از صنایع دستی کرمانشاه می توان به می توان به ساز و آلات موسیقی ایرانی و ... اشاره کردصنایع دستی کرمانشاه
کرمانشاه آب و هوای معتدل و کوهستانی دارد و یک شهر تاریخیست که در استان کرمانشاه قرار گرفته است و به عنوان مرکز آن می باشد. قدمت و پیشینه ی این شهر به قرن چهارم میلادی برمیگردد اما در دوران ساسانیان، اوج شکوفایی و آبادانی آن اتفاق افتاد و دومین پایتخت این سلسله در آن زمان شد. این شهر در حال حاضر در غرب ایران بعنوان یکی از پرجمعیت ترین شهرهای کردنشین محسوب میشود و چون دارای جاذبه های متنوع تاریخی و طبیعی است به همین دلیل گردشگران و توریست های داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب کرده است. چون کرمانشاه آب و هوای مناسبی دارد، دام پروری در شهرهایش بعنوان یک شغل پر رونق به شمار می رود و به همین خاطر برای هنرنمایی استاد های صنایع دستی، مواد اولیه باکیفیت همیشه در دسترس می باشد.
- قالی از صنایع دستی کرمانشاه:
یکی از وسایل مورد نیاز روستایی های کرمانشاهی از پشم بافته می شوند که به عنوان زیباترین صنایع دستی این استان محسوب میشود. در بعضی از روستاهای کرمانشاه، هنر قالی بافی بیشتر رواج پیدا کرده است که از این روستاها می توان به سنقر، صحنه، بیستون، کنگاور و دینور اشاره کرد و این قالیها با نقوشی مثل حسین آباد، اکبرآباد و کیونانی که به نام محله هاست، بافته می شود. بین قالی باف های کرمانشاهی، کلمه گل بعنوان نقش شناخته می شود. چنانچه بخواهیم در این قالی از طرح های پر کاربرد بگوییم میتوان به عبداللهی، دارگل و بازوبندی که هر کدام دارای خرده نقش های زیادی هستند، اشاره کرد. نقش بازوبندی یکی از اصلی ترین نقش های بومی کرمانشاه میباشد که در قالی ها به چشم می خورد. دار قالی بافی را در استان کرمانشاه به صورت عمودی یا ایستاده می گذارند که از تفاوت های بافت قالی این منطقه نسبت به سایر مناطق کشور محسوب میشود.
قالی بافی یکی از صنایع دستی کرمانشاه میباشد که از پشم بافته می شود- چرم سازی کرمانشاه:
در مناطقی که دام بسیار وجود داشته باشد، صنعت چرم سازی رواج دارد. استان کرمانشاه دارای شرایط محیطی و اقلیمی میباشد به همین خاطر رشد و پرورش دام در این استان زیاد است و چرم های با کیفیتی درست میکنند. این اسان درواقع در زمینه تولید چرم از مراکز با اهمیت محسوب می شود. چرم سازی در زمینه صنایع دستی یکی از هنرهای مهم و با ارزش می باشد. در استان کرمانشاه، حدودا ۱۰۰ دستگاه چرم سازی مشغول فعالیتند که استادان و بزرگان هنر چرم سازی به عنوان اداره کنندگان این کارگاهها هستند. هشت فرآیند بر روی چرم صورت میگیرد که در اثر آن چرم مرغوب و با کیفیتی تولید می شود و همچنین هر کدام از مراحل، نیازمند مهارتی می باشد. نخستین مرحله خام را آب زدن است، مرحله دوم آهک زدن و عورامکاری، مرحله سوم متورم کردن، مرحله چهارم نمک پاشیدن، مرحله پنجم مازوکاری، مرحله ششم کاشیکاری، مرحله هفتم رنگ ریختن و هشتمین مرحله صیقلزنی می باشد.
در مناطق دارای دام، صنعت چرم سازی که از صنایع دستی کرمانشاه بشمار میرود، رواج دارد- گلیم بافی از صنایع دستی کرمانشاه:
یکی از صنایع دستی کرمانشاه که در برخی نقاط استان بیشتر مرسوم است، گلیم بافی نام دارد. در خانه های روستاییان هرسین، اكثر كارگاههای گلیم بافی بعنوان مركز عمده تولید گلیم معروف شده اند. یکی از دلایل مرسوم گلیم بافی در کرمانشاه، وجود مراتع مساعد برای پرورش دام هاست كه الیاف لازم گلیم را تأمین میكنند. از نقوش گلیم های استان به ویژه هرسین می توان به نقوش چشمه نظامی، نقوش تركیبی درخت و لانه گنجشك، مار، مرغابی، عروسك، خطوط افقی، قیچی، نقش قرقره راه راه، عمودی، پنجه گربه، گل مشرفی، قاچ خربزه، گل ترمه و سوزنی اشاره کرد. همچنین نشانه های بسیاری از درهم تنیدگی تمدن ها در زمینه گلیم های هرسین قابل مشاهده است. در مناطق دیگری گلیم، بافته می شود که این مناطق شامل جوانرود، گیلان غرب و ریجاب می باشد.
یکی از صنایع دستی كرمانشاه که در نقاط این استان بیشتر مرسوم است، گلیم بافی نام دارد- گیوه كشی از صنایع دستی کرمانشاه:
یكی از صنایع دستی كرمانشاه، كه قدمت دیرینه ای دارد گیوه كشی می باشد. گیوه به اصطلاح به محلی كلاش گفته میشود. استفاده از گیوه بعنوان یک پاپوش سبك، نرم، راحت و مقاوم در گذرهای صعب العبور و سنگلاخی و همچنین مناطق كوهستانی رواج دارد. گیوه در مراكزی همچون پاوه هرسین و كرمانشاه ساخته میشود. گیوه متشکل از دو قسمت كفی و رویی می باشد. جنس كفی آن معمولاً از لاستیك و چرم است در حالی که رویی آن از نخ می باشد.
یكی از صنایع دستی كرمانشاه، كه قدمت دیرینه ای دارد گیوه كشی می باشدقبل از این که صنعت لاستیك سازی بوجود آید، گیوه كش ها از طریق پوست گاومیش، زیر كلاش ها را در كرمانشاه تهیه می كردند كه برای اكثر اعیان مناسب بود. با پیدایش صنعت لاستیك برای كارگران و كشاورزان زیر لاستیك به كار می بردند. كلاش اورامی به نوع دوم كلاش میگویند كه گیوه باف های آن منطقه به« دوم» مشهور هستند. در نهایت استادی زیر گیوه را با استفاده از كهنه پارچه كوبیده شده، به هم وصل می كند كه این گیوه از نظر فرم و طرح، كاملاً متفاوت از گیوه های كرمانشاه و هرسین می باشد. از مهمترین فراورده های گیوه بافی می توان به دمپایی، گیوه عاج دار، پاشنه بلند، پشت بسته، حوله ای، كفشی، منجوقی، قیصری، توری، جاوی و ملكی اشاره کرد.
- قلم زنی از صنایع دستی کرمانشاه:
قلم زنی در گذشته مثل سایر هنرها از جایگاهی خاص برخوردار بوده است و در این زمینه، استادان بسیار ماهر و بزرگی وجود داشته است. امروزه استاد علی اكبر عین القضایی که یکی از استادان برجسته ی کرمانشاه است، باتلاش و پشتکار خود، این هنر زیبا را به جوانان کرمانشاهی بمنظور زنده نگه داشتن هنر قلم زنی آموزش می دهد. قلمزنان خوش ذوق کرمانشاهی که از نماد های تاریخی زمان هخامنشی و ساسانیان متأثر شدند توانستند یک اثر خوبی را خلق کنند و به همین منظور در جهان مشهور شدند.
از صنایع دستی کرمانشاه قلم زنی میباشد که در گذشته از جایگاهی خاصی برخوردار بوده است- پرده بافی از صنایع دستی کرمانشاه:
از صنایع دستی کرمانشاه می توان از پرده بافی یاد کرد. هنوزهم چند نساجی به بافت پرده های نخی در اندازه های مختلف در کرمانشاه مشغول هستند. دستگاهی که در موج بافی استفاده میشود، نیز برای بافت پرده کاربرد دارد.
از صنایع دستی کرمانشاه می توان از پرده بافی یاد کردچیغ بافی:
از دیگر صنایع دستی کرمانشاه که می توان به آن اشاره کرد چیغ بافی است. چیغ یا چیخ به حصیری گفته میشود که پهنای تقریبی آن برابر با یک صد و پنجاه سانتیمتر میباشد که با استفاده از نخ های رنگارنگ پشمی بر روی آن نقوشی را ایجاد میکنند. برای حفاظت اطراف سیاه چادرها از چیغ استفاده می شود و گاهی وقت ها به منظور تقسیم فضای داخل چادرهای عشایری از آن استفاده میشود.
یکی از صنایع دستی كرمانشاه چیغ میباشد که برای حفاظت اطراف سیