طریقه خواندن نماز جمعه (+احکام نماز جمعه)

نماز جمعه مانند نماز صبح دو ركعتی است

آشنایی با نماز جمعه

نماز جمعه مثل نماز صبح دو رکعت است، با این اختلاف که در نماز جمعه دو خطبه پیش از نماز الزامی است. و نماز جمعه واجب تخییری است، به این معنی که مکلف در روز جمعه مخیر است که نماز جمعه را بخواند ـ در صورتی که شرایطش موجود باشد ـ یا نماز ظهر به جا آورد، و درصورتی که نماز جمعه را به جا آورد، کفایت از ظهر میکند.

حکم فقهی برگزاری این نماز در سوره جمعه آمده است. روایات، نماز جمعه را حج مستمندان و باعث آمرزش گناهان شمرده اند و بعضی روایات، ترک آنرا مایه نفاق و فقر دانسته اند. نماز جمعه در زمان حضور امامان معصوم واجب و در زمان غیبت بنابر نظر بیشتر مراجع تقلید واجب تخییری است.

نیت برای نماز جمعه و هر نمازی که تصمیم دارید بخوانید همان اراده ای است که در قلب دارید، اراده شما برای آدای نماز نیت شماست، یعنی هنگامی که دست نماز گرفته و به طرف مسجد برای آداء نماز حرکت می کنید بعد از آن وارد مسجد می شوید و اصلاً تصمیم دیگری جزء تلاوت کردن نماز ندارید همین نیت شما است که متحقق می گردد لذا با بیان کردن تکبیر تحریحه نماز را شروع نمایید. عبارت خاصی را به زبان آوردن ازسنت پیامبر ثابت نیست.

طریقه خواندن نماز جمعه

نماز جمعه دو رکعت است و دو قنوت مستحبی دارد، یکی در رکعت اول، قبل از رکوع و دیگری در رکعت دوم، بعد از رکوع. تلاوت کردن دو خطبه، توسط امام جمعه، پیش از نماز، واجب است و ترتیب اعمال در نماز جمعه بدین شرح است: 

• نیت
• تکبیرةالاحرام
• حمد و سوره
• قنوت
• رکوع
• دو سجده
• حمد و سوره
• رکوع، قنوت
• دو سجده
• تشهد
• سلام
• ترتیب
• موالات

برگزاری نماز جمعه

نماز جمعه عبادتى است که در ظهر روز جمعه با شرایطى خاصّ انجام مى‏شود.

وقت نماز جمعه، هنگامی است که خورشید بطرف مغرب مایل شود یعنی وسط آن قدری از نصف‏ النهار عبور کند بطوری که سایۀ شرقی برای شاخص ظاهر شود.

هنگامی که که امام جمعه،  خطبه های نماز جمعه را می خواند، بر شرکت کنندگان واجب است، به خطبه ها گوش دهند، و سخن گفتن به هنگام ایراد خطبه ها مکروه است، بلکه درصورتی که به دلیل سخن گفتن، نتواند به خطبه ها گوش دهد، سکوت لازم است. همچنين موقع ایراد خطبه ها، خواندن نماز مستحبی یا کتاب و روزنامه و انجام دادن کار هایی که مانع گوش دادن به خطبه ها است، خلاف است. نماز جمعه باید به صورت جماعت خوانده شود، دو خطبه دارد که توسط امام جماعت خوانده می شود و خواندن آنها پیش از نماز واجب است.

برای برگزاری نماز جمعه باید شرایط زیر فراهم باشد:

نخست: ‏‏تعداد  نمازگزاران است و حداقلّ آن پنج نفر است که یکی‏‎ ‎‏از آنها امام میباشد ، بنا بر این نماز جمعه با کم تر از پنج نفر واجب نمی شود و منعقد هم‏‎ ‎‏نمی گردد و گفته شده که حداقلّ آن هفت نفر است، و اشبه آن است که ما ذکر کردیم، ‏‎ ‎‏بنا بر این درصورتی که هفت نفر و بیشتر جمع شوند، فضیلت مؤکّدتری پیدا می کند.‏

‏‏دوم: ‏‏دو خطبه است و این دو خطبه مثل اصل نماز واجب میباشد و بدون آنها ، نماز‏‎ ‎‏جمعه منعقد نمی گردد.‏

‏‏سوم: ‏‏جماعت است، بنا بر این نماز جمعه به صورت فرادا صحیح نیست.‏

‏‏چهارم: ‏‏آن که نماز جمعۀ دیگری در فاصلۀ کمتر از سه میلی این نماز جمعه نباشد، ‏‎ ‎‏بنا بر این اگر بین دو نماز جمعه سه میل فاصله باشد، هر دو نماز صحیح است. و معیار، ‏‎ ‎‏فاصله ای است که بین دو نماز جمعه است، نه فاصله بین دو شهری که نماز جمعه در‏‎ ‎‎‏آن ها منعقد می شود، بنا بر این اقامۀ چند نماز جمعه در شهرهای بزرگی که فرسنگ ها طول‏‎ ‎‏دارد، جایز است.‏

خطبه های نماز جمعه چطور خوانده می شود؟

تصاویر خطبه های نماز جمعه

هر یك از خطبه ‏ها باید مشتمل بر امور زیر باشد:

۱- حمد و ثناى الهى.( به هر لفظى که حمد الهى محسوب شود مجاز است ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله« اللّه» باشد و بعد از آن به ثناى الهى بپردازد.)

۲- صلوات بر محمّد و آل محمّد.

۳- وعظ و ارشاد و سفارش به تقواى الهى.

۴- تلاوت کردن یك سوره كوتاه در هر خطبه مثل سوره قل هو اللَّه، قل یا أیّها الكافرون یا سوره والعصر( بنابر احتیاط واجب).

۵- بنابر احتیاط واجب براى خود و مؤمنین و مؤمنات استغفار كند و در خطبه دوم ائمّه هدى( علیه السلام) را موقع صلوات و درود یك یك نام ببرد. بدین ترتیب خطبه اوّل‏ دربرگیرنده پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام باید خطبه‏ ها را در حال قیام بخواند و بین دو خطبه جلوس مختصرى بنماید و صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل فهم براى مردم ایراد كند.

احکام نماز جمعه

۱- شماره افراد، و آن پنج نفر است با امام، و هر موقع پنج نفر از مسلمانان جمع نشوند نماز جمعه واجب نمیشود.

۲- حضور در وقت خطبه امام، واجب نیست.

۳- اقامه نماز جمعه در دوره غیبت امام زمان (عج) از موضوعات بحث انگیز در بین فقهای شیعه است که تعدادی به حرمت آن، تعدادی به وجوب تعیینی آن و عده ای به وجوب تخییری آن نظر داده اند.

۴- صحبت کردن زمانی که امام مشغول خطبه خواندن است مکروه است، مگر آنکه مانع از شنیدن به خطبه باشد که در اینصورت بنا بر احتیاط جایز نیست.

۵- بنا بر آنچه گذشت که نماز جمعه در حین غیبت واجب تعیینی نیست، جایز است در اوّل وقت مبادرت به نماز ظهر شود.

۶- اذان دوم روز جمعه بدعت است، و این همان اذانى است كه در عرف اذان سوم نامیده مى شود.

۷- كسى كه حضور جمعه بر او واجب بوده، و ترك نموده و نماز ظهر را به جا آورد اظهر این است كه نمازش صحیح باشد.

۸- خواندن هر دو خطبه پیش از زوال خورشید( ظهر شرعی) به طوریکه وقتی‏‎ ‎‏از خطبه ها فارغ می شود ظهر داخل شده باشد، جایز است و مستحب آن است‏‎ ‎‏که در وقت ظهر آن ها را بخواند.‏

شرایط واجب شدن نماز جمعه

واجب شدن نماز جمعه چند شرط دارد که به صورت کامل توضیح داده می شود:

شرط اول:وقت نماز جمعه فرا رسیده باشد

شرط دوم:تعداد حضار حدّاقل پنج نفر باشد: هرگاه پنج نفر از مسلمانان جمع نشوند كه یكی از آنان هم امام باشد، نماز جمعه واجب نمی شود.

شرط سوم:امام جمعه شرایط امامت را دارا باشد: امامت اشخاص غیر بالغ و زنان در نماز جمعه جایز نیست و بدون وجود چنین امامی نماز جمعه واجب نمی‏شود.

سوالات در مورد نماز جمعه

نماز جمعه خواهران

نماز جمعه اذان و اقامه دارد یا نه؟‏

‏‏اذان و اقامه دارد و محل اذان پیش از خطبه و محل اقامه پس از آن است.‏

در صورتیکه مسافر با طهارت فقط دو خطبه نماز جمعه را استماع کند آیا از دو رکعت ظهر کفایت مى کند و اصولا” آیا مسافر مى تواند در نماز جمعه شرکت کند؟

مسافر مى تواند در نماز جمعه شرکت کند و نماز او مجزى است ولى تنها استماع دو خطبه کافى نیست و باید دو رکعت نماز جمعه را بخواند.

شرکت در نماز جمعه برای خواهران واجب است یا نه؟ اگر در حالتی که احساس‏‎ ‎‏کنند ناراحتی جسمانی برای آنها بوجود آید، واجب است در نماز جمعه شرکت‏‎ ‎‏نمایند؟‏

 نماز جمعه برای مردها واجب تخییری است و بر زن ها‏‎ ‎‏واجب نیست.‏

گردآوری: بخش دین و شریعت سرپوش