به گزارش ایرنا، در این مراسم که شامگاه گذشته در خانه اندیشمندان علوم انسانی از کتاب دیالوگ میان روابط بین الملل و حقوق بین الملل در آغاز هزاره سوم؛ یک مطالعه بین رشته ای قوام رونمایی شد .
قوام متولد ۱۳۲۴ خورشیدی است کارشناسی خود را در سال ۱۳۴۷ در دانشگاه ملی سابق شهید بهشتی کنونی در سال ۱۳۴۷ دریافت کرد و کارشناسی ارشد « اداره امور دولتی » در دانشگاه ایلی‌نوی (شمپین- اوربانا)، آمریکا، ۱۹۷۳.
کارشناسی ارشد « تئوری اجتماعی و سیاست عمومی » در دانشگاه ابردین، انگلستان ۱۹۷۵ و دکترای علوم سیاسی را نیز در دانشگاه ابردین، انگلستان، ۱۹۸۰ به پایان رساند .
سوابق تدریس وی در دانشگاه به سال ۱۳۵۷ باز می گردد ، وی تاکنون حدود ۲۰ کتاب و نزدیک به ۶۰ مقاله داخلی در زمینه های توسعه سیاسی، تجزیه و تحلیل سیاست خارجی، نقد و ارزیابی نظریه‌های روابط بین‌الملل، سیاستهای مقایسه‌ای، جهانی شدن، روابط بین‌المللی فرهنگی، رسانه‌های جمعی و روابط بین‌الملل، سیاست خارجی قدرتهای بزرگ، مسائل شرق اروپا، آسیای مرکزی و روسیه تالیف و تدوین کرده است .
حجت الاسلام منصور میراحمدی استاد دانشگاه شهید بهشتی در مورد ویژگی های علمی و اخلاقی قوام، گفت: دو دهه همکاری با وی برای من جای مباهات و افتخار دارد و نکات ارزشمندی از این استاد فرا گرفته ام. درک ابعاد گوناگون شخصیت یک فرد به تناسب ظرفیتی است که هر فرد دارد و ظرفیت من در این زمینه بسیار محدود است.
وی افزود: بر اساس شناختم از قوام در این دو دهه باید بگویم یکی از تلاش های این استاد دانشگاه، به روز بودن در مطالب علمی است. در کلاس ها، پژوهش ها و سخنرانی های علمی این به روز بودن نمود داشت؛ همواره تلاش می کرد با نظریه ها و مفاهیم جدید روز آشنایی داشته باشد و دانشجویان و مخاطبان خود را با آخرین تحولات در علم سیاست و روابط بین الملل آشنا می سازد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی، ادامه داد: دقت علمی قوام بسیار بالا است و از نزدیک شاهد بودم دقت عمیقی در فهم نظریه ها، مفاهیم و دیدگاه ها داشت همچنین سعی می کرد شناخت خود را از این نظریه ها از لایه ظاهر عبور داده و به باطن و عمق این مطالب برساند و برای دانشجویان ارائه دهد.
میراحمدی دیگر ویژگی قوام را رویکرد تخصص محور دانست و گفت: اگرچه ممکن است هر انسانی در کسوت معلمی با دیدگاه های مختلف از ناحیه دانشجویان و همکاران مواجه شود اما احترام گذاشتن قوام به تخصص ها آموزنده است و امکان گفت و گو بین صاحبان تخصص ها و ایده ها را فراهم می کرد.
وی رویکرد علمی و پرهیز از حاشیه ها را دیگر خصوصیت قوام اعلام و تاکید کرد: در تمام فعالیت های علمی در جایگاه استاد دانشگاه همیشه این رویکرد علمی را در مقاطع گوناگون حفظ کرد و تلاش داشت حاشیه های غیرعلمی را وارد کار خود نکند مشی علمی را در تمام فعالیت های وی دیدم .
به گفته استاد دانشگاه شهید بهشتی، قوام همواره اهتمام زیادی مبنی بر ارتقاء رشته علم سیاست و روابط بین الملل دارد و برای خود رسالت علمی تعریف کرده است. کسی که در وادی علم سیاست فکر می کند و می اندیشد باعث ارتقاء و جایگاه این رشته از طریق تولید ادبیات غنی و تربیت دانشجویان می شود.
میراحمدی اظهار کرد: در فرایند جذب اعضای هیأت علمی برای مقاطع مختلف دانشگاه شهید بهشتی، قوام همواره دغدغه دارد و بر این نکته تاکید می کند جایگاه دانش نباید در هر انتخابی آسیب ببیند.
**قوام اثربخشی علمی دارد
زهره پوستینچی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن یکی از شاگردان قوام است در این مراسم گفت: مهمترین ویژگی شخصیتی قوام، اثربخشی علمی به ویژه در حوزه کلاس داری بوده است. از جمله ویژگی اثربخشی علمی را نظم علمی و اخلاق حرفه ای می دانم که در کلاس داری قوام به چشم می خورد.
وی تاکید قوام بر آشنایی دانشجویان با آخرین یافته های به روز دنیا را دیگر ویژگی شخصیتی این استاد دانشگاه دانست و افزود: دانشجویی که در کلاس قوام تحصیل می کند، می داند باید به صورت جدی درس بخواند. دانشجوی دکتری باید خود را با آخرین یافته های علمی مجهز کند؛ بنابراین از این جهت قوام تاثیر بسیار ارزشمندی در ارتقاء رشته روابط بین الملل و حوزه علوم سیاسی دارد.
پوستینچی دیگر خصوصیت شخصیت علمی قوام را در تولید علم و تعریف کتاب های پایه در حوزه روابط بین الملل دانست و این نکته را یادآور شد که قوام کمک قابل ملاحظه ای در شناخت نظم روابط بین الملل کرد و کتاب هایش سال های سال به عنوان منبع در حوزه اصول روابط بین الملل و سیاست خارجی، نظریه های روابط بین الملل و دیگر حوزه ها دارای اهمیت بسیاری است.
به گفته این هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی رودهن، سومین ویژگی قوام در اثربخشی علمی است. قوام در کنار استادان دیگر توانست به تبیین طرح درسی مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در حوزه علوم سیاسی و رابط بین الملل در شورای عالی انقلاب فرهنگی بپردازد.
وی توضیح داد: در دورانی که جامعه تلاطم سیاسی داشت، تنظیم طرح درسی برای سال های ۱۳۶۲ تا ۱۳۹۶ امر بسیار مهمی بود. چنین تداومی نشان می دهد کار تولید شده از اعتبار و اثربخشی برخوردار است. بنابراین، اگر امروز همکاران و دانشجویان برای ابراز قدردانی، ادب و احترام در این مکان دور هم جمع شده اند نشانگر تلاش های فردی کسی است که اقداماتش در حوزه تولید علم به ویژه غلبه بر فضایی است که با نوسانات سیاسی و جناح بندی های مختلف همراه بود.
**تعریف پیچیده از قوام در ذهن دانشجویان
نکوداشت عبدالعلی قوام در خانه اندیشمندان علوم انسانی سخنرانان دیگری هم داشت و در ادامه این مراسم، سعید مقیمی استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج و شاگرد قوام در مورد این پیکسوت حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل، اظهار کرد: قوام جزء استادانی است که هم حضور و هم وجود داشت. ارتباط با دکتر قوام در دوران تحصیل ما خیلی مهم و اساسی بود. تعریف پیچیده ای از قوام در ذهن دانشجویان وجود داشت و او استادی با ویژگی خاصی است.
وی افزود: قوام در زمان ما نماد نوعی اشرافیت مدرن انگلیسی بود. در بحث اشرافیت انگلیسی، هیچ معنای سیاسی وجود ندارد بلکه منظور نوع رفتار قوام مانند شیک پوشی و مرتب بودن است که ما بعد از ۳۰ سال هنوز به آن نرسیده ایم.
مقیمی گفت: در سال های ۶۷ و ۶۸ فضای خاص ایدئولوژیک وجود داشت که چگونه می شد استادی چنین تیپ و پوششی داشته باشد. این اشرافیت مدرن به نوعی استوار به یک مرز بود، مرزی که از نظر من نوعی هویت فرهیخته و در عین حال غیرعامیانه را امکان پذیر می کند. نه مغلوب سادگی می شود نه تن به رفتار عمومی و روزمره می دهد و نه به غامض بودن غیرضروری می پردازد.
« به همین دلیل بحث اشرافیت از این جنس نوعی رفتار اصیل و منطبق با جهان زیست امروز است. حضور و وجود قوام برای جامعه دانشگاهی ارزشمند است و امیدواریم شاهد ترکیبی از این جنس استادان باشیم و به سمت و سویی گام برداریم که چنین استادانی در کشور پرورش داده شوند چرا که حضور این استادان، ناامیدی و ناکارآمدی را پشت درهای دانشگاه می گذارد. »
**از نظم قوام لذت می بردیم
ارسلان قربانی رئیس انجمن ایرانی روابط بین‌الملل از دیگر سخنرانان مراسم نکوداشت قوام بود که در سخنانی، گفت: ۳۵ سال پیش دانشجوی قوام بودم و از نظم او لذت می بردم؛ همین موضوع انگیزه ای شد که در رشته روابط بین الملل ادامه تحصیل دادم.
استاد تمام دانشگاه افزود: در آن فضای کشور که ما فاقد مراجع و منابع رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل بودیم، قوام ما را با جدیدترین موضوعات در نظریه ها و مفاهیم روابط بین الملل آشنا کرد. مباحثی که در کلاس درس با آن نظم خاصش برای ما مطرح می کرد در مقطع دکتری هم به من کمک کرد و هنوز هم این جزوه ها را نگه داشته ام.
**وجوه مختلف انسانی در قوام نهفته است
نسرین مصفا رئیس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد دیگر سخنران این مراسم بود و در مورد خصوصیت های قوام، تاکید کرد: ۱۰ سال در محضر قوام تلمذ کردم و حدود ۱۸ سال پیش قوام در اولین دوره هیأت مدیره انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد قوام حضور داشت.
به گفته این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، در زمانی که دوره دکتری در دانشگاه های دولتی راه اندازی نشده بود، سال ۶۴ دوره دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد راه اندازی شد و در آنجا شروع به تحصیل کردم. حدود هفت سال ۳۰ تا ۴۰ پنجشنبه در خدمت قوام بودم.
رئیس انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد وقت گذاشتن برای دانشجو را از ویژگی های بارز قوام ذکر کرد و افزود: آن زمان هنوز بحث نظریه ها در جامعه مثل امروز گسترده نبود اما استاد قوام به این مطلب زیاد اشاره می کرد.
مصفا شور و شوق خود را برای تحصیل مدیون قوام عنوان کرد و گفت: کتاب سیاست های مقایسه ای قوام با گذشت سال ها هنوز هم یک مرجع است و به آن مراجعه می کنیم، این کتاب اولین منبع ارزشمندی است که می توان به آن استناد کرد و حرف اول را در سیاست های مقایسه ای می زند. وی رساله خود را مدیون قوام دانست و اظهار کرد: قوام فرد متفاوتی است و وجه انسانی او را مورد تاکید قرار می دهم. قوام انسانی متعالی است و وجوه مختلف تعالی انسانی در این استاد دانشگاه به خوبی دیده می شود.
** قوام می توانست وزیر امور خارجه باشد
جواد اطاعت استاد دانشگاه شهید بهشتی و از همکاران قوام در این مراسم، اظهار کرد: هم نسلان من، افراد خوشبختی هستند چون ما آدم های دوران گذار هستیم و علاوه بر درک استادان نسل قدیم، استادان نسل جدید را هم درک کرده ایم که البته استاد قوام را هم از استادان نسل جدید می دانم.
وی افزود: نسل ما استادانی بودند که با اینکه دانشجو بعد از امتحان برگه های امتحانی را نمی بیند اما پاسخ صحیح را کنار پاسخ دانشجو به سوال می نوشت و جزوه برخی استادان بی شباهت به رمان نبود.
اطاعت گفت: نسل های قدیم استادان بازنشسته اجباری یا اخراج شدند و متاسفانه نسل های بعدی نه نسل قدیم را دید و نه نسل جدید با سواد را تجربه کرد.
« مشخص نیست چقدر می توانیم رسالت امثال قوام را که بر دوش مان گذاشته اند، به پیش بریم. وقتی قوام را می بینم حس دو گانه ای دارم، از یک جهت مشعوف می شوم که کشور چنین استادان برجسته ای دارد اما از یک جهت افسوس می خورم.»
وی در این باره، گفت: اگر این درک در اداره کشور وجود داشت، قوام می توانست یک وزیر فرهیخته خارجه باشد چرا که او زیرک و باهوش است و افسوس که کشور از وجود این استادان بهره مند نشده است.
** کشور از ظرفیت قوام بهره مند شود
زهرا نژاد بهرام عضو شورای شهر تهران و از شاگردان قوام است که با حضور در این مراسم، دقایقی را در خصوص ویژگی های قوام سخن گفت: قوام به ما چگونه با علوم سیاسی درس خواندن، زندگی و تحلیل کردن آینده را آموختند. دریچه ای از روابط بین الملل به روی من گشود و همچنان هم آنقدر گسترده و وسیع است که یکی از حوزه های مورد علاقه ام در مطالعه و نگارش روابط بین الملل است.
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به یکی از کتاب های قوام در حوزه روابط بین الملل، اظهار کرد: پرداختن به شکاف بین دولت ها و ملت ها در کتاب های قوام دیده می شود. فضای جهانی شدن ما را به این سمت هدایت می کند که نیازمند نگاه دیگری به دولت ها و ملت ها هستیم.
نژاد بهرام به این مسئله هم اشاره کرد که حوزه مطالعاتی روابط بین الملل همچنان برای او جذاب بوده و در این حوزه ها قوام سرآمد است و ایران باید از ظرفیت او استفاده کند.
