معرفی صنایع دستی همدان (+عکس)

صنایع دستی همدان که ریشه ی کهن دارد مثل دیگر استانهای ایران بیانگر هنر آن استان می باشد

صنایع دستی همدان

همدان شهر هگمتانه تاریخ ایران است، که شاید بتوان تاریخ این شهر را با پیدایش تمدن گره زد. صنایع دستی همدان بسیار با ارزش و گرانبهاست. این شهر توریستی علاوه بر زیبایی های طبیعی همچون غار علیصدر، دارای جاذبه های تاریخی همچون گنج نامه، آرامگاه انسانهای مشهور تاریخ چون بوعلی سینا و شاعر بزرگی چون باباطاهر، صنایع دستی زیبا و بیشماری است. در اقصی نقاط جهان، هنر دست هنرمندان این مرز و بوم دیده می شود. 

- مروار بافی:

قدمت هنر مرواربافی در همدان،  ۵۰ سال است. در بخش هایی از استان همدان، مروار کشت می شود که کیفیت و مرغوبیت ترکه هایش سبب شده تا برای بافت انواع محصولات حصیری مناسب باشد. مروار بافی در دیگر شهرهای ایران، علاوه بر استان همدان انجام میشود ولی چوب مورد نیازشان را، از همدان تامین میکنند. شیوه ی بافت این صنایع دستی همدان این چنین است که ترکه هایی که می توانند به سه یا چهار قسمت تقسیم شوند را جدا کرده و خیس می کنند تا منعطف شود و بعد از آن شروع به بافت به شیوه ی مخصوص خود می کنند. در مزارع برخی از روستاها چوب مروار کشت می شود. نوع چوب مروار این مناطق از برترین نوع، بدون شاخه های اضافی و گره می باشد. این بافته های زیبا در شکل انواع سبد، گلدان، مبلمان، میز و صندلی و دهها نمونه دیگر است.

مرواربافی، بافت مصنوعات با استفاده از چوب مروار است و از صنایع دستی همدان می باشد

- طلا و نقره سازی:

یکی از صنایع دستی همدان که پیشینه درازی دارد، طلاکوبی همدان می باشد. در این هنر شاهد نقش و نگارهای زیبا و متفاوتی هستیم که هنرمندان بر روی صفحات طلا و یا ورق های نازک طلا با ابزار دست خود، نقوش را حکاکی می کنند. از آنجا که طلاکوبی بر روی فلزهای متفاوت قرار می گیرد نام های متفاوتی نیز دارد مثل طلاکوبی بر روی فولاد، طلاکوبی روی نقره، طلاکوبی روی شیشه و … نقوش انتخاب شده بر روی صفحات نازک طلا توسط استادکاران نقش می بندد و سپس بر روی ظرف یا شیء موردنظر این ورق ها نصب می شود که به چنین هنری طلاکوبی می گویند.

یکی از صنایع دستی همدان که پیشینه درازی دارد، طلاکوبی همدان می باشد

قیمت ظروف طلاکوبی به میزان و گرم طلای کارشده بستگی دارد، در سفر به همدان از این صنایع دستی همدان با خود به یادگار ببرید. با استفاده از مفتول هایی از جنس طلا و نقره، در بعضی از شهرستان های استان همدان زیورآلاتی را می سازند که بسیار چشمنواز هستند. انگشتر از مهم ترین زیورآلاتی شناخته میشود که بدست هنرمندان این شهر ساخته می شود.

- چرم سازی: 

قدمت تولید چرم که یکی از صنایع دستی همدان به حساب می آید به بیش از ۳۰۰۰ سال می رسد. در گذشته،  به علت گسترش زیاد چرم سازی به شهر همدان، دباغخانه هم می گفتند و در این شهر، اولین کارخانه چرم سازی ایران نیز ساخته شده است. از جمله تولیدات چرم در همدان می توان به کمربند،  کیف،  کفش،  جاکلیدی و لباس اشاره کرد. قبلا چرم تولیدی در همدان به دلیل کیفیت و کمیت خاصی که داشت از مشهورترین و مرغوب ترین چرم در کل کشور به شمار می رفت و آوازه کیفیت آن به کشورهای دیگر نیز رسیده بود. سه دباغ خانه در گذشته در شهر همدان وجود داشت که از آن ها می توان به دباغ خانه سنگ شیر، دباغ خانه قانتور واقع در بلوار سفید آبی و دباغ خانه آقایی واقع در بلوار سفید آبی اشاره کرد. متأسفانه دباغ خانه سنگ شیر و قانتور با گذشت زمان تعطیل و از بین رفته اند.

قدمت تولید چرم که یکی از صنایع دستی همدان به حساب می آید به بیش از ۳۰۰۰ سال می رسد

- سوزن دوزی سنتی:

برخی از سوزن دوزی های سنتی که بر روی پارچه های ساده، ترمه و مخمل انجام میشوند شامل ساقه دوزی، پته دوزی، برداری دوزی، پیله دوزی، آینه دوزی، سرمه دوزی، سكه دوزی و چشمه دوزی است. از نخ های ابریشمی رنگی برای پیاده سازی طرح ها و دوخت آن ها استفاده می کنند. هنرمندان در شهر های همدان و ملایر به خلق چنین آثاری می پردازند. براین اساس سوزن دوزی سنتی از دیگر صنایع دستی همدان به شمار می رود.

سوزن دوزی های سنتی بر روی پارچه های ساده و ترمه از صنایع دستی همدان می باشد

- حجاری:

ایجاد نقش و نگارهای ظریف و گوناگون بر روی سنگ و سطوح سنگی همانند تالارها، دیواره های کاخ ها، مساجد و معابد، دیوارهای ساختمانهای مهم، آرامگاه های افراد سرشناس، همه ی این ها در حوزه هنر حجاری میباشد که حجاران همدانی را سرآمد دوران نموده است. از مهمترین آثار این صنایع دستی همدان که از دوران اوج و شکوه این هنر در تخت جمشید و شوش برجای مانده میتوان به شاهکارهای دیوارهای کاخ های هخامنشی اشاره کرد.

در حجاری که از صنایع دستی همدان بشمار می رود، سنگ تراش زمینه ی خامی را بر روی سنگ میزند

- قالی بافی:

هنر قالی بافی که از دیگر صنایع دستی همدان است، در بسیاری از شهرهای ایران رونق دارد. شهر همدان به علت رونق کشاورزی و دامداری و تولید پشم و نخ های مرغوبی که دارد از پیشگامان این زمینه به شمار میرود. هنرمندان قالیباف همدان سبک و سیاق خاص خود را مانند سایر شهرها، در بافت فرش دارند. بعضی از ویژگی های آن ها استفاده از پشم های دست ریس شده و رنگرزی طبیعی همچنین طرح های شکسته و هندسی می باشد.

هنر قالی بافی که از دیگر صنایع دستی همدان است، در بسیاری از شهرهای ایران رونق دارد

از طرح هایی که بیشتر به چشم میخورند ماهی و ترنج می باشند. همینطور از شیره ی گیاهان برای رنگ آن استفاده می کنند که به اصطلاح قالی هایی با رنگ های ثابت گفته میشوند و هر چه کهنه تر شوند زیبایی آنها بیشتر خواهد شد. اما امروزه از رنگ های شیمیایی که پس از مدتی قالی ها رنگ پریده میشوند ، استفاده می کنند. قالی های همدان دارای اسم های گوناگونی هستند که در بین آن ها پنج چارک و دوزرعی طرفداران بسیاری دارد ولی فرش های خرکی، کناره، پشتی، روکرسی در بین مخاطبان محبوبیت کمتری دارد. در بین این صنایع دستی همدان می توان تابلوفرش های زیبا و نفیسی هم یافت.

- گیوه بافی:

یکی از دیگر صنایع دستی همدان، گیوه بافی می باشد. کم بودن راههای ارتباطی ماشین رو، نوع معیشت مبتنی بر دامداری و کشاورزی و ضرورت تحرک فراوان در فصول سه گانه بهار و تابستان و پائیز نیازمند کفشیست که سبک، راحت، مقاوم، خنک و در عین حال ارزان باشد. گیوه تنها پاپوشیست که میتواند جوابگوی خواسته های روستاییان باشد. گیوه به نوعی کفش گفته میشود که معمولاً رویه آنرا از نخ پنبه ای تابیده و زیره آنرا از چرم یا آجیده انتخاب می کنند. از محاسن گیوه می توان به زیره و رویه خنک آن اشاره کرد ، بدین ترتیب اگر گیوه ای با رویه یا زیره پلاستیک تهیه شود اصالتش را از دست داده و شبیه کفشهای معمولی فاقد ارزش کیفی و بهداشتی است.

گیوه از صنایع دستی همدان است و رویه آنرا از نخ پنبه ای تابیده و زیره آنرا از چرم انتخاب می کنند

- سفال و سرامیک:

سفال ها و سرامیک های تولیدی شهر لالجین یکی از شناخته شده ترین صنایع دستی همدان است که شهرت جهانی دارد. در این منطقه قدمت سفالگری چیزی در حدود ۷۰۰ سال است و وجود اساتید و هنرمندان برجسته و تنوع طرح ها اثباتی بر این قدمت می باشد. از جمله تولیداتی که در لالجین بدست هنرمندان درست میشوند می توان از انواع ظروف مصرفی، ظروف تزئینی و آثار هنری، انواع تندیس، تولیدات سرامیک لعابدار، نقاشی شده و بدون نقاشی، خام پخت با نقاشی های زیر لعابی، تلفیق سفال با چرم، چوب، پارچه، گل و خرمهره یاد کرد. سفالگری از هنر صنعت های کهن و دیرین می باشد و ایجاد نقوش و طرح و نگار بر روی ظروف و لوازم ابتدایی سفال در آن دوران از نخستین تلاش های هنری و نمود آن توسط انسان های نخستین بوده است.

سفال و سرامیک های تولیدی شهر لالجین یکی از شناخته شده ترین صنایع دستی همدان است

- مسگری: 

مسگری یکی از دیگر صنایع دستی همدان می باشد. بازار مسگرهای همدان در قدیم الایام یکی از بازارهای پر رونق و اصلی این رشته محسوب می شد. ساخت انواع ظروف مسی با استفاده از ورقه های مسی و یا پوشش بدنه ظروف با آلیاژی از قلع و روی برای جلا وزیبایی که تولیدات آن معمولاً شامل انواع دیگ، کاسه، بشقاب، ظروف اشپزخانه و ... می باشد.

مسگری یکی از دیگر صنایع دستی همدان محسوب میشود

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش