزايش مي‌دهد.
• برخي عفونت‌هاي خاص : برخي از ويروس‌ها مانند اپشتين بار، که باعث مونونوکلئوز عفوني مي‌شود.
• نژاد: افراد سفيدپوست بيشتر در معرض خطر براي ابتلا به اين بيماري قرار دارند. افراد آسيايي، آفريقايي و يا بوميان آمريکا، کمترين خطر را دارند.
• آب‌وهوا : ام اس در افرادي که در آب‌وهواهاي معتدل زندگي مي‌کنند شايع‌تر است.
• برخي بيماري‌هاي خود ايمني خاص: بيماري‌هاي تيروئيدي، ديابت نوع ۱ و يا بيماري‌ها التهاب روده.
• استعمال دخانيات
• افراد حساس و زودرنج: اين نوع افراد عموما اشخاصی هستند فوق العاده حساس, زودرنج و عصبي و با کمترين ناملايمات از حالت عادي خارج شده و تعادل خود را از دست مي دهند و ساعت ها فکر خود را مشغول کرده و به خود و ديگران پيله مي کنند.
• افراد با طبع سرد : افرادي هستند که از نظر ژنتيک داراي طبع سردي بوده و مدام از غذاهاي سردي بخش (غذاهائي با pH اسيدي) به حد وفور استفاده مي کنند و علاقه زيادي به خوردن ترشي, سرکه, تمبر هندي, ماست, قره قورت و امثالهم دارند.

ترس از بيماری ام اس:

«ام ‌اس» ترس ندارد.

به محض اين‌كه دستش كمي گزگز مي‌كند يا چشم‌هايش سياهي مي‌رود، مي‌ترسد و مي‌گويد: «حتماً ام‌اس گرفته‌ام».خواب رفتگی دست و پا در تمامی موارد به منزله ابتلا به بیماری ام اس نیست، عوامل دیگری مانند: سندرم کارپال تونل، کمبود آهن، چربی‌خون بالا و کمبود ویتامین نیز سبب خواب رفتن دست و پا می شوند پس ضعف و بی حسی اندام ها برابر با بیماری ام اس نیست و اين بيماري هم به معني پايان زندگي فعال و پويا نیست.

بیماری MS به آسانی تشخیص داده نمی شود

تشخیص بیماری ام اس:

آزمایش مخصوصی برای تشخیص ام اس وجود ندارد و و روش تشخیص آن به‌صورت رد کردن احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم و نشانه‌های مشابه می‌باشد. به این روش، تشخیص افتراقی گفته می‌شود.

علاوه بر گرفتن سوابق پزشکی و معاینه کامل فیزیکی آزمایش‌هایی بر روی بیماران برای تشخیص ام اس و رد کردن سایر علل ایجاد کننده علائم انجام می‌شود.

اسکن ام آر آی (MRI):

بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به ام اس دارای بافت جوشگاهی در مغز هستند که در اسکن مغزی با ام آر آی دیده می‌شود.از مغز و نخاع می‌تواند ضایعه‌های ایجادشده در اثر ام اس را مشخص کند. ممکن است نوعی ماده‌ی حاجب (کنتراست زا) به‌منظور مشخص کرده ضایعه‌های ایجادشده در اثر ام اس فعال، به‌صورت وریدی به شما تزریق شوند.

گرفتن مایع نخاعی (پونکسیون کمر) :

گرفتن مایع مغزی نخاعی (مایعی که درون مغز و نخاع جریان دارد) از محل ستون فقرات کمری که در طی آن نمونه‌ی کوچکی از مایع نخاعی از درون کانال نخاعی برداشته‌شده و تحت آنالیز آزمایشگاهی قرار می‌گیرد. این نمونه می‌تواند موارد غیرعادی در مورد پادتن‌های مربوط به بیماری‌ام اس را مشخص کند. گرفتن مایع نخاعی همچنین می‌تواند احتمال وجود عارضه‌های دیگر با علائم مشابه به ام اس را رد کند.

آزمایشات پتانسیل برانگیخته:

که سیگنال‌های عصبی تولیدشده در پاسخ به محرک‌ها را ضبط می‌کنند. یک آزمایش پتانسیل برانگیخته ممکن است از محرک‌های دیداری یا الکتریکی استفاده کند که در طی آن شما یک شئ متحرک را دنبال کرده و یا امواج الکتریکی به اعصاب دست و پاها اعمال می‌شوند. الکترودها سرعت عبور پیام عصبی را درون اعصاب اندازه‌گیری می‌کنند.

همچنین آزمایش‌‌های برای رد کردن سایر بیماری‌های خود ایمنی و عفونت‌ها هم ممکن است انجام شود.

