اطلاعاتی که لازم است درباره سکته مغزی بدانید

سکته مغزی همان حملات مغزی شناخته می‌شود؛ این مشکل زمانی اتفاق خواهد افتاد که انتقال خون به مغز مسدود شود. این نوع سکته یک وضعیت اورژانسی بوده که نیازمند مراقبت‌های فوری پزشکی است.

سکته مغزی را به عنوان پنجمین علت مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا می‌دانند. بر اساس آمارهای منتشرشده، نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر در هر سال دچار سکته مغزی می‌شوند؛ این آمار نشان می‌دهد که به ازای هر ۴۰ ثانیه، یک نفر دچار سکته از ناحیه مغز خواهد شد.

در این مقاله قصد داریم به بررسی دلایل و شیوه درمان سکته مغزی بپردازیم، همچنین انواع روش های پیشگیری از مشکل را هم بررسی خواهیم کرد.

حقایقی درباره سکته مغزی

تعدادی از حقایق مربوط به سکته مغزی را می‌توان در موارد زیر عنوان کرد:

مغز در طول سکته نمی‌تواند اکسیژن یا مواد مغذی کافی را دریافت کند و همین مسئله موجب مرگ سلول‌های مغزی خواهد شد.

این سکته باید سریعا تشخیص داده شود و به سرعت از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

درمان به نوع سکته مغزی بستگی دارد.

موثرترین شیوه جلوگیری از سکته مغزی را می‌توان داشتن شیوه زندگی سالم و درمان شرایط اساسی دانست که می‌توانند موجب خطر شوند.

سکته مغزی چیست؟

همانطور که گفته شد، این نوع سکته در اثر قطع یا کاهش عرضه خون در مغز ایجاد می‌شود که در نهایت، مرگ سلول های مغزی را به دنبال دارد. تقریبا ۴۰ درصد از افراد مبتلا به سکته مغزی در ایالات متحده آمریکا مرد هستند و ۶۰ درصد مرگ و میر در زنان وجود دارد.

بر اساس گفته انجمن قلب آمریکا (AHA)، سیاه‌پوستان در مقایسه با سفیدپوستان از احتمال دو برابری جهت مبتلا شدن به نخستین سکته مغزی برخوردارند.

رفتارهای لازم در برابر سکته مغزی

همانطور که سکته‌های ایسکمیک و هموراژیک عوامل مختلفی دارند، درمان نیز در حالت‌های مختلفی است. باید توجه داشت که امکان دارد درمان یک نوع سکته مغزی برای نوع دیگر، مضر باشد.

سکته مغزی ایسکمیک

این نوع سکته ناشی از مسدود شدن یا محدودیت عرضه خون در مغز است، بنابراین تمرکز بر روی بازگرداندن جریان خون به مغز خواهد بود.

درمان با داروهایی شروع خواهد شد که لخته خون را از بین برده و از تشکیل آن هم جلوگیری می‌کنند. آسپیرین می‌تواند به عنوان یک تزریق پلاسمینوژن بافتی انجام شود، همچنین TPA در رفع لخته خون تا حد زیادی موثر است، اما باید در عرض ۴.۵ ساعت از شروع علائم سکته مغزی تزریق شود.

روش‌های اضطراری شامل TPA به صورت مستقیم به شریان‌های مغز یا استفاده از کانتر برای از بین بردن لخته خون می‌شود، تحقیقات کماکان حکایت از موثر بودن این روش‌ها دارد.

شیوه‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانند در کاهش خطر سکته مغزی موثر باشند؛ یکی از آن‌ها انتروتورکتومی بوده که شامل جراحی باز کردن شریان کاروتید می‌شود.

آنژیوپلاستی نوعی جراحی‌ست که یک بادکنک کوچک را در آئورت تنگ شده از طریق کانتر و با قرار دادن لوله با نام استنتن وارد سوراخ خواهند کرد؛ این کار باعث می‌شود که شریان مجددا از بین نرود.

سکته هموراژیک

سکته های هموراژیک ناشی از خونریزی در مغز است، بنابراین تمرکز بر روی کنترل خونریزی و کاهش فشار مغز خواهد بود.

