در تجمیع اسناد عقب‌ماندگی‌هایی داریم

به گزارش ایسنا به نقل از  روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نخستین همایش اهداگران اسناد خاندانی با حضور اشرف بروجردی -رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران- و جمعی از اهداگران اسناد روز دوشنبه، ۲۰ آذرماه در سالن گنجینه ساختمان آرشیو ملی ایران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم شهرام یوسفی‌فر، معاون اسناد ملی به ارائه گزارشی در مورد اسناد اهدائی به آرشیو ملی ایران پرداخت و گفت: آرشیو ملی ایران در آستانه ۵۰ سالگی است و البته این ۵۰ سال تنها گوشه‌ای از تاریخ طولانی فرهنگی ما را تشکیل می‌دهد. براساس قوانین بالادستی وظیفه اصلی آرشیو ملی جمع آوری اسناد دولتی و بالادستی است. اما اسناد دیگری نیز هستند که شأن ملی دارند اما در جایی بیرون از دستگاه‌های دولتی تولید می‌شوند؛ بنابراین باید این اسناد مهم را که باید برای آیندگان به یادگار بمانند نیز شناسایی شوند. 

یوسفی‌فر با اشاره به روند جمع‌آوری اسناد تحت عناوینی چون خرید، اهدا و امانت اسناد،تصریح کرد: در ایران تا اواخر دوره قاجار بخش زیادی از اسناد مربوط به بایگانی‌های دولتی در خانه‌ها نگهداری می‌شد و در قالب کلکسیون‌های دولتی به فروش می‌رسید.

او افزود: در برخی از خانواده‌ها اسنادی موجود است که دارای ارزش تاریخی است که باید همیشه حفظ شوند. در همین راستا خانواده‌ها باید این اسناد را در معرض کارشناسی قرار دهند و آرشیو ملی ایران بهترین گزینه برای کارشناسی این اسناد است.تا به حال در آرشیو ملی ایران ۵۴۵ مجموعه اهدائی در مرکز و حدود ۷۰۰ مجموعه در سایر استان‌ها دریافت کرده‌ایم. البته در ارزش و اهمیت اسنادی که در مرکز و سایر استانهاست، تفاوت‌هایی وجود دارد.

معاون اسناد ملی با تاکید بر توافق موجود میان اهداگران اسناد و آرشیو ملی ایران، تاکید کرد: این توافق دو طرفه است و آرشیو ملی ایران باید شروطی را رعایت کند و مصالح خانواده‌ها و آبروی اشخاص را در نظر بگیرد و در ارائه خدمات نیز تمام ملاحظات را رعایت کند. تاکنون اسناد ۲۲ دستگاه دولتی و ۳۵۸ مورد به صورت شخصی جمع‌آوری شده است. از این تعداد ۶۰ مورد آن توسط زنان و ۲۹۰ مورد را هم مردان اهدا کرده‌اند. همچنین ۸ مورد نیز نخواسته‌اند که نامشان به عنوان اهداگر ذکر شود.

در ادامه‌ی مراسم  اشرف بروجردی ( رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران) با اشاره به آیه کریمه «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا تَدایَنْتُمْ بِدَیْنٍ إِلی‏ أَجَلٍ مُسَمًّی فَاکْتُبُوهُ وَ لْیَکْتُبْ بَیْنَکُمْ کاتِبٌ بِالْعَدْلِ» گفت: خداوند می‌فرماید ای اهل ایمان و علم، اگر چیزی را به امانت به کسی سپردید، سعی کنید آن را بنگارید و یادتان باشد کسی که اهل عدل و انصاف است آن را بنویسد تا حقیقت را وارونه جلوه ندهد. برهمین مبنا معتقدم فرهنگ جامعه امانتی است در دست ما که باید آن را به نسل‎های بعد منتقل کنیم.

 او افزود: نگاشته‌های ما حامل بخش عظیمی از فرهنگ ماست که می‌تواند به دانش جامعه بیفزاید تا عده‌ای ضمن بهره‌مندی از آن بتوانند آن را به سایرین هم منتقل کنند اسنادی که به دست ما می‌رسد سرمایه‌ی ملی است و کار ما نیز صیانت از آنهاست. این اسناد باید در یک جا متمرکز شوند تا حقایق بسیاری از طریق آنها به نسل‌های بعد منتقل شود.

