تورم لب؛ علل و راهکارهای درمان تورم لب

یکی از مشکلات رایج در بین مراجعین به درمانگاه ها تورم لب هاست و این تورم گاهی نیاز به درمان دارد. علاوه بر ضربه، تورم لب می تواند به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید، آلرژی، عفونت یا بیماری نیز ایجاد گردد. در واقع بهترين راه درمان پيشگيري ست؛ متخصصين پوست راه هايی را برای محافظت و مراقبت از لب ها در اختیار مردم می گذارند. در حالی که برخی از محصولات ممکن است نقش مهمی در ایجاد واکنش های آلرژیک ایفا کنند، علل دیگری نیز وجود دارد که نیاز است از آنها آگاه باشیم و راه هایی که می توام این خطر را به حداقل رساند را بدانیم.

چه چیزی موجب تورم لب ها می شود؟

لب ها، همانطور که متخصص پوست شیکاگو دکتر لورن فین توضیح می دهد، یک بخش آسیب پذیر از بدن هستند: «این ناحیه به شدت عروقی است، به این معنی که در این عضور آنقدر رگ های خونی وجود دارد که لب ها را به رنگ قرمز در آورده اند. ناحیه لب همچنین حاوی مقدار زیادی از اعصاب است که این بدان معنی ست که آن ها به لمس، درد، خارش و غیره حساس هستند.»

لب ها مستعد رخ دادن کم آبی هستند، که این می تواند منجر به تحریک و تورم آنها شود. در بوجود آمدن این خشکی زمستان و باد تاثیر خود را دارند، لیکن داشتن لب های خشک و متورم عموما ناشی از رفتار ناخودآگاهانه افراد است.

برای مثال، لیس زدن مداوم لب ها با زبان ممکن است منجر به شکل گیری شرایطی تحت عنوان «التهاب پوست ناشی از لیسیدن لب ها» شود که بر اساس گفته های دکر فاین این شرایط باعث ایجاد احساسی ناخوشایند در لب ها شده و آنها تَرک تَرک می کند و نیز در بعضی مواقع با تورم لب ها همراه است. دکتر نورما کاسادجیان، متخصص پوست در سن خوان کاپیسترانو در کالیفرنیا، گاز گرفتن لب ها را نیز به لیست این عادت های بد اضافه می کند. شاید مضرترین عادت در مراقبت از لب ها، قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید آن هم بدون رعایت احتیاط های لازم باشد.

لب های آفتاب زده

لب ها نیز مانند هر قسمت دیگر بدن، در برابر اشعه مضر UV نیاز به محافظت دارند. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید می تواند باعث خارش و سوزش شود که این ممکن است منجر به حساسیت و تورم لب ها شود.

آسیب این قرار گرفتن طولانی مدت می تواند تبدیل به یک بیماری جدی به نام آکتینیک کیلیتیس شود. دکتر روسلت پکامام، متخصص درمان پوست، که در حال حاضر در بیمارستان های تگزاس به مداوای بیماران می پردازد، هشدار داده است که: آکتینیک کیلیتیس تغییر اندازه و ترک ترک شدن لب هاست که از نور خورشید ناشی می شود و در بعضی موارد ممکن است به سرطان پوست نیز تبدیل شود.

بیماری آکتینیک کیلیتیس گاهی به نام «لب های ملوانی» نیز شناخته شده و همچنین با مواردی مثل حجیم شدن لب پایین یا به طور کلی مطابق نبودن شکل لب ها با یک لب معمولی نیز تعریف می شود. به گفته درمن LZ این میازن وقوع این بیماری در مردان سه برابر بیشتر از زنان است.

دکتر کرولاین آ. چانگ، استادیار بالینی متخصص پوست در دانشکده پزشکی آلپرت دانشگاه براون، توضیح می دهد: «آکتینیک کیلیتیس معمولا در افراد مسنی شایع است که زمان زیادی از وقت خود را در خارج از منزل گذرانده اند. این بیماری باید توسط متخصص پوست محلیِ فرد درمان شود.»

دکتر گابریل وایچرت استاد زیبایی شناسی پزشکی با سابقه تدریس در نانایمو دانشگاه بوستون، توصیه می کند هنگام حضور در نور مستقیم خورشید از کلاه استفاده کرده و برای ساعات خارج از منزل، یک کرم ضد آفتاب حداقل SPF 30 با مواد معدنی کافی مانند روی و تیتانیوم استفاده شود؛ چراکه آنها ماندگاری بهتر و بیشتری دارند.

دکتر کاساردیجان معتقد است که استفاده از مواد معدنی نکته ای کلیدی ست: «استفاده از کرم لب که حاوی مواد معدنی باشد مانند کرم ضد آفتاب SPF 45 تهیه شده توسط متخصصین پوست. لازم به ذکر است که این کرم را هر یک تا دو ساعت مجددا به لب ها بمالید.»

واکنش های آلرژیک

وقتی لب ها خشک یا تحریک می شوند، اکثر مردم تمایل دارند تا از مرطوب کننده ها بیش از حد استفاده کرده و از آنها توقع بهبود داشته باشند، اما نمی دانند که این محصولات ممکن است این شرایط بد را بدتر کند. بهترین روش، روش «کمتر بیشتر است» می باشد.

دکتر وایچرت می گوید: «اکثر افراد مبتلا به مشکلات لب، با یک کیسه پر از کرم های مختلف لب تنها می مانند که هیچ تاثیری برای بهبود وضیعت لب ها ندارند. در واقع، برخی از مواد تشکیل دهنده ی این محصولات ممکن است باعث واکنش آلرژیک شود.»

وی گفت: «مواد تحریک کننده ی زیادی در کرم های رایج لب وجود دارد مثل: عطر، نگهدارنده ها، پروپولیس (چسب زنبور عسل)، کلوفون (یک نوع صمغ). مواد تشکیل دهنده دیگری مانند مندول و کافور (در مرطوب کننده های نعنایی) می توانند به عنوان عامل تحریک کننده عمل کنند.» این ترکیبات در صورت وجود در در نخ دندان، خمیر دندان، شیرینی یا آدامس نیز می توانند لب های انسان را تحریک کنند.

دکتر پکهام نیز اشاره می کند که همچنین واکنش های سیستمیک لب ها می تواند از داروها، مواد غذایی و یا نیش حشرات بوجود آید. وی همچین اشاره می کند: «داروهایی که مهار کننده های ACE یا NSAIDS (مثل ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین و …) نامیده می شوند نیز می توانند باعث ایجاد واکنش های شدید در قسمت لب شوند.»

تورم لب ها به دلیل عفونت

لب های متورم همچنین ممکن است نشانگر عفونت باکتری یا ویروسی باشند که از این دست عفونتها می توان به نمونه هایی مثل استافیلوکوک (نوعی باکتری کروی)، استرپتوکوک ها (نوعی باکتری) و عفونت های تبخالی اشاره کرد. مراقبت نامناسب از پوست باعث افزایش احتمال ابتلا به این بیماری ها می شود.

دکتر چانگ در این باره اینگونه هشدار می دهد: «لب های خشک و تَرَک تَرَک می توانند براحتی با استاف (نوعی باکتری) و یا انواع دیگر باکتری آلوده شوند. می توان با مرطوب نگه داشتن دائمی لب ها، به خصوص در زمستان که هوا خشک است، از ابتلا به این باکتری ها جلوگیری کرد.»

ویروس تبخال نوع ۱، یک عفونت فراگیر است که می تواند علاوه بر تورم لب ها باعث ایجاد تاول های تبخالی نیز بشود. طبق گفته جان هاپکینز، تخمین زده می شود که حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد بزرگسالان آمریکایی تبخال دهانی دارند. دکتر کاساردیجان اینگونه توضیح می دهد که تبخال ها را می توان علاوه بر تورم لب ها، به عنوان گروهی از تاول های کوچک با لایه زیرین قرمز تعریف کرد که با احساس سوزن سوزن شدن و یا احتمالا درد همراه هستند.

حتی اگر چندین سال تاول تبخالی نداشته باشید، ممکن است آنها به طور غیر منتظره دوباره در صورت شما ظاهر شوند. دکتر وایچرت اضافه می کند که: «هنگامی که این تبخال ها از بین رفتند، ممکن است مجددا در صورت استرس، قرار گرفتن در معرض نور خورشید یا خستگی در صورت فرد نمایان شوند.» در حالی که درمانی برای تبخال وجود ندارد، این بیماری اغلب بدون انجام کار خاصی بهبود می یابد. البته استفاده از داروهای ضد ویروسی می تواند به کاهش علائم و مدت زمان آنها کمک کند.

آنژیوادما چیست؟

تورم سریع و شدید یک یا هر دو لب، که معمولا در واکنش به ماده ای آلرژی زا رخ می دهد را به عنوان آنژیودما می شناسیم. این تورم ممکن است بخشهایی دیگر از اعضاء دهان، از جمله زبان و گلو را به شکل کامل یا بخشی از آنرا نیز تحت تاثیر قرار دهد.