به گفته وی، قوام در حوزه زنان هم مطالعاتی دارد و زنان در تاثیرگذارترین بخش های هزار سوم قادرند تحولاتی چشمگیر در جامعه بشری و حتی روابط بین الملل ایجاد کنند؛ امروز برجستگان حوزه بین الملل از زنانی بهره مند است که هر کدام نقش برجسته ای در تغییرات اجتماعی دارند.
**قوام در علوم سیاسی جلوتر از دیگران است
از دیگر سخنرانان این نشست، محمد سلطانی فر معاون سابق مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.وی با اشاره به ویژگی های قوام، تاکید کرد: سعادت نداشتم دانشجوی قوام باشم و این موضوع را یکی از ضررهای زندگی ام می دانم. قوام همیشه یکی از سرآمدان حوزه علوم سیاسی است.
سلطانی فر گفت: از زمانی که ریاست گروه علوم ارتباطات واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد را بر عهده گرفتم، موضوع دروس علوم سیاسی و ارتباطات را در درس های شاخه های علوم ارتباطات و علوم سیاسی با هم در نظر گرفتیم و نمی توان این دو حوزه را از هم جدا کرد.
وی اضافه کرد: همیشه به دنبال شخصیتی می گشتیم که این دو حوزه را به هم ارتباط دهد و قوام از جمله شخصیت هایی است که از او دعوت کردیم و باعث افتخار ما در این حوزه و رشته است. اگر امروز، علوم تحقیقات دانشگاه آزاد در حوزه علوم ارتباطات شاخص است یکی از پایه های اصلی این موضوع را قوام ایجاد کرده است.
به گفته معاون سابق مطبوعاتی وزارت ارشاد، قوام موضوعات مرتبط با حوزه روزنامه نگاری و علوم ارتباطات را آنچنان با مسائل علوم سیاسی تبیین می کرد که دانشجویان او یکسره از این استاد به عنوان شخصیتی یاد می کنند که جزوات و نکاتش هنوز یادآور می شود.
سلطانی فر در مورد دیگر ویژگی قوام در حوزه علوم سیاسی، اظهار کرد: پیش بینی های قوام در حوزه موضوعات سیاسی شاهد بر این ادعا است که با پیش بینی ها کمی جلوتر از دیگران در حوزه های علوم سیاسی حرکت می کند.
** بروکراتیزه کردن سیاست و پیامدهای آن
سخنران پایانی این مراسم، قوام بود که گفت: مسئله توسعه یکی از مباحثی است که از ابتدای شروع کارم و حتی از دوران تحصیلات به عنوان دغدغه ذهنی همیشه همراهم بود. توسعه یک بار و برای همیشه برای جامعه لازم است. نمی توان گفت در یک دوره توسعه یافته یا توسعه نیافته بودید اما عکس آن می تواند باشد. ضمن اینکه برای توسعه انسان های توسعه یافته می خواهیم.
وی افزود: این انسان های توسعه یافته بخشی از ماموریت دانشگاه ها در رابطه با رشته تحصیلی خودم یعنی علوم سیاسی و روابط بین الملل در دانشگاه ها باید پرورش پیدا کنند. بخشی از این تربیت هم به نهاد و سازمان ها ارتباط دارد. در واقع بسیاری از تحقیقاتی که انجام دادم، حول و حوش مسئله توسعه بود.
به گفته این استاد تمام رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل، مسئله توسعه در قالب کتاب ها و رساله ها همیشه نمود داشت. از تحقیقاتی من بر این اساس بود که چگونه می توان قدرت را به اقتدار تبدیل کرد یا چگونه می شود جامع پذیری مجدد سیاسی به عمل آورد تا این جامعه پذیری مجدد منجر به توسعه فرهنگی شود.
به گفته این استاد دانشگاه شهید بهشتی، بحث بوروکراتیزه شدن سیاست آثار و پیامدهایی دارد. نمونه آن همان مباحثی است که گورباچف بعد از فروپاشی شوروی درباره بوروکراتیزه شدن سیاست مطرح می کرد. وقتی حرف از مشارکت می زنیم یعنی شریک شدن در قدرت و چه شرایطی هست که برای قدرت باید شریک شد.
قوام اظهار کرد: من روی تئوریزه کردن، خیلی تحلیل می کنم و معتقدم اگر یک پدیده را نتوانیم تئوریزه کنیم اصلاً در مورد آن شناختی وجود ندارد. تئوریزه کردن نقشه راه است و اینکه ببینیم مسائل مختلف داخلی و بین المللی را چطور می توان تئوریزه کرد.
در پایان این مراسم از جدیدترین کتاب قوام با عنوان دیالوگ میان روابط بین الملل و حقوق بین الملل رونمایی شد.
- 16
- 2