بروجردی  در ادامه بیان کرد: همیشه میان تولیدکنندگان و خوانندگان منابع تاریخی بحثی مبنی بر حقیقی بودن مباحث وجود دارد که وجود یک سند می‌تواند این شبهه را از بین برده و محور حرکت کسانی شود که به دنبال کشف حقیقت هستند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با تاکید بر اینکه در زمینه تجمیع اسناد در میان کشورهای همجوار وضعیت نسبتا مطلوبی داریم اظهار کرد: با این حال هنوز در زمینه استانداردهای جهانی عقب ماندگی‌هایی داریم که برای جبران آنها نیازمند برداشتن گام‌های مختلفی هستیم. از جمله مذاکره با افراد و خانواده‌هایی که اسناد تاریخی ارزشمندی در اختیار دارند که بار فرهنگی دارد. باید آنها را متقاعد کنیم تا اسنادشان را به آرشیو ملی ایران منتقل کنند تا در اختیار عموم مردم قرار بگیرد. 

او با اشاره به وظیفه دیگر سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: علاوه بر حفاظت از اسناد، باید این مجموعه‌ها در اختیار عموم مردم گیرد تا از آنها بهره‌برداری علمی شود. باید به افراد یاد بدهیم که برای دریافت حقیقت نمی‌توان از گذشته و سابقه تاریخی خود چشم‌پوشی کرد.

بروجردی با اشاره به اقدام معاونت اسناد در تجلیل از اهداگران سندهای خاندانی بیان کرد: این کار در برابر اقدامات ارزشمند آنها بسیار ناچیز است. دغدغه فرهنگیِ اصحاب فرهنگ، راه را برای دسترسی به منابع اصیل فرهنگی باز می‌کند.

او در ادامه سخنان خود گفت: مجموعه‌هایی که در آرشیو ملی ایران نگهداری می‌شوند، در گام اول متعلق به اهداگران اسناد و در گام دوم متعلق به کل جامعه است تا برای بازخوانی دانش و کشف سوابق تاریخی و فرهنگی از آن بهره‌مند شوند؛ چرا که در این صورت ارتباط میان نسل گذشته و نسل امروز حفظ می‌شود.

بروجردی در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به سابقه غنی فرهنگ ایرانی گفت: نمی‌خواهم با تعصب و دیدگاه ناسیونالیستی افراطی به این موضوع بپردازم؛ اما قدرت فرهنگی ایران جوری است که باید از اسناد و رویکردهای تاریخ‌ساز آن محافظت شود. بسیاری از کشورهای همسایه در گذشته جزئی از ایران فرهنگی و باستانی بوده‌اند. بنابراین گردآوری اسناد آنها نیز ضمن تحلیل وضعیت آن دوره، برای توسعه ارتباطات امروزه مفید بوده و موجب افزایش ارتباطات و تعاملات فرهنگی و نزدیک شدن کشورها به یکدیگر می‌شود. به طوریکه می‌توانند با همدیگر و برای نجات و اعتلای بشر تلاش کنند.

پس از آن چند نفر از اهداگران اسناد خاندانی از جمله مجید تفرشی، پیروز مجتهدزاده، فرهاد قریب، چهرزاد بهار، محسن مدرسی و علی محسنی به ایراد سخنرانی پرداختند.

مجتهدزاده با اشاره به اسناد اهدائی خود گفت: در دورانی که رساله دکترای خود را در دانشگاه آکسفورد می‌نوشتم، توانستم از اسناد دولت بریتانیا استفاده کنم و پس از آن این اسناد را در اختیار آرشیو ملی ایران گذاشتم تا دیگران نیز از آن بهره‌مند شوند. 

همچنین فرهاد قریب، چهرزاد بهار-دختر ملک‌الشعرای بهار- و محسن مدرسی-نوه آیت الله مدرسی- نیز به معرفی اسناد به جا مانده از پدران خود پرداختند.

همچنین علی محسنی یک نسخه سند جدید و بهدخت رشدیه، نوه میرزا حسن رشدیه مجموعه‌ای از روزنامه‌های دولتی مربوط به سال ۱۲۰۷ را رونمایی و به آرشیو ملی ایران تقدیم کردند. 

در ادامه این مراسم ضمن معرفی و رونمایی از کتاب (اول) اهداگران اسناد که توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران چاپ شده است، از جمعی از اهداگران برتر نیز تقدیر شد. 

همچنین در حاشیه این جلسه اولین نمایشگاه اسناد اهدایی به آرشیو ملی ایران افتتاح شد و حاضرین از این نمایشگاه بازدید کردند.