اوریون چیست و نحوه تشیص و درمان آن چگونه است؟

اورِیون یک بیماری  واگیردار است که اغلب کودکان به آن مبتلا می شوند

اوریون

اُورِیُون یا گوشک یا بناگوشک یا بناریشک یک بیماری  واگیردار است که اغلب کودکان به آن مبتلا می شوند. التهاب غده بناگوشی از علائم اصلی و عمده این بیماری به شمار میرود ، ولی گاهی اوقات این عفونت به غدد دیگری نظیر لوزالمعده،  مغز،  بیضه و تخمدان هم گسترش می یابد. اُورِیُون یک بیماری عفونی دوران کودکی محسوب میشود که اکثر اوقات خردسالان بالای دو سال به این بیماری مبتلا میشوند.

اوریون که دوره نهفته ی آن ۱۴ تا ۲۱ روز است توسط یک ویروس به وجود می آید. این بیماری در آمریکا تا هنگامی که واکسیناسیون اوریون جزء برنامه قرار گرفت، رایج بود و تعداد موارد اوریون از آنوقت به بعد، به شدت کاهش یافت. هنوز هم در کشور آمریکا و در بسیاری از نقاط جهان، شیوع این بیماری رایج است. بدین ترتیب یکی از مهم ترین راههای جلوگیری از ابتلا به بیماری اوریون، واکسیناسیون می باشد.

سن شیوع اوریون بین ۵ تا ۱۰ سال است، کودکان زیر ۲ سال به این بیماری مبتلا نمی شوند، درحالیکه ابتلای این بیماری در افراد میان سال نادر است. بیماری که به اوریون مبتلا شده باید استراحت کند، به همین منظور باید برای وی یک اتاقی که بیمار در آن آرامش داشته باشد، در نظر گرفته شود. در این دوره ی بیماری توجه به تغذیه مناسب و مقوی از اهمیت بسیاری برخوردار است، حتی با وجود این که در این دوره بیمار، بی اشتها شده است، باید تلاش کنید با حوصله به وی غذا بدهید تا سیستم ایمنی بدن او کم تر ضعیف شود و بیماری اش تشدید نشود.

علائم اوریون

افرادی که به اوریون مبتلا شده اند، یا فاقد علایم و نشانه می باشند یا نشانه های این بیماری در آن ها بسیار خفیف است. درصورت پیشرفت علائم اوریون، معمولاً دو تا سه هفته پس از این که درمقابل ویروس قرار گرفت، علائمی شامل موارد زیر ظاهر میشوند که عبارتند از:

>> ضعف و خستگی

>> تب

>> از دست دادن اشتها

>> سردرد

>> دردهای عضلانی

>> درد موقع جویدن یا بلع

>> تورم دردناک غدد بزاق در یک یا  طرفین صورت( پاروتید)

>> تورم غدد بزاقی، علامت اولیه و معروف اوریون است که درنتیجه ی آن گونه ها پف می کنند.

سن شیوع اوریون بین ۵ تا ۱۰ سال است

نحوه انتقال اوریون

رایج ترین راه‌های انتقال اوریون، تماس مستقیم با بزاق دهان مانند بوسیدن بیمار یا تنفس هوای آلوده به ویروس ناشی از سرفه های بیمار است و یا از راه ظروف آلوده به بزاق شخص بیمار بطور غیرمستقیم به فرد سالم انتقال می یابد. این ویروس از ۳- ۲ روز پیش از تورم تا حدود ۹ روز پس از آن از راه بزاق دفع میشود. به همین علت بهتر است که فرد مبتلا در خانه بماند و ظروفی که از آن استفاده می کند را بمدت ۹ روز بعد از شروع علائم بیماری از سایر ظروف جدا کند. البته کنترل کامل بیماری باتوجه به دفع ویروس از بزاق پیش از شروع علائم، دشوار است.

فصل شیوع اوریون

در اواخر زمستان و اوایل فصل بهار، شیوع بیماری اوریون زیاد می شود که البته در صورت ایجاد اپیدمی، در تمامی فصل های سال این بیماری رویت می شود.

راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری اوریون

در صورتیکه قبلا به اوریون مبتلا شده اید یا در مقابل این بیماری واکسینه شده اید، دیگر به اوریون مبتلا نمی شوید.

* واکسن اوریون با واکسن سرخجه به صورت ترکیبی تزریق می شود که در مقایسه با واکسن های دیگر، بی خطرتر و موثرتر است.

* برای محافظت در زمان شیوع اوریون، یک دوز به اندازه کافی مؤثر نیست.

* بهتر است واکسن اوریون را در دو دوز به کودکان، پیش از این که به مدرسه بروند، تزریق کنند. نخستین دوز آن بین سنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی تزریق شود و دومین دوز آن، بین سنین ۴ تا ۶ سال، یا بین ۱۱ تا ۱۲ سالگی تزریق شود.

* بطور معمول تزریق دوز سوم واکسن اوریون توصیه نمی شود مگر این که پزشکتان در منطقه ای که شیوع این بیماری وجود دارد ، تزریق دوز سوم را پیشنهاد کند.

رایج ترین راه‌های انتقال اوریون، تماس مستقیم با بزاق دهان میباشد

زمان مراجعه به پزشک برای درمان اوریون

درصورت مشاهده ی علائم و نشانه های اوریون در شما یا فرزندتان باید به دکتر عفونی و گرمسیری مراجعه کنید. اوریون در حدود ۹ روز بعد از این که علائم آن آشکار شد، هم چنان بسیار مسری است. از این جهت تا جاییکه می توانید باید استراحت کنید و همینطور با مصرف مسکن های بدون نسخه مثل ایبوپروفن و استامینوفن و استفاده از کمپرس سرد تلاش کنید تا علائم و نشانه های این بیماری را کاهش دهید. ممکن است اوریون سبب بروز بیماری های دیگری در شما شود. اگر غدد بزاقی متورم داشته باشید و تب کرده باشید به این معنیست که غده بزاق مسدود شده است یا به دنبال عفونت های ویروسی متفاوت دیده میشود. اگر فرزندتان بیماری اوریون گرفته و یکی از عوارض مذکور را دارد باید با پزشک خویش تماس بگیرید.

درمان اوریون

با توجه به اینکه اوریون به دنبال یک عفونت ویروس ایجاد می شود ، بدین ترتیب برای درمان این بیماری استفاده از آنتی بیوتیک یا داروهای دیگر اثری ندارد ولی بیشتر کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوریون بعد از چند هفته بدون هیچگونه عارضه ای از بیماری درمان می شوند. به همین منظور یکی از بهترین راههای درمان اوریون، استراحت می باشد. همینطور خود یا فرزندتان را برای جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران، از شخص مبتلا دور کنید. یک هفته بعد از تشخیص پزشک و ابتلای شما به اوریون میتوانید ، بکار یا مدرسه بازگردید. به علت این که پس از یک هفته، بیماری شما دیگر واگیردار نیست. طول دوره نهفتگی( از زمان ورود ویروس به بدنتان تا زمان ظهورعلائم) این بیماری اصولا دو هفته است.

یکی از مهم ترین راههای جلوگیری از ابتلا به بیماری اوریون، واکسیناسیون می باشد

پس از گذشت ده روز که به اوریون مبتلا شده اید، باید علایم آن نسبت به قبل رو به بهبودی باشد. با این حال، شما با انجام هر کدام از کارهای زیر میتوانید علائمتان را کاهش دهید و سبب تسریع روند بهبودی خود شوید:

- در دوران ابتلا به اوریون از غذاهای نرمی مثل سوپ، ماست و دیگر موادغذایی استفاده کنید که جویدن آن ها دشوار نباشد( زیرا اگر غددتان متورم باشد ممکن است جویدن برایتان دردناک باشد).

- برای جلوگیری از کم آبی ناشی از تب باید مقدار زیادی از مایعات بنوشید که از آن ها میتوان به آب، آب میوه و سوپ فراوان اشاره نمود ، به خصوص اگر در دوران بیماری اوریون، تب دارید باید زیاد استراحت کنید.

- یکی از علائم اوریون، احساس ضعف یا خستگی میباشد که در صورت مشاهده ی چنین علایمی باید استراحت کنید.

