حکم شرعی بورس در بازارهای ایران و توسط مشهورترین مراجع تقلید ارائه شدهبازار فارکس چیست؟
بازار فارکس را بازار جدید سرمایه داری و بازار بورس را بازار کلاسیک سرمایه داری می نامند. بدین ترتیب عملا بازار فارکس بازاری برای خرید و فروش است که طبق ارز بنیان گزاری شده است. بازار تبادل ارزهای خارجی که به اختصار Forex یا FX نامیده می شود، برخلاف بورس هیچ بازار فیزیکی متمرکزی ندارد، ولی مراکز عمده معاملات ارزی در جهان انگلستان، آمریکا و ژاپن می باشند. بازار فارکس را میتوان بزرگ ترین بازار مالی دنیا دانست که تمام مردم دنیا حق حضور در آنرا دارند و هیچ محدودیت و قانون محدود کننده خاصی بر آن اعمال نمی شود. این بازار به شکل پایه ای بر اساس خرید و فروش ارز ساخته شده است و نسبت ارزها به یکدیگر، این بازار را شکل داده است.
بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای گوناگون (ریال، دلار، یورو، پوند، ین، دینار و....) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد چنانچه حس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن بالا رفت به فروش آن می پردازد و یا ارز گران را فروخته و بعد از ارزان شدن دوباره خریداری می کند و از این راه سود می برد.
حکم شرعی فارکس
حکم شرعی فارکس را طبق شرایط زیر مورد سنجش قرار دهیم:
- مهمترین موردی که برطبق حکم شرعی فارکس از سمت اسلام مورد اهمیت قرار دارد این است که در این معامله، عدالت از طرفین رعایت شده باشد یعنی جنس یا خدمتی به اندازه واقعی آن به فروش رسد و به اندازه حقیقی آن هزینه دریافت شود. هر طرفی که این اندازه را رعایت نکند و در پی سود بیشتر اقدام به تغییر این قانون کند معامله از نظر اسلامی باطل است و باید خسارتی پرداخت شود.
- در اسلام، ربا حرام است یعنی بهره کشیدن روی پولی که قرض داده می شود. در اینجا اسلام مخالفت خود را با کالا قرار گرفتن پول اعلام می کند و همین موضوع سبب می شود اندکی در مورد حکم شرعی فارکس محتاط عمل کنیم و در مورد آن تردید نماییم.
- از دیگر موارد مهم در حکم شرعی فارکس این است که اسلام بعضی از اجناس را مخصوصا در قسمت خوراکی ها، حرام اعلام کرده است. از این جهت خرید و فروش این اجناس بطور کلی ممنوع و حرام است. اجناسی مثل مشروبات الکلی، گوشت های حرام و ... از نظر اسلام حرام بوده و هیچ توجیهی برای تجارت آن وجود ندارد.
- مورد مهم دیگر در احکام شرعی فارکس این است که جنس یا خدمت خرید و فروخته شده، باید ضرر جانی و مالی برای شخص ثالث و حتی خود شخص نداشته باشد.
استفاده از مرجع تقلید در حکم شرعی بورس بسیار لازم و ضروری است- نکته مهمی که مراجع تقلید و بطور کلی اسلام، درباره حکم شرعی فارکس ذکر می کند این است که این سرمایه گذاری به شکل آنلاین است و این ارتباط مجازی میتواند زمینه های حرام فراوانی را بوجود بیاورد. از طرفی دیگر بعضی از این کارگزاری ها به شکل قمار و شانس به این بازار وارد شده اند و این دید را به مشتریان خودشان القا می کنند. از آنجایی که قمار در اسلام حرام است، از این جهت میتوان گفت که اینگونه دید در بازار فارکس هم حرام است. بدین ترتیب بطور کلی میتوان گفت که حکم شرعی فارکس بستگی به نوع کاربری آن دارد. در ادامه نظر مراجع تقلید را درباره ی حکم شرعی فارکس به شرح زیر است:
۱- حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:
مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند اگر منع قانونى در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله هم حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله گر اگر بعنوان قرض دادن به معامله گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در اینصورت بر طبق حکم شرعی فارکس، چنین معامله اى از سوی کارگزار براى معامله‌گر صورت شرعى ندارد.
۲- آیت الله صافی گلپایگانی:
براساس حکم شرعی فارکس، از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است، بنابراین معاملات واقعه در آن صحیح نمی باشد.
۳- آیت الله نوری همدانی:
حکم شرعی فارکس از نظر آیت الله نوری همدانی اینست که بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.
۴- آیت الله سیستانی:
حضرت آیت الله سیستانی اجازه ورود در معاملات بازار فارکس را نمی دهند.
۵- آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
با توجّه به اینکه فارکس شرایط شرعیّه معاملات را ندارد جایز نیست.
حکم شرعی بورس چیست؟
بورس را می توانیم یک بازار در نظر بگیریم. همان طور که در بازار، انواع کالا در قبال پول معامله میشوند، در بازار بورس نیز دارایی های مختلفی معامله می شوند. با این تفاوت که می توانیم بورس را یک بازار رسمی و دائمی بنامیم. رسمی، از این جهت که قانونی است و قوانین مخصوص به خودش را دارد و دائمی، از این رو که محدود به زمان خاصی نیست و بطور دائم فعال است. بعلاوه این که با گسترش فناوری ارتباطات و اینترنت، محدودیت خرید و فروش برداشته شده و سرمایه گذاران میتوانند از طریق اینترنت و بدون مراجعه حضوری معامله کنند. حکم شرعی بورس در محضر خیلی از مراجع تقلید ذکر شده است. استفاده از مرجع تقلید در این باره بسیار لازم و ضروری است. ازاین جهت که شما مسلمان هستید و نیاز است که اصل تقلید را انجام دهید. حکم شرعی بورس از منظر مراجع تقلید عبارتست از:
>> آیت الله خامنه ای:
حکم شرعی بورس از نظر آیت الله خامنه ای اینست که بورس یک بازاری است که در آن همه چیز به فروش می رسد. بدین ترتیب ذات بورس بدون اشکال است. البته مهم این است که معاملات در بورس غیرمشروع و خلاف قانون نباشد. اگر تمام این شروط رعایت شده باشد؛ بورس و خرید و فروش در بورس بدون اشکال است.
>> آیت الله سیستانی:
معامله بورس هم مثل هر معامله دیگری خمس دارد. آیت الله سیستانی در مورد حکم شرعی بورس میگوید سرسال بر سودی که کرده اید؛ دادن خمس آن واجب است. طبیعی است که مقدار قرض جزء سود به حساب نمی آید.
>> آیت الله صافی گلپایگانی:
بطور کلی نظر آیت الله صافی گلپایگانی درمورد حکم شرعی بورس این است که اگر معاملات بورسی با اجتماع جمیع شرایط صحت و لزوم باشد فی نفسه مانعی ندارد.
حکم شرعی فارکس بستگی به نوع کاربری آن دارد>> آیت الله نوری همدانی:
نظر آیت الله نوری همدانی درخصوص حکم شرعی بورس این چنین است که خرید و فروش سهام بلامانع است، مگر آنکه معامله صورتهای دیگری داشته باشد.
>> آیت الله وحید خراسانی:
خرید و فروش سهام شركتهاى سهامى، در صورتى كه در آن شركتها معاملات حرام ـ مثل معاملات ربوى ـ انجام نشود، جایز است و خرید و فروش سهام شركتهایى كه معاملات حرام انجام مى دهند در صورتى كه سود حاصل از حرام، جزء سرمایه شركت باشد، جایز نیست، در غیر اینصورت خرید و فروش خودِ سهام جایز است، ولى باید از درآمدهاى حرامِ آن خودداری شود.
>> آیت الله مکارم شیرازی:
حکم شرعی بورس از منظر آیت الله مکارم شیرازى اینگونه است که درآمد و کسبی که از طریق خرید و فروش اوراق بهادار در بورس بدست می آید، قمار محسوب نمی شود. حتی اگر امکان کم یا زیاد شدن شاخص بورس وجود داشته باشد. او معتقد است که نمی توان حکم شرعی بورس را همانند قمار حرام دانست. به دلیل آن که در قمار خوردن مال به باطل صورت می گیرد؛ یعنی بدون مجوز و عقود شرعی است. در حالیکه در بورس در‌صورتی‌که به عقود شرعی و اسلامی عمل شود، خرید و فروش بی اشکال است.
نمی توان حکم شرعی بورس را همانند قمار حرام دانستگردآوری: بخش مذهبی سرپوش
- 8
- 13
