«جانورنامه»خواندنی شد/ طنزهای تندوتیز نویسنده مجارستانی

به گزارش مهر، کتاب طنز «جانورنامه» نوشته لایوش ناگ به تازگی با ترجمه کمال ظاهری توسط نشر چشمه منتشر و راهی بازار نشر شده‌است. این کتاب دهمین عنوان از مجموعه «جهان تازه دم» است که توسط این ناشر چاپ می‌شود.

لایوش ناگ در سال ۱۸۸۳ در یکی از روستاهای مجارستان متولد شد. مادرش خدمتکار خانه‌ای در بوداپست بود بنابراین لایوش تا ۶ سالگی پیش پدربزرگ و مادربزرگش در روستا زندگی کرد. با رسیدن به سن مدرسه بود که به بوداپست رفت. نخستین رمان این نویسنده در سال ۱۹۰۷ در روزنامه نپ ساوا، ارگان حزب سوسیال دموکرات به چاپ رسید و آغازگر راهی شد تا هر از گاهی مجموعه‌ای تازه‌از رمان‌هایش را منتشر کند.

ناگ پس از شکست انقلاب‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ مجارستان، در سرخوردگی و تلخ کامی‌ عمیق اش، فقط به نوشتن طرح‌ها و قطعات کوتاهی پرداخت که‌این نوشته‌ها، با طنزی بکر و تیره، از جمله در قالب پرتره‌های بدیع و با روح حیوانات، نا به هنجاری‌های مناسبات اجتماعی و رفتار و کردار نه کمتر عجیب انسان‌هایی را هم که میان آن‌ها زندگی می‌کرد، بیان می‌کنند.

این نویسنده می‌خواست رمان‌های بلند نویسد اما تنگ دستی بی امان، مجالی برای نشستن و نوشتن نمی‌داد. ناگ در سال ۱۹۴۰ برای امرار معاش، یک کتاب فروشی کوچک تاسیس کرد اما در سال ۱۹۴۴ به دلیل یهودی بودن همسرش، ناچار شد به زندگی مخفی رو بیاورد. پس از پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ به حزب کمونیست پیوست. او جزو نخستین نویسندگانی بود که جایزه‌ ادبی کوشوت، بزرگ ترین جایزه‌ادبی مجارستان را دریافت کردند.

اوضاع سیاسی و اجتماعی پس از جنگ، باب میل او نبود و به دلیل لحن انتقادی نوشته‌هایش، به مرور از طرف حکومت در حاشیه قرار گرفت و در سال ۱۹۵۴ به دلیل بیماری قلبی درگذشت. مشهورترین اثر این نویسنده «زیست شناسی آبسورد» است که کتاب «جانورنامه» ترجمه بخش بزرگی از این مجموعه‌است. «زیست شناسی آبسورد» بخشی از نوشته‌های ناگ است که‌از سال ۱۹۲۰ با طرح‌های ساتیریک نوشته شدند.

کتاب «جانورنامه»، نمونه‌ای از طنزهای کلاسیک اروپای مرکزی و شرقی است. بخش‌های مختلف این کتاب، به نام حیوانات مختلف نام‌گذاری شده و مطالب طنزی را درباره‌ این جانواران شامل می‌شوند که به ترتیب عبارت اند از:

مار، فیل، عقاب، میلیونر _ حیوان، سگ، مورچه، خرس، اسب آبی، لک لک، اسب، گربه، مرغ، ببر، کلیبری، لولهنگ غواص، گرگ، گاو، ماهی، مگس، شیر، خوک، قناری، طوطی، غاز، خرگوش، چکاوک، قورباغه، خارپشت، خفاش، شترمرغ، حشره، شتر، کانگورو، ساس، زرافه، فُک، میمون، پشه، تراموا _ حیوان، لاک پشت، پرستو، یهودی.

تصاویر این کتاب به جز در یک صفحه، اثر لاسلو ربر کاریکاتوریست مجارستانی هستند.

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:

گربه حیوان بی شیله پیله‌ای است. گرسنه‌اش که باشد می‌خورد، سیر که شد می‌خوابد، حالش خوب باشد خرخر می‌کند، نباشد به تلخی میومیو می‌کند. این‌ها چنان اَشکالی از بیان صادقانه‌افکار و احوال است که‌انسان‌های متظاهر محال است آن را بفهمند، و چون نمی‌فهمند مدام دنبال حقه‌ای می‌گردند که به خیال شان پشت آن خوابیده‌است، و برای همین می‌گویند گربه حقه باز است.

خیال می‌کنند گربه هم مثل آن یهودی گالیسیایی است که یک یهودی دیگر راجع به‌او می‌دانست که دارد به تارنوپول می‌رود، و وقتی در ایستگاه قطار ازش پرسید کجا می‌رود و جواب شنید که به تارنوپول می‌رود، گفت «باز این چه حقه‌ای است که می‌گویی به تارنوپول می‌روی وقتی واقعا داری به تارنوپول می‌روی!» آدم‌ها هم گربه را به کیش خود می‌پندارند و می‌خواهند ازش بپرسند چرا داری میو می‌کنی انگار که دردی داشته باشی، حال آن که واقعا یک دردی داری. مردم گربه را حقه باز می‌دانند، اما معنی آن این است که خودشان حقه بازند. هیچ معنایی جز این نمی‌توان به آن داد.

این کتاب با ۱۰۷ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۱۰۰ هزار ریال به چاپ رسیده‌است.