رمضان و تعلیم اخلاق

مهم‌ترین پیام ماه رمضان، نزدیکی بیشتر انسان با قرآن مجید و تعالیم آن است. بخشی از بنیاد تعلیم قرآن- آنچنان که مکرر تصریح شده و اساس بعثت پیامبران الهی و به‌ویژه شخص رسول اکرم (ص) بوده- اخلاق و ترویج آن است.

خداوند در کتاب خویش، پاکی همه‌جانبه انسان را مورد توجه قرار داده است؛ پاکی نفس نه‌تنها در اعمال و رفتار و گفتار و ظاهر، بلکه پاکی باطن انسان. باطن انسان باید به‌گونه‌ای باشد که شرارت و خسارت به دیگران را با صفاتی چون خودخواهی، بخل، تهمت و... از خود دور کند و قلب، روح، دل، روانی پاک و بی‌ذره‌ای غبار داشته باشد. در سوره شمس، خداوند بعد از قسم‌های فراوانی که مطرح می‌شود، به نفس، روح و جان انسان قسم یاد می‌کند و قسم می‌خورد به کسی که این جان را سامان داده و یادآور می‌شود که فطرت بشری می‌تواند نیک و بد را از هم تمییز دهد.

پس از این مقدمه پرشور و پرحماسه است که قرآن بیان می‌کند، رستگار کسی است که قلب خود را از زشتی‌ها پاک کند، چراکه تا قلب انسان خالص نشود، زبان و وجود آدمی پاک نمی‌شود. از قضا، قرآن معیارها و موازینی برای این خلوص و پاکی ذکر کرده که براساس شرایط فعلی سیاست داخلی کشور، پرداختن به یکی از این موارد را لازم می‌دانم. قرآن می‌فرماید قلب کسی که شهادت درست را کتمان کند و آن را بازنگوید، گناهکار است.

رستگار کسی است که قلبش را از آلودگی‌ها، کدورت‌ها و زشتی‌ها پاک کند و شکست‌خورده و ذلیل و خوار کسی است که نفس خود را از بدی پاک نکرده، گرفتار حسد و خودخواهی و در نتیجه گرفتار ظلم باشد. به روزه‌داران عزیز در این ماه مبارک توصیه می‌کنم که قرآن و تعالیم اخلاقی آن را جدی بگیرید؛ از گمان‌های بد بپرهیزید، در کار دیگران تجسس نکنید، دنبال فاش‌کردن اسرار دیگران نباشید و عیب آنها را بازگو نکنید که این کار عین خوردن گوشت مردار برادر است.

ماه رمضان، ایستگاه تقوا است؛ ایستگاه و مرکزی که در آن روزه‌داران، در این تابستان‌های بلند، لب از خوردن فرومی‌بندند و دست از کارهای زشت برمی‌دارند تا رضای خدا را از آن خود کنند.

در چنین شرایطی است که کسی درمی‌یابد، همسایه‌اش، هم‌وطنش، فردی در قاره‌ای که او در آن زندگی می‌کند و چه‌بسا افرادی در کره زمین، گرسنه هستند. شناخت مصائب و مشکلات جهان از چنین دریچه‌ای آغاز می‌شود و ماه رمضان، فرصتی برای آن است. در چنین شرایطی واقعا عجیب است که چرا بعضا تعالیم واقعی قرآن در ماه رمضان به فراموشی سپرده می‌شود. چرا در پاره‌اي تريبون‌ها، برخی سخنان سست گفته می‌شود. چرا به بزرگان مملکت اتهام‌های ناروا زده می‌شود. چرا سخنانی را می‌شنویم که نه بنیه علمی و اجتهادی دارند و نه همسو با تعالیم اخلاقی قرآنند. ماه رمضان باید ما را بیدار کند، باید متوجهمان کند به اولویت‌ها و تعالیم قرآن مجید و اگر این اتفاق میمون رخ دهد، هر رمضان، بلوغ انسانی تازه‌ای در ما ایجاد می‌کند. 

حسین انصاری‌راد