درمان سکته مغزی می‌تواند با تجویز دارو به منظور کاهش فشار در مغز، کنترل کلی فشار خون، جلوگیری از تشنج و جلوگیری از انقباض ناگهانی عروق خونی شود. در صورتی که یک فرد داروهای ضد انعقاد خون یا ضد ترومبوسی همانند وارفارین یا کلوپیدوگرل مصرف کند، می‌توان آن‌ها را برای مقابله با اثرات دارو یا انتقال خون به منظور کاهش خونریزی در نظر گرفت.

جراحی می‌تواند مشکلات مربوط به رگ‌های خونی که منجر به سکته مغزی می‌شوند را رفع کند. در صورتی که خونریزی ناشی از ناهنجاری‌های شریانی (AVMs) باشد و بیش از اندازه در مغز رشد نکرده باشند، جراحان می‌توانند برای از بین بردن آن‌ها اقدام کنند.

توانبخشی

این نوع از انواع مختلف سکته می‌تواند بر روی زندگی تاثیرگذار باشد و حتی افراد را از لحاظ جسمی و احساسی تحت تاثیر قرار دهد. پس از سکته مغزی، بهبود موفقیت‌آمیز غالبا شامل درمان و پشتیبانی‌های خاصی می‌شود که شامل موارد زیر خواهد بود:

گفتار درمانی: این کار برای هرگونه مشکلی که برای گفتار ایجاد  شود، مفید است. تمرین، آرامش و تغییر سبک ارتباطات می‌تواند به همه کمک کند.

فیزیوتراپی: این مسئله می‌تواند به حرکت و هماهنگی بازخورد افراد کمک کند؛ فعالیت کردن مهم است، حتی اگر در ابتدا سخت باشد.

درمان حرفه‌ای: این کار برای کمک به افراد در بازیابی توانایی‌هایی همانند حمام کردن، پخت و پز، لباس پوشیدن، خوردن، خواندن، نوشتن و کلیه امور روزمره مفید است.

گروه‌های پشتیبانی: این مسئله می‌تواند در درمان مشکلات رایج روانی همانند افسردگی که بعد از سکته مغزی ایجاد می‌شوند، موثر باشد. افراد زیادی هستند که تجربه مشترک و تبادل اطلاعات را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند.

پشتیبانی دوستان و خانواده: افراد نزدیک به کسانی که سکته مغزی را تجربه کرده‌اند، باید حمایت‌های زیادی از شخص بیمار انجام دهند. به خانواده و دوستان اجازه دهید تا بتوانند نقش مهم خود را ایفا کنند.

توانبخشی یک بخش مهم و مستمر درمان است؛ با توجه به حمایت‌های افراد خانواده و دوستان، بسته به شدت سکته مغزی، توانبخشی می‌تواند کیفیت زندگی را تا حد زیادی بالا ببرد.

شیوه‌های پیشگیری از سکته مغزی

بهترین روش برای جلوگیری از سکته مغزی را می‌توان شناسایی دلایل زیر عنوان کرد؛ موارد زیر به راحتی از طریق ایجاد تغییر در شیوه زندگی به دست خواهند آمد:

مصرف رژیم غذایی سالم

حفظ وزن و تناسب اندام

ورزش کردن به صورت منظم

اجتناب از استعمال دخانیات

اجتناب از مصرف الکل

مصرف رژیم غذایی سالم شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات، دانه‌های سالم، آجیل و حبوبات است، همچنین کاهش مصرف گوشت قرمز و محدود کردن مصرف کلسترول و چربی اشباع می‌تواند موثر باشد.

کاهش مصرف نمک برای داشتن فشار خون سالم مسئله مهمی‌ست. برخی اقدامات مفید جهت کاهش ایجاد خطر سکته را می‌توان موارد زیر عنوان کرد:

تحت نظر داشتن فشار خون

مدیریت کردن دیابت

درمان آپنه خواب

پزشکان می‌توانند در کنار تغییرات شیوه زندگی برای کاهش خطر ابتلا به سکته های ایسکمیک، داروهای ضد انعقادی یا ضد ترومبولیت را هم تجویز کنند، همچنین جراحی شریان هم می‌تواند در کاهش سکته‌های مکرر موثر باشد.

دلایل ایجاد سکته مغزی

تمام سکته های مغزی دارای دلایل گوناگونی هستند، اما سکته مغزی می‌تواند برخی افراد را که به دلایل زیر دچار مشکل شده‌اند را تحت تاثیر قرار دهد:

داشتن اضافه وزن

داشتن سن ۵۵ سال به بالا

وجود سوابق شخصی یا خانوادگی در رابطه با سکته مغزی

نداشتن فعالیت در طول زندگی

مصرف الکل و استعمال دخانیات

سکته مغزی ایسکمیک

نشانه‌های مهم سکته مغزی

بر اساس اطلاعات موجود، علائم این نوع سکته بدون هشدار ظاهر می‌شود. برخی از علائم عبارتند از:

احساس سردرگمی همانند داشتن مشکل در گفتار یا درک کردن

سردرد که احتمالا با استفراغ همراه است

بی حسی یا ناتوانی در جابه‌جایی قسمت‌هایی از صورت، بازو، پا یا علی‌الخصوص در یک سمت بدن

داشتن مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم

به سختی راه رفتن و عدم هماهنگی

سکته می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی در طولانی مدت ایجاد کند؛ بسته به این که سکته با چه سرعتی تشخیص داده شود، امکان دارد افراد دچار اختلالات موقتی یا دائمی شوند. علاوه بر موارد ذکرشده، این نوع سکته می‌تواند علائم زیر را هم به دنبال داشته باشد:

مشکلات کنترل مثانه یا روده

افسردگی

احساس درد در دست و پا که با تغییرات حرارتی بدتر می‌شود

احساس ضعف در یک یا هر دو سمت بدن

داشتن مشکلاتی در کنترل یا بیان احساسات

در سریع‌ترین زمان باید افراد مبتلا به سکته مغزی را به مراکز درمانی منتقل کرد تا بدین ترتیب بتوان از میزان آسیب و اختلالات احتمالی جلوگیری کرد.

شیوه تشخیص این نوع سکته

این سکته به سرعت ایجاد می‌شود و معمولا افراد نمی‌توانند به موقع خود را به پزشک برسانند. بهترین زمان برای دریافت کمک‌های درمانی توسط یک فرد مبتلا به سکته مغزی در حدود ۳ ساعت پس از مشاهده نخستین علائم سکته مغزی است. روش‌های آزمایش زیادی وجود دارند که پزشکان می‌توانند برای تعیین نوع سکته مغزی به کارگیری کنند، از جمله:

معاینه فیزیکی: پزشکان سوالاتی درباره علائم و سوابق دارویی مطرح خواهند کرد، همچنین امکان کنترل فشار خون، گوش دادن به شریان‌های کاروتید در گردن و بررسی رگ‌های خونی در پشت چشم‌ها برای بررسی نشانه‌های لخته شدن خون وجود دارد.

آزمایش خون: احتمال انجام آزمایش خون برای بررسی میزان لخته شدن سریع و وجود مواد خاص در خون که از عوامل ایجاد عفونت هستند، وجود خواهد داشت.

سی تی اسکن: انجام اشعه ایکس می‌تواند خونریزی، سکته مغزی، تومور و سایر شرایط مرتبط با مغز را نشان دهد.

اسکن MRI: امواج رادیویی و مغناطیسی می‌تواند یک تصویر از مغز برای تشخیص بافت آسیب‌دیده مغز ایجاد کند.

سونوگرافی کاروتید: اسکن اولتراسوند برای بررسی جریان خون در شریان‌های کاروتید و امکان وجود داشتن پلاک را بررسی خواهد کرد.

آنژیوگرافی مغزی: ماده‌ای مخصوص به رگ‌های خونی مغز وارد خواهد شد تا بخش و موارد موردنظر را زیر اشعه ایکس نمایان کند، بنابراین امکان مشاهده مشکل فراهم می‌شود.

اکوکاردیوگرام: دستگاهی که موجب ایجاد تصویری دقیق از قلب برای بررسی هر نوع لخته خونی که منتهی به مغز می‌شود، خواهد شد.