انواع ام اس:

ام اس عودکننده فروکش‌کننده :

شايع‌ترين نوع اين بيماري است که ۸۵ درصد افراد مبتلا را شامل مي‌شود. در اين نوع بيماري، علائم در دوره‌هاي زماني خاصي براي هفته‌ها يا ماه‌ها عود کرده و سپس در دوره‌هاي زماني ديگري کاهش‌يافته و يا کاملاً از بين مي‌روند.

ام اس پيش‌رونده‌ي اوليه :

۱۰ درصد افراد مبتلا را شامل شده و در طي آن، علت بيماري ام اس و علائم بيماري به‌آرامي ولي به‌طور پيوسته پيشرفت مي‌کنند.

ام اس پيش‌رونده‌ي ثانويه :

که افراد مبتلا به بيماري ام اس در ابتدا به نوع عودکننده فروکش‌کننده‌ي بيماري مبتلا بوده‌اند و در طول زمان ميزان عود بيماري بيشتر از پسرفت آن بوده است. حدوداً نزديک به ۵۰ درصد از افراد مبتلا به ام اس عودکننده فروکش‌کننده، در اولين ۱۰ سال ابتلا به بيماري خود، به اين نوع ام اس مبتلا خواهند شد.

ام اس پيش‌رونده‌ي عودکننده:

که در طي آن، بيماري به‌طور مداوم پيشرفت کرده و هرازگاهي عود مي‌کند. اين نوع بيماري نسبتاً نادر بوده و تنها در ۵ درصد از موارد ام اس ديده مي‌شود.

درمان بیماری ام اس:

درمان بیماری MS را به تاخیر نیندازید.

وقتی که پزشک تشخیص بیماری MS را داد، باید به دنبال یک پزشک متخصص اعصاب که بیماران MS را نیز درمان می کند، باشید.

این بیماری، یک بیماری مزمن است و نیاز به یک پزشک متخصص MS دارد.

در طی مدت کمتر از یک ماه، تخریب عصبی صورت می پذیرد

درمان بیماری ام اس شامل: کنترل علائم و بهبود زندگی بیمار است.

در حال حاضر بسیاری از داروها، موجب کاهش شدت حملات MS و کاهش سرعت پیشرفت این بیماری می گردند.

اگر به محض تشخیص این بیماری، درمان صورت نگیرد، موجب از کارافتادگی فرد می گردد.

اولين مرحله توقف و يا كاهش حملات سيستم ايمني به ميلين رشته‌هاي اعصاب است.

مرحله دوم بهبود علائم بيماري و كمك به فرد براي بازگشتن به شرايط طبيعي تا حد امكان است.

از آنجا كه اين بيماري مادام العمر است، كنترل دايمي و معالجه هميشگي بيماري ضروري است.

پيشرفت بيماري ام اس در اثر مصرف دارو تا حدودي كندتر مي‌شود. همچنين معالجه علايم بيماري مي‌تواند حالت فلج را كاهش دهد.

درمان‌های ام‌اس به سه گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شود،

• دسته اول درمان‌ها هنگام حملات بیماری صورت می‌گیرد كه در این دوران بیمار باید در بیمارستان بستری شود.
• دومین دسته، درمان‌های پیشگیری است؛ در این شرایط با توجه به وضعیت بیمار از داروهای متفاوتی استفاده می‌كنند كه با كمك آنها تعداد حملات بعدی كمتر می‌شود.
• سومین گروه درمان‌ها، مربوط به علائم بیماری است و بیماران باید بدانند عوارض بیماری مانند خستگی بیش از حد، تكرر ادرار و سفتی اندام‌ها با دارو تا حد زیادی قابل درمان است.

فیزیوتراپی:

یک فیزیوتراپیست یا متخصص کاردرمانی می‌تواند به شما تمرینات کششی و تقویتی آموزش داده و به شما نشان دهد که چگونه می‌توان با کمک وسایل مخصوص، کارهای روزانه را آسان‌تر انجام داد. فیزیوتراپی به همراه استفاده از وسایل کمکی حرکتی در موقع نیاز، می‌تواند در مدیریت ضعف پا و دیگر مشکلات مربوط به راه رفتن که معمولاً در بیماری‌ام اس وجود دارند، به فرد کمک کنند.

و اگر در صحبت کردن یا بلعیدن دچار اشکال هستید، می‌توانید از گفتاردرمانگر کمک بگیرید.

تعویض پلاسما (پلاسما فرز):

بخش مایع خون شما (پلاسما) برداشته‌شده و از سلول‌های خونی جدا می‌شود. سپس سلول‌های خونی با یک محلول پروتئینی (آلبومین) مخلوط شده و به خون بازگردانده می‌شوند. درصورتی‌که علائم بیماری به‌تازگی در بدن شما ظاهرشده باشد، شدت آن‌ها زیاد بوده و یا بدن شما پاسخ مناسبی به استروئیدها ندهد، از تعویض پلاسما استفاده می‌شود.