بر خلاف تورم های تدریجی که با تحریک کننده های معمول بوجود می آیند، آنژیوادما به نوعی ناگهانی و دراماتیک است. این تورم ناشی از تشکیل مایعی در لایه های زیرین پوست است. این واکنش ممکن است در جاهای دیگر بدن مانند چشم ها، ناحیه تناسلی، دست ها یا پاها نیز رخ دهد. به غیر از غذا یا دارویی خاص، موارد بوجود آورنده ی آنژيوادما می توانند شامل مواردی مثل استرس، عفونت و در موارد نادر، ژنهای (آنژیوادم ارثی) نیز باشند. گاهی اوقات آنژیوادما ایدیوپاتیک است؛ به این معنی که علت شناخته شده ای برای آن وجود ندارد.

اگر تورم از لب ها نیز فراتر رفته و بر زبان یا گلو تاثیر بگذارد، احتمال خفگی نیز برای فرد وجود دارد، هر چند استفاده فوری از آنتی هیستامین معمولا این شرایط را آرام می کند. دکتر وایچرت می گوید: «بسیاری از مردم بدلیل ترسناک بودن این شرایط سریعا به اورژانس مراجعه می کنند. در آنجا، علاوه بر آنتی هیستامین، استروئیدهای خوراکی نیز برای فرد تجویز می شود.»

دکتر پکهام توصیه می کند که در صورت وقوع هر گونه تورم ناگهانی بدلیل آنژیوادما، با شماره اورژانس برای دریافت راهنمایی های موثر تماس گرفته شود. همچنین وی اضافه می کند که: اکنون درمان های تخصصی برای افراد مبتلا به آنژیوادم ارثی نیز در دسترس است.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در حالی که این امر می تواند وسوسه انگیز باشد که در عصر اینترنت با وقوع بیماری به خود درمانی بپردازیم، با این حال تنها فردی که توانایی ارزیابی و تشخیص راههای درمان تورم در لب ها را دارد، پزشک حرفه ای ست. ارزیابی و درمان این علائم به شکل صحیح می تواند از وقوع بیماری هایی نادر یا جدیدتر مثل: بیماری کرون، سارکوئیدوز، بیماری های مربوط به ایمنی بدن مانند لوپوس، گرانولوماتوس کیلیتیس (نوعی بیماری مربوط به لب ها) یا حتی سرطان دهان جلوگیری کند.

دکتر پکاهام بر این باور است که: «به طور کلی، فردی که با بیماری تورم لب ها مواجه است، باید توسط پزشک ارزیابی شود. مادامی که علت بیماری مشخص شود، می توان آن را از بین برد یا درمان کرد.

در برخی موارد کرم های ضد استروئید یا قرص هایی برای درمان تجویز می شود؛ یا اگر عفونت نگران کننده است می توان از آنتی بیوتیک یا داروهای ضد ویروسی نیز استفاده کرد.» به جز از بین بردن محرک های بالقوه و استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم، اقدامات زیاد دیگری وجود ندارد که بتوان با انجام آنها به درمان تورم لب ها پرداخت.

دکتر ویچرت توصیه می کند به مدت چند هفته استفاده از تمام لوازم آرایشی لب را متوقف کرده تا ببینید آیا عامل بوجود آمدن تورم این محرکها هستند یا خیر؛ و در عین حال که با استفاده از وازلین کماکان لب ها را مرطوب نگه دارید.

وی همچنین بر این باور است که باید از مواردی مثل نخ دندان، دهانشویه، آدامس نیز اجتناب شود. پس از بهبودی، می توانید یک کرم لب یا مواد آرایشی مربوط به لب را دوباره استفاده کنید، هر هفته یک محصول!. هر گونه واکنش رخ داده را بررسی کنید. در موارد پیچیده، بیماران برای بررسی حساسیت احتمالی آزمایشی به نام «تست پچ» به آزمایشگاه فرستاده می شوند.

همچنین وی اضافه می کند که بیماران ممکن است نیاز داشته باشند به مدت کوتاهی از استروئیدهای موضعی نیز استفاده کنند.

نکات عمومی برای داشتن لب هایی سالم

برای داشتن لب هایی سالم باید می توان از کرمهای لب مخصوص رطوبت، چوبهایی برای مرطوب کردن لب و مرطوب کننده های معطر استفاده کرد. بهترین راه برای دشاتن لبخندی سالم و جذاب این است که آن را ساده گرفته و به خوبی از آن مراقبت کنید. متخصصان پوست معتقدند: از عادت های بد مانند لیسیدن لب و گاز گرفتن آن و استفاده از لوازم آرایشی حاوی مواد مضر اجتناب کنید و هر روز کرم ضد آفتاب ۳۰SFF بر روی لب های خود بمالید.

اگر تورم لب ها بیشتر شد، از تماس لب با محرک های احتمالی جلوگیری کرده و با یک متخصص پوست تماس بگیرید. در صورت وقوع علائم شدید، به اورژانس مراجعه کنید.