بیماری «درماتیت سبورئیک» چیست و چه علائمی دارد؟

درماتیت سبورئیک نوعی التهاب پوست است که اغلب  به صورت مزمن و عود کننده بروز می‌کند و  در نوزادان و بالغین مشاهده می‌شود؛ درماتیت سبورئیک اغلب با پوست قرمز، خارش دار و پوسته ریزی بروز می‌کند، در مناطقی از پوست که غدد سباسه بیشتر و چرب‌تری دارند، درگیری بیشتر است.؛ در مطالعاتی که روی سایر درماتیت‌ها مانند درماتیت آتوپیک انجام شده، مشخص شده است که این بیماری با سطح ویتامین D ارتباط دارد، به گونه‌ای که این بیماران دارای سطح پایین‌تری از ویتامین D هستند.

زودرس‌ترین و شایع‌ترین علائم درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک بیشتر در پوست سر و صورت مشاهده می‌شود و معمولا با شوره سر همراه است؛ ایجاد شوره‌ سر زودرس‌ترین و شایع‌ترین علامت این بیماری است که موجب قرمزی و پوسته دار شدن نواحی گوناگون سر می‌شود و در نواحی پیشانی از خط رویش مو‌ها نیز فراتر می‌رود.

علی ارغوانی متخصص داخلی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران، اظهار کرد:  بیماری درماتیت سبورئیک یک بیماری پاپولواسکوآموس التهابی مزمن و شایع است که مخمر پیتیروسپورم در ایجاد آن نقش احتمالی دارد؛ این بیماری می‌تواند همه‌ سنین را درگیر کند؛ این بیماری بیشتر در پوست سر و به صورت پوست پوست شدن یا شوره سر خود را نشان می‌دهد.

وی بیان کرد: حداکثر میزان شوره‌ سر در ۲۰ سالگی است و از ۵۰ سالگی به بعد کم می‌شود؛ این بیماری زمانی که در دوران طفولیت نمایان شود به نام Cradle Cap شناخته می‌شود و ممکن است تا سن یک سالگی خودبه خود رفع شود و پس از آن تا دوره‌ بلوغ، دیگر ظاهر نشود، علائم این بیماری در بالغین بر روی قسمت‌های مرکزی صورت، ابرو‌ها و سر ظاهر می‌شود و اغلب باعث پوسته پوسته دار شدن می‌شود.

نواحی اختصاصی بدن برای بروز بیماری درماتیت سبورئیک

این متخصص داخلی با اشاره به اینکه نواحی اختصاصی این بیماری ابرو‌ها، ریشه‌ مژه‌ها، پوست اطراف بینی، چین نازولبیال و کانال گوش خارجی هستند، گفت: بیماری باعث می‌شود که فرد از لحاظ زیبایی دچار مشکل جدی شود به گونه‌ای که فرد مبتلا از اجتماع دور می‌شود و آثار مخرب روانی در فرد ایجاد خواهد شد.

ارغوانی با بیان اینکه عامل اصلی ایجاد کننده‌ این بیماری تشخیص داده نشده است، بیان کرد: سیر این بیماری در بالغین به صورت مزمن همراه با عود و خاموشی‌های مکرر است؛ استرس، خستگی و تغییرات آب و هوایی تشدید کننده‌ عود این بیماری هستند؛ این بیماری با سطح ویتامین D ارتباط دارد، به گونه‌ای که این بیماران دارای سطح پایین تری از ویتامین D هستند.

درماتیت سبورئیک چه علائمی دارد؟

این متخصص داخلی با تاکید بر اینکه ویتامین D۳ در افزایش سطوح کاتلسیدین نقش دارد، گفت: مالاسزیافورفور به عنوان عامل اصلی درماتیت سبوره نقش مهاری ایجاد می‌کند؛ این بیماری می‌تواند در زیربغل، کشاله‌ ران یا وسط قفسه‌ سینه ایجاد شود، در مردان این وضعیت گاهی در نواحی رویش ریش نیز ایجاد می‌شود.

 وی با بیان اینکه ایجاد شوره‌ سر شایع‌ترین علامت درماتیت سبورئیک است، گفت: این بیماری موجب قرمزی و پوسته‌دار شدن نواحی گوناگون سر می‌شود و در نواحی پیشانی از خط رویش مو‌ها نیز فراتر می‌رود؛ گاهی این بیماری در موارد مزمن باعث ریزش مو‌ها می‌شود که این ریزش موقتی است و مو‌ها دوباره رشد خواهند کرد، شوره‌ سر که مشکل خیلی از افراد است در واقع فرم خفیف و غیر التهابی درماتیت سبورئیک است.

ارغوانی بیان کرد: این بیماری با نام‌های سبورو پسوریازیس، سبورئیک درماتیتیس، سبورئیک اگزما و پیتیریازیس کپیتیس نیز نامیده می‌شود که به علت اختلاف نظر در اتیولوژی آن است؛ درماتیت سبورئیک بیماری شایع و مزمنی است که در مناطقی از پوست که غدد سباسه‌ بیشتری وجود دارد مانند وسط صورت، پشت گوش‌ها، دوطرف بینی، گونه‌ها، ابروها، پلک‌ها و وسط سینه و به خصوص در پوست سر رخ می‌دهد.

مهدی فیروزآبادی متخصص بیماری‌های پوستی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: علائم درماتیت سبورئیک شامل قرمزی، التهاب، خارش پوست و پوسته ریزی است؛ علت قطعی بیماری مشخص نشده است، مشخصه درماتیت سبورئیک افزایش تغییر و تبدیل سلول‌های اپیدرم است و از آنجا که ماده مؤثر بسیاری از دارو‌های ضد شوره فعالیت میتوتیک را مهار می‌کنند، ابتدا تصور می‌شد که این ترکیبات با سرکوب تکثیر سلولی در درمان درماتیت سبورئیک مؤثرند، ولی در واقع این مواد تمام مخمر‌ها را از بین می‌برند.

 وی بیان کرد: امروزه شواهد حاکی از آن است که علت این تکثیر زیاد سلولی، قارچی لیپوفیل و پلی مورف به نام Pityrosporum ovale است، زیرا کتوکونازول خوراکی و موضعی و دیگر مشتقات ایمیدازول مؤثر بر Pityrosporum ovale و فرآورده‌های حاوی اسید سالسیلیک و گوگرد که این ارگانیسم را از بین می‌برند باعث بهبود درماتیت سبورئیک می‌شوند؛ همچنین چون سبوم بر رشد Pityrosporum ovale مؤثر است، بروز درماتیت سبورئیک در مناطقی از بدن که غدد سباسه وجود دارد و نیز در مردان که آندروژن‌ها تولید سبوم را تشدید می‌کنند، شایع‌تر است.

این متخصص بیماری‌های پوستی ادامه داد: در شیرخوارگی نیز علت بروز این بیماری ممکن است به واسطه‌ برطرف شدن هورمون‌هایی باشد که قبل از تولد از مادر به طفل منتقل شده است؛ علت احتمالی بروز مکرر درماتیت سبورئیک نیز در بیمارانی که اختلالات عصبی مانند پارکینسون دارند، وجود دارد؛ به هر حال پاتوژنز درماتیت سبورئیک ممکن است در اطفال و بزرگسالان متفاوت باشد.

درماتیت سبورئیک در کمین مردان

فیروزآبادی گفت: علت در اطفال ممکن است با هورمون ارتباط داشته باشد، زیرا ضایعه اغلب در طفولیت رخ می‌دهد و قبل از بلوغ از بین می‌رود؛ شیوع این ضایعات در آقایان بیشتر از خانم‌هاست؛ درماتیت سبورئیک اغلب با پوست قرمز، خارش دار و پوسته ریزی بروز می‌کند.  احتمالا مخمر‌ها مانند گونه‌های مالاسزیا در بیماری نقش دارند که شایع‌ترین آنها زیرگروه‌های Globosa، Furfur و Restrica هستند.

وی افزود: اسید‌های چرب نیز به عنوان ماده آسیب رسان پوست عمل می‌کند و موجب تکثیر بیش از حد سلول‌های اپیدرم می‌شوند؛ این بیماری در نوزادان پوست سر و بخش بالایی صورت را گرفتار می‌کند که اصطلاحا به آن «کلاه گهواره» می‌گویند، اما در سنین بالاتر معمولا عود کننده است و ممکن است سال‌ها به طول بیانجامد و یا حتی در سیر خود به پسوریازیس تبدیل شود.

این متخصص بیماری‌های پوستی تشریح کرد: در این بیماران تری گلیسیرید و کلسترول افزایش و Free fatty acid و Squalene کاهش می‌یابد؛ این بیماری در نوزادان محدود شونده است، اما در سنین بالاتر معمولا عود کننده است و ممکن است سال‌ها طول بکشد و یا حتی در سیر خود به پسوریازیس تبدیل شود، درمان با آنتی هیستامین‌ها، کورتیکواستروئید‌های موضعی و دارو‌های ضدقارچ مفید است.

وی ادامه داد: درماتیت سبورئیک با درمان توسط دارو‌های ضدقارچ بهتر است، پس  قارچ‌های مخمری پوست در ایجاد این بیماری دخالت دارند؛ اتیولوژی یک بیماری ناشناخته است، ولی بیش از یک دهه است که همراهی این درماتوز با مخمر مالاسزیا شناخته شده است.

فیروزآبادی یادآوری کرد: در این بیماری سلول‌های مرده‌ پوست به طور غیرعادی زیاد می‌شود و همراه با چربی یا ترشحات دیگر لابه لای مو‌ها قرار می‌گیرند؛ در اکثر موارد شوره‌ سر با ترشح زیاد چربی پوست ارتباط دارد، شدت درماتیت سبورئیک از یک شوره‌ خفیف تا بروز قرمزی و پوسته ریزی شدید متفاوت است، بعضی بیماری‌ها از جمله پارکینسون و ایدز نیز این اختلال را تشدید می‌کنند.