تجویز دوزهای بالای داروهای کورتونی هنگام بروز حمله بیماری می‌تواند زمان حمله را کوتاه کند. 

دارو و کنترل درد بیماری ام اس:

حدود نیمی از مبتلایان به ام اس دچار شکلی از درد می‌شوند که یا ناشی از ایجاد مدار کوتاه در دستگاه عصبی است یا به علت اسپاسم و کشیدگی عضلانی رخ می‌دهد.

پزشکان برای بهبود حالت افسردگي و كاهش خطر خودكشي، ممکن است از داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج(که خواص ضددرد هم دارند) استفاده کنند.

مصرف داروهای مسکن و داروهای ضداسپاسم 

مصرف دارو براي كنترل مثانه،

مصرف دارو براي رفع گرفتگي‌هاي عضلاني

مصرف دارو براي بهبود دردهاي عصبي

داروهای مورداستفاده برای کاهش خستگی مفرط

اثرات جانبي اين داروها با توجه به نوع دارويي كه مصرف مي‌شود، متفاوت است که از مهمترين آنها خواب آلودگي، بهم خوردگي معده و واكنش‌هاي آلرژيك نسبت به داروها هستند.

داروهای جایگزین:

بسیاری از افراد مبتلا به ام اس برای مدیریت علائم بیماری خود، از روش‌های درمانی جایگزین و مکمل و یا هر دو استفاده می‌کنند.

روش‌های جایگزین مانند ورزش، مدیتیشن، یوگا، ماساژ، رژیم غذایی مناسب، طب سوزنی، و تکنیک‌های آرامش بخشی می‌توانند سلامت عمومی ذهنی و جسمی را بهبود بخشند ولی تحقیقات کمی کارایی آن‌ها در مدیریت علائم ام اس را تائید کرده‌اند.

بيماری ام اس مسري نيست

عوامل پرهیز در زمان بیماری ام اس:

این عوامل بیماری MS را بدتر می کنند:

• خستگی شدید
• استرس
• سیگار
• تب
• حمام گرفتن با آب گرم  و یا در مکان های خیلی گرم بودن
• در معرض نور خورشید قرار گرفتن
• نوشیدن الکل

بیماری MS و ویتامین D

یک مطالعه نشان داد که دریافت زیاد ویتامین D موجب کاهش علائم بیماری MS می شود.

به ۲۵ نفر بیمار مبتلا به MS، روزانه ۱۴۰۰۰ واحد بین المللی (IU) ویتامین D در مدت یک سال داده شد. بررسی ها نشان داد که ۱ درصد از بیماران، عدم پیشرفت بیماری را نشان دادند. 

یکی از منابع ویتامین D، نور خورشید است. افرادی که دور از خط استوا زندگی می کنند، ابتلا به بیماری MS در آن ها بیشتر است.

این نکته را از یاد نبرید که افراد بزرگسال نباید بیشتر از ۴۰۰۰ IU ویتامین D در روز مصرف کنند.

در صورت مصرف بیش از اندازه ویتامین D دچار عوارض زیادی می شوید، از جمله: تهوع، استفراغ، یبوست، بی اشتهایی، ضعف و کاهش وزن.

در عین حال مصرف بیش از اندازه این ویتامین باعث می شود که کلسیم بدن زیاد شود و منجر به تشکیل سنگ کلیه گردد.

بهتر است میزان مورد نیاز خود را از پزشک بپرسید.

بيماري MS و گياهخواران

مطالعات نشان داده که بيماران مبتلا به MS، دچار کمبود ويتامين B12 مي باشند. اگر فردي مبتلا به MS باشد و غذاهاي حاوي ويتامين B12 را کم مصرف کند، زودتر دچار کمبود اين ويتامين مي شود. رژيم غذايي گياهخواري ويتامين ب۱۲ کمی دارد.

علائم کمبود ويتامين B12 عبارت است از: خستگی، سردرد و از دست دادن حافظه. اين ويتامين در گوشت، تخم مرغ، ماهي و لبنيات يافت مي شود.

ويتامين B12 براي انتقال دهنده هاي عصبي يک جزء مهم است. در غلاف ميلين که اطراف فيبرهاي عصبي را مي پوشاند، ويتامين B12 وجود دارد.

ام‌اس مانع زندگی عادی نمی‌شود:

متاسفانه اغلب افراد تصور می‌كنند ام‌اس به معنای ناتوانی كامل فرد است و تنها تصویری كه از مبتلایان به ام‌اس در ذهن آنها نقش می‌بندد، فردی است كه روی صندلی چرخدار نشسته و توانایی حركت ندارد. در حالی كه بسیاری از بیماران می‌توانند زندگی عادی خود را بدون هیچ مشكلی ادامه ‌‌دهند.

مردم معمولا از بیماری افرادی كه علائم خاصی ندارند، آگاه نیستند و شاید حتی ندانند یكی از همكاران یا دوستانشان به این بیماری مبتلاست، اما درصد كمی از بیماران كه شرایط بدی دارند، همیشه مورد توجه قرار می‌گیرند و به همین دلیل مردم بیماری ام‌اس را با توجه به آن نشانه‌ها می‌شناسند.

مبتلایان به ام‌اس تا جایی كه خیلی خسته نشوند، می‌توانند هر فعالیتی را كه در توانشان هست، انجام دهند.

بيماري ام اس مسري نيست و خطري براي اطرافيان بيمار ندارد، اما مي‌تواند به طور ژنتيكي اعضاي يك خانواده را تهديد كند.

شغل و بیماری MS

اگر مبتلا به بیماری MS هستید، ممکن است فکر کنید اگر کارفرمایتان بداند که مبتلا به این بیماری هستید، بر امنیت شغلی، گزینه های اشتغال و مسیر شغلی شما تاثیر بگذارد.

قبل از گفتن به کارفرما، راجع به بیماری خود اطلاعات کافی کسب کنید و جای هیچ گونه ابهام را باقی نگذارید.

ام اس و بارداری:

بیماران مبتلا به ام‌اس نیز می‌توانند مانند سایر افراد ازدواج كنند، باردار شوند و زایمان طبیعی داشته باشند، اما از نظر اخلاقی شخص موظف است بیماری‌اش را به همسرش اطلاع دهد.

پزشکان عموما توافق دارند که بارداری برای زنان مبتلا به ام اس بی‌خطر است. پژوهش‌ها هیچ افزایشی در خطر عوارض در حین بارداری را نشان نداده‌اند. در واقع در بسیاری از زنان در حین بارداری علائم ام اس کاهش پیدا می‌کند.

میزان بالای هورمون‌ها و پروتئین‌ها در طول بارداری ممکن است باعث مهار دستگاه ایمنی شود و احتمال حمله جدید ام اس را کاهش دهد.

بهتر است پیش از باردار شدن در این باره با دکترتان مشورت کنید، چرا که برخی از داروهای ام اس را نباید در حین بارداری یا شیردهی مصرف کرد. در ماه‌های اول پس از زایمان احتمال عود بیماری ممکن است افزایش یابد.

متحرک ماندن با وجود ام اس:

اکثریت افراد دچار ام اس می‌توانند به راه رفتن ادامه دهند ،گرچه ممکن است نیاز به وسائل کمکی داشته باشند. کفش‌های ارتوتیک یا بریس‌های ساق پا می‌تواند به افزایش پایداری فرد هنگام راه رفتن کمک کنند. اگر یک پای‌تان قوی‌تر از پای دیگر است، استفاده از عصا می‌تواند به شما کمک کند.افرادی که دچار ضعف شدید در پاهای‌شان هستند ممکن است نیاز به استفاده از واکر داشته باشند. و برای افرادی که توانایی حفظ تعادل ندارند یا زود خسته می‌شوند، استفاده از صندلی چرخدار یا اسکوتر گزینه خوبی است.

ام اس و ورزش:

ورزش می‌تواند سفتی، خستگی و سایر علائم ام اس را بهبود بخشد. اما ورزش کردن بیش از حد ممکن است وضعیت را بدتر کند.

بهتر است به آهستگی ورزش کردن را شروع کنید. ابتدا با ۱۰ دقیقه ورزش شروع کنید و بعد به تدریج مدت هر وعده ورزش‌تان را افزایش دهید.

پیش شروع برنامه ورزشی‌تان درباره نوع و شدت مناسب فعالیت ورزشی با دکترتان مشورت کنید. چند گزینه محتمل شامل آئروبیک آبی، شنا، تای چی و یوگا است.

دورنمای ام اس:

اغلب بیماران ام اس طول عمر طبیعی یا نزدیک به طبیعی خواهند داشت. با اینکه این بیماری ممکن است راه رفتن یا انجام برخی از کارها را مشکل کند، همیشه به معلولیت شدید منتهی نمی‌شود.

بسیاری از مبتلایان به ام اس با وجود درمان‌های موثر، شیوه‌های توانبخشی، وسائل کمکی فعال باقی می‌مانند، به شغل‌شان ادامه می‌دهند و می‌توانند از زندگی خانوادگی و فعالیت‌های محبوب‌شان لذت ببرند.

همه ساله آخرین چهارشنبه ماه می، به عنوان روز جهانی ام‌اس در نظر گرفته می‌شود تا با استفاده از رسانه‌های مختلف مردم جهان بیشتر با این بیماری آشنا شده و دریابند نه‌تنها ام‌اس پایان زندگی نیست، بلكه مبتلایان به آن می‌توانند زندگی موفق و شادی را تجربه كنند.