- از خوردن غذاهای اسیدی و نوشیدنیهایی که باعث تشدید درد در غدد بزاقی می شود، خودداری کنید. از خوردن و نوشیدن خوراکیهای ترش در دوران بیماری اوریون بپرهیزید، چونکه غدد بزاقی متورم به طعم ترش بسیار آلرژی دارند.

- در دوران ابتلا به بیماری اوریون از مسکن ها و تب برهایی مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.

- درصورت درد یا تورم در فک از بسته ی یخ یا کیسه ی آبجوش استفاده کنید. پیش از این که از کمپرس یخ یا کیسه ی آبجوش استفاده کنید باید برای محافظت از پوست خود، یک حوله ی نازک روی فکتان بگذارید.

در اواخر زمستان و اوایل فصل بهار، شیوع بیماری اوریون زیاد می شود

عوارض اوریون

عوارض اوریون نادر است، ولی درصورت عدم درمان، میتواند جدی باشد. بيش ترین اثر اوریون بر غدد پاروتید است. با این حال، عوارض اوریون در اکثر مواقع در بعضی از بخش های بدن شامل التهاب و تورم میباشد مانند:

* تورم غده لوزالمعده( پانکراتیت):

تورم غده لوزالمعده که یک عارضه خوش خیم است گاهی اوقات سبب درد شدید شکمی همراه با تب، استفراغ شدید و تهوع میشود که معمولاً در عرض ۲ تا ۳ روز، علائم بیمار بهبود می یابد.

* کری:

کری عصبی یکی از عوارض مهم اوریون به شمار میرود که عمدتاً یکطرفه است و میتواند به صورت گذرا و یا دائمی باقی بماند.

* مغز: 

عفونت های ویروسی مثل اوریون باعث التهاب مغز( آنسفالیت) میشود. انسفالیت باعث بروز مشکلات عصبی و تهدید کننده حیات میشود. در صورت ابتلا به اوریون و مشاهده ی علائمی مانند تشنج، سردرد شدید یا از دست دادن هشیاری باید به پزشک مراجعه کنید.

* تورم بیضه ها( ارکیدیت):

از شایع ترین عارضه ی مبتلایان اوریون پس از بلوغ می توان به تورم بیضه ها اشاره کرد که تا یک سوم افراد بالغ به این بیماری مبتلا می شوند. عارضه های این بیماری شامل تب بالا، درد شدید بیضه ها و تورم و قرمزی کیسه بیضه ها است و همینطور ۱۰ درصد از افرادیکه به این بیماری مبتلا میشوند دچار مشکلات نازایی می گردد. البته این تصور عامه که مبتلایان به اوریون، به علت متورم شدن بیضه ها نباید حرکت کنند از آن جا منشاء می گیرد که معمولاً حدود ۱۰ روز بعد از تورم غدد بزاقی، این عارضه ایجاد می شود. به همین علت می گویند که بیمار حرکت کرده است که مورد قبول نمی باشد.

* مشکلات قلبی: 

اوریون به ندرت، با عوارضی مانند ضربان قلب غیرطبیعی و بیماری های عضلانی قلب همراه است.

* مننژیت:

شایع ترین عارضه اوریون در کودکان، مننژیت نام دارد به طوریکه کودک در اثر آن به سردرد، تب شدید و سفتی گردن و استفراغ های مقاوم مبتلا میشود. البته در این کودکان معمولاً به محض گرفتن مایع نخاع علائم بیمار کاهش می یابد. معمولاً عارضه مننژیت، خوش خیم است و بدون آنکه عارضه هایش ماندگار شود، بهبود می یابد.

دوره نهفته ی اوریون۱۴ تا ۲۱ روز است که توسط یک ویروس به وجود می آید

* سقط جنین : 

آلودگی با ویرووس اوریون در هنگام بارداری، به خصوص اوایل بارداری، سبب سقط جنین می شود. یکی از عوارض زنان مبتلا به اوریون اینست که احتمال تورم تخمدان را دارند. التهاب میتواند دردناک باشد ولی موجب آسیب رساندن به تخمک های زن نمی شود. با این حال، اگر یک زن در دوران بارداری دچار اوریون شود، در او خطر ابتلا به سقط جنین افزایش می یابد.

گردآوری: بخش سلامت سرپوش