مهمترین علائم بیماری قلبی | راه های پیشگیری از بیماری قلبی

بیماری قلبی با اختلال در رگ ها همراه است

بیماری قلبی چیست؟

بیماری قلبی (heart disease) دسته‌ای از بيماري‌ها است که در قلب رخ می دهد.

که معمولا با اختلال  در رگها (سرخرگ‌ها، مويرگ‌ها و سياهرگ‌ها) همراه است و آنرا با عنوان بیماری قلبی - عروقي (Cardiovascular disease) ذکر مي کنند.

در این بیماری این عروق کرونر که مواد غذايي، اکسيژن و خون را به ماهيچه قلب مي‌رسانند، معمولا بخاطر جمع شدن کلسترول در آنها، بيمار شده و يا آسيب مي‌بينند، اين لايه‌هاي کلسترولي باعث نازک شدن رگ ها و در نتيجه نرسيدن خون و اکسيژن کافي به قلب شده و مي‌تواند خطر حمله قلبی را افزايش دهد.

بیماری قلبی - عروقی به هر گونه بيماري که دستگاه گردش خون را تحت تاثير قرار دهد اشاره دارد.

بيماريهای قلبی عروقی در حال حاضر جزو سه علت اول مرگ و مير و ناتواني انسان در سراسر دنيا بوده و در حال تبديل شدن به اصلي ترين عامل مرگ و مير  يا ناتواني  در اغلب کشورها مي باشد.

اگرچه خطرات ناشي از بيماريهاي بيماريهاي عفوني و مسري بدليل ماهيت واگيري آنها سريع و قابل مشاهده فوري است امّا عوارض ناشي از بيماريهاي مزمن مثل بيماريهای قلبی عروقي براي بيمار و جامعه، ماندگارتر، ناتوان کننده تر و پرهزينه تر بودن، در همان حال قابل پيشگيري مي باشند.

امکان ايجاد بيماريهای قلبی عروقي بعد از سن ۴۰ سالگي در مردان ۵۰% و در زنان ۴۰% است.

هرچند بعضي از عوامل ايجاد و پيدايش بيماريهای قلبی عروقي مثل جنس مرد، سن و نژاد و ژنتيک غير قابل مداخله هستند، امّا روشهايي براي کنترل ساير عوامل خطر قابل تغيير و در نتيجه پيشگيري از بيماريهای قلبی عروقي و يا حداقل به تأخير انداختن بروز آنها وجود دارد.

علائم بیماری قلبی:

علايم و نشانه های بيماری از مهم ترين ابزارهای تشخيص در تمام بيماری  از جمله بيماری های قلبی مي باشد.

علل بيماری های قلب و عروق و نيز علائم ونشانه هاي آن بسته به نوع بيماري متفاوت است.

و پزشک با  تکيه به شرح حال و معاينه  دقيق و با استفاده  از روش هاي تشخيصی پاراکلينيک مانند تست هاي خونی يا اکوکارديوگرافی و تست ورزش آنژيوگرافی و … جهت تائيد و اثبات يافته های بالينی و يا تکميل اطلاعات مورد نياز استفاده می کند.

مهم ترين علائمی  که ميتوانند مربوط به بيماري های قلب و عروق باشند شامل موارد زير است اما اين علائم الزاما ناشي از مسائل قلبی نيستند و تشخيص های افتراقی بسياري دارند:

- آنژين قلبی،احساس درد و ناراحتی در قفسه سينه

- تشخيص افتراقی درد سينه (دردهای غيرآنژينی قفسه سينه)

- ضعف و خستگی پذيری زودرس

- تنگي نفس

- سرگيجه

- طپش قلب

- تعريق

- ادم (جمع شدن بيش از حد آب و يا پف کردن  پاها، ريه و يا شکم ممکن است خيلي معمولي جلوه کند اما خطرناک است.)

- سيانوز (کبود شدن اطراف لب و ناخنها که مي تواند در اثر کمبود اکسيژن در بافتها باشد.)

انواع بيمارى‌هاى قلبى:

هر چند وقتي صحبت از بیماری قلبی مي شود بيشتر مردم به فکر سکته های قلبی مي افتند ولي واقعيت اين است که بيماري های زيادي مي تواند سيستم قلبی عروقي انسان را درگير کند.

بيماريهای قلب را بطور کلي ميتوان به چند زير رده مهم تقسيم کرد:

واژه بیماری قلبی معمولا براي اشاره به حمله قلبی اشاره مي‌شود، با اينحال بیماری قلبی شامل ساير بيماري‌های قلب از جمله بيماری عروق کرونر، نارسايی قلبی، آريتمی قلبی و کارديوميوپاتي مي‌باشد که در ادامه به توضیحاتی درباره ی آنها نیز پرداخته می شود.

حمله قلبی

حمله قلبی و يا سکته قلبی زمانی رخ میدهد که يکي از عروق کرونر (معمولا توسط لخته خون) بسته مي‌شود.

اين حمله باعث کمبود و يا فقدان خون در بخشي از قلب مي‌شود.

کمبود خون و يا فقدان مي‌تواند باعث مرگ آن بخش از قلب شود.

اين بيماری يکی از انواع شايع بیماری قلبی در آمريکا بوده و سالانه حدود يک ميليون حمله قلبی در اين کشور رخ مي‌دهد.

درد در قفسه سینه یکی از علائم حمله قلبی می باشد

علائم هشدار دهنده حمله قلبی:

- درد قفسه سينه

- درد در پشت، دستها، گردن و يا فک شما

- تنگی نفس

- تهوع يا استفراغ

- تپش قلب سريع و يا نامنظم

ساير نشانه‌ها از جمله، خستگی، اضطراب، سوء هاضمه و يا سوزش معده

در حمله قلبی بيشتر افراد معمولا يک يا دوتا از نشانه‌ها را حس مي‌کنند.

نشانه‌هاي حمله قلبی در بعضي از خانم ها ممکن است متفاوت با آقايان باشد، اين نشانه ها مي‌تواند شامل سوزش معده، تپش قلب نامنظم، صرفه و يا ازدست دادن اشتها باشد.

ناديده گرفتن نشانه‌های بیماری قلبی باعث به تاخير افتادن درمان و در نتيجه صدمه بيشتر به بافت قلب مي‌شود.

اگر شما دچار حمله قلبی شديد سريعا با اورژانس تماس بگيريد و خودتان بصورت عادي سعي به مراجعه به پزشک و يا بيمارستان نکنيد، چرا که پرسنل اورژانس مي‌توانند، درمان‌هاي اوليه را روي شما اعمال کنند.

بتاخير انداختن درمان مي‌تواند باعث آسيب بيشتر به قلب و يا حتي مرگ شود.

ایست ناگهانی قلب

مرگ ناگهاني قلب (SCD) به مرگ ناگهاني ناشي از بیماری قلبی در فرد سالم يا بيماري که انتظار مرگ قريب الوقوع در او نمی رفت اطلاق مي شود. مي تواند بعلت سکته وسيع قلبی يا آريتمي قلبی و.. رخ دهد.

اگر SCD رخ دهد، بايد به سرعت عمليات احيای قلبی-ريوی انجام گيرد، چرا که بدون انجام احيای قلبی ريوی و بازگرداندن ريتم قلبی، فرد بيمار در طي چند دقيقه دچار مرگ مغزی و سپس مرگ دائمي  مي شود.

*بیماریهای عروق کرونر قلب (شریانهای خونرسانی کننده به خود عضله قلب)

عروق کرونر ، رگ هاي اصلي خون رساني به خود عضله قلبی مي باشند. و بيماريهای عروق کرونر قلب ناشي از تنگ شدن يا اسپاسم اين عروق و در نتيجه  کاهش خونرسانی به قلب ميباشد.

آترواسکلروز و تصلب شرائين

سير تدريجی اما پيشرونده داشته و بتدريج و با مرور زمان موجب تنگی عروق کرونری قلب و در نتيجه کاهش تدريجی اما پيشرونده خونرسانی به قلب می شود.

اين پديده موجب آنژين پايدار قلبی (بيماری مزمن شريان کرونر ) مي شود که با درد فعاليتی قلب که ابتدا در سطوح فعاليت بالا و سپس بتدريج با پيشرفت بيماری با فعاليت های کمتر ايجاد و هميشه با استراحت بهبود می يابد مشخص می شود.

اما پارگی اين پلاک های اترواسکلروتيک که هميشه بطور ناگهاني و بدون علائم واضح هشدار اوليه رخ داده و بدنبال آن فعاليت سيستم انعقادي خون موجب اضافه شدن لخته بروي پلاک آترواسکلروتيک پاره شده و در نتيجه انسداد کامل و حاد شده و موجب بيماری های حاد شريان کرونر قلب (آنژين ناپايدار و انفارکتوس حاد ميوکارد (سکته قلبی) ميشود.

آنژين (Angina)

آنژين که به آنژين صدري نيز معروف است، معرف بيماري‌اي است که در آن اکسيژن کافي به قلب نمي‌رسد.

هرچند از نظر فني آنژين خودش يک بيماري نيست، اما خود يکي از نشانه‌هاي بيماری عروق کرونر مي‌باشد، چرا که فقدان اکسيژن در اثر بسته شدن عروق کرونر بوجود مي‌آيد.

اين بيماري ها با درد ناگهاني قلبی در طي  استراحت بدون سابقه قبلي بیماری قلبی و يا با تشديد ناگهاني درد سينه در فردي که سابقه قبلي داشته اما تاکنون با درمان دارويي تحت کنترل بوده است مشخص می شود.

پس سکته قلبی، ناشي از توقف ناگهاني جريان خون به عروق کرونر قلب عموما ناشي از پارگي پلاک اترواسکلروز و تشکيل لخته در داخل رگ  مي باشد.

اگر درمان فوري انجام نشود، آن قسمت از عضله قلب تخريب شده و مي ميرد (سکته يا انفارکتوس) اما با درمان سريع امکان برگشت عملکرد عضله قلبی وجود دارد.

اگر  پلاک آترواسکلروز کوچک بوده و قبل از پارگی (و فعال کردن سيستم تشکيل لخته خون در قلب که انسداد حاد کرونري ميدهد)، موجب انسداد قابل توجه در رگ نشده باشد، در اين صورت بسياري از بيماران تا زماني که علائم سکته  قلبی آشکار نشود، نمي فهمند که دچار بيماری عروق کرونري قلب شده اند و حتي ممکن است تست ورزش اخير اين بيماران هم منفي باشد.

*بیماریهای عضله قلبی

علائم اين گروه از درگيري قلب بفرم تنگي نفس فعاليتي و يا استراتي و نيز خستگي مفرط، ضعف و بي حالي و ادم ريه يا ادم اندام ها مي باشد. و شامل:

نارسايي قلبی (Heart Failure)

نارسايي قلبی که به آن نارسايي احتقاني قلب نيز مي‌گويند، زماني رخ مي‌دهد که قلب نتواند بطور موثر و کارا خون را در بدن پمپاژ کند، در اين بيماري طرف چپ و يا راست و يا هر دو طرف بدن تحت تاثير قرار مي‌گيرد. فشارخون بالا و يا بيماري عروق کرونر مي‌تواند باعث ابتلا به اين بيماري شود.

در بيشتر موارد، نارسايی قلبی در اثر بيماري عروق کرونري و يا سکته (انفارکتوس)  قلبی رخ مي دهد اما ساير علل مثل فشار خون بالاي کنترل نشده طولاني مدت، بيماري های دريچه اي  و… نيز دخيلند.

ميوکارديت حاد قلب

بعلت التهاب در عظله قلبی ناشي از عفونت يا پديده هاي ايمني را گويند.

کارديوميوپاتي هاي مزمن قلبی

(کارديوميو پاتي ديلاته قلبی، کارديوميو پاتي هيپرتروفيک قلبی، کارديوميو پاتي ريستريکتيو قلبی)

اختلال اوليه  در عضله  قلب را کارديوميوپاتي نامند.

اين اختلال نيز با  کاهش توانايي قلب براي پمپاژ خون منجر به علائم نارسايي قلبی مي شود.

نوار قلب

*اختلال در تولید ضربان و  ریتم  قلب

آريتمي‌ها (ضربان نامنظم قلب (Arrhythmia))

آريتمی قلبی يعني تپش نامنظم قلب، آرتيمی به معني مشکل در ريتم تپش قلب (heart-rhythm) مي‌باشد.

اين بيماري زمانيکه پالس ها لکتريکي که ضربان قلب را تنظيم مي‌کنند، بهم ريخته و درست عمل نمي‌کنند، رخ مي‌دهد. انواع ريتمي يا تپش نامنظم قلب شامل:

تاکي کاردي (Tachycardia)، يعني زمانيکه قلب بسيار سريع مي‌تپد.

باردي کاردي (Bradycardia)، يعني زمانيکه قلب خيلي آرام مي‌تپد.

فيبريلاسيون (Fibrillation)

زماني است که ضربان قلب نامنظم است.

تپش نامنظم قلب معمول بوده و اکثر ما آن را حس تجربه مي‌کنيم، اما اگر اين تپش خيلي متفاوت با تپش هميشگي بوده و يا بدليل آسيب ديدگي و يا ضعف قلب باشد، بايد جدي گرفته شود.

تپش نامنظم قلب مي‌تواند مرگ‌آور باشد. زمانيکه اين تپش نامنظم طولاني مدت شده و يا باعث درد قفسه سينه شود، بايد سريعا به بيمارستان مراجعه کرد.

*بیماری‌های دریچه‌ای قلب

قلب ۴ دريچه دارد ۲ تا بين دهليزي بطني و دوتا بطني-شرياني.

دو نوع اختلال (نارسايي (شلي) و تنگي دريچه اي) مي تواند هر کدام از اين دريچه ها را درگير کند.

- پرولاپس، نارسایی و تنگی دريچه  ميترال (نارسايي ميترال (Mitral regurgitation)

نارسايي ميترال که به نارسايي دريچه ميترال و يا بي کفايتي ميترال معروف است، زماني رخ مي‌دهد که دريچه ميترال قلب بخوبي بسته نشده و باعث برگشت خون به قلب مي‌شود. خون در افراد مبتلا به نارسايي دريچه ميترال بخوبي در بدن پخش نشده و باعث مي‌شود، فرد مبتلا احساس خستگي و از نفس افتادن کند.

- نارسايي و تنگی دريچه  آئورت

- نارسايي و تنگي دريچه تريکوسپيد(سه لتي)

- نارسايي و تنگي دريچه  پولمونر

*بیماری آندوکارد قلب (آندوکاردیت)

التهاب لايه پوشاننده داخلي قلب

*بیماری پریکارد قلب ( پریکاردیت)

التهاب لايه پوشاننده خارجي قلب

*بیماری عروق بزرگ و اصلی قلب

بیماری‌های آئورت

بيماري کاروتيد

بيماري عروق مزانتر روده

*بیماری های عروق محیطی قلب

*بیماری های قلبی  ثانویه به درگیری سایر ارگانهای بدن

کورپولمونل : نارسايي قلبی ناشي از بيماري ريه

انواع بیماری قلبی در نوزادان

*نقص مادرزادي قلب (Congenital Heart Defect)

اهم اين بيماري  هاي قلبی مادرزادي عبارت است از سوراخ بودن ديواره هاي قلب، نارسايي ( شلي ) يا تنگي دريچه  قلب، و يا وجود ناهنجاري در بسته نشدن مجراي ارتباطي دو طرف قلب در دوره جنيني و يا جابجا بودن عروق اصلي قلب مي باشند.

نقص ديواره قلبی (Septal defects) : اين بيماري زماني رخ مي‌دهد که يک سوراخ بين بتن هاي قلب وجود دارد. اين بيماري گاهي اوقات با نام سوراخ در قلب معرفي مي‌گردد.

نقص انسداد (Obstruction defects) : اين بيماري زماني رخ مي‌دهد، که جريان خون در دهليزهاي قلب کمي و يا بطور کامل بسته شده است.

بیماری قلبی سيانوتيک (Cyanotic heart disease) : بدليل يک يا چند نقص در قلب اکسيژن کافي در بدن پمپاژ نمي‌شود.

اين بيماري ها طيف وسيعي بوده و بر اساس شدت يا در بدو تولد يا اوايل دوران زندگی مشخص مي شود يا  برخي مواقع بعد از بزرگ شدن يا بلوغ مشخص مي گردد.

برخي از اين نقص ها نياز به درمان ندارند. برخي ديگر نياز به درمان دارويي و يا جراحي اورژانسي در دوره نوزادي يا در بزرگسالي دارند.

افرادي که داراي نقص مادرزادي قلبی مي باشند، ممکن است در معرض خطرايسکمی قلبی (اختلال در عروق کرونری)، آريتمي، نارسايي قلبی و عفونت دريچه هاي قلبی قرار بگيرند.

*پرفشاری خون= فشار خون بالا =  هیپرتانسیون

به فشار خون سيستوليک بالاتر از ۱۴۰ ميليمتر جيوه و  دياستوليک  بالاتر از ۹۰ ميليمتر جيوه (در هر سن و هر دو  جنس) اطلاق مي شود.

زندگي با بیماری قلبی

اکثر انواع بيماري هاي قلبی مزمن بوده و آرام آرام رشد مي‌کنند. اين بيماري‌هاي قلبی با نشانه‌هاي کوچکي شروع شده و کم کم شديد مي‌شوند. در اکثر افراد با شروع بیماری قلبی فرد نشانه‌هايي از قبيل خستگي، تنگي نفس، تورم مچ پا، احتباس مايعات و ساير نشانه‌ها حس مي‌کند. تغيير سبک زندگي (براي مثال داشتن کپسول اکسيژن در خانه و يا کم کردن فعاليت) يا جراحی و يا حتی پيوند قلب براي فرد بيمار ممکن است لازم باشد.

درمان دارويی بیماری قلبی:

اين درمان شامل استفاده از داروهايی که به کاهش شدت بيماری و آسيب آن کمک مي‌کند، مي‌باشد.

اين داروها شامل:

داروهای کاهنده فشارخون

داروهای کاهنده تپش قلب

داروهاي کاهنده کلسترول خون

داروهايی براي ثبات بخشيدن به ضربان قلب

داروهايی برای جلوگيري از لخته شدن خون در عروق کرونر

داروهايي براي بهبود بخشيدن به پمپاژ خون در بدن فرد مبتلا به بیماری قلبی

ساير راههاي درمان بیماری قلبی شامل آنژيوپلاستي، جراحي باي پس و يا ساير جراحي ها مي‌باشد.

خطر ابتلا به بيماريهای قلبی

هرچند خطر ابتلاي مردان به بيماري های قلبی بيشتر از زنان است، بااين حال در هردو جنس بیماری قلبی اولين بيماري کشنده مي‌باشد.

افراديکه در خانواده های سيگاری و چاق هستند، در خطر بيشتری براي ابتلا به اين بيماري ها قرار دارند.

سيگار کشيدن خطر ابتلاي افراد به بیماری قلبی را ۲ تا ۴ برابر افزايش مي‌دهد. افراديکه سيگار نمي‌کشند اما در معرض دود سيگار قرار دارند، حتي از افراد سيگاري هم در خطر بشتر هستند. سالانه ۱۳۵۰۰۰ نفر در اثر بيماريهای قلبی مرتبط با سيگار فوت مي‌کنند.

ساير عوامل خطرزا شامل:

- کلسترول بالاي خون

- فشارخون بالا

- ديابت

- فعاليت بدني پايين

یکی دیگر از عوامل خطرزا میانسالی است که زمان ابتلا نیز خوانده می شود.

پيشگيري از بيماري هاي قلبی

با تغيير سبک زندگي به يک سبک سالم مي‌شود از خطر بيماري‌هاي قلبی پيشگيري نمود.

عوامل اساسي يک سبک زندگي سالم شامل:

- سيگار نکشيدن و يا ترک سيگار

- رژيم غذايي مناسب (سبزي و ميوه زياد و چربي، قند و گوشت کم)

- حداقل ۳۰ دقيقه ورزش در روز

- اجتناب از مصرف الکل

- کنرل بيماري هايي از قبيل ديابت، فشارخون بالا و کلسترول

- درخواست از خانواده براي کمک به شما در تغييرات بالا

با اينکه بیماری قلبی قابل درمان است، پيشگيري از بیماری قلبی با تغييرات سبک زندگي بنظر منطقي تر از هر عمل ديگري مي‌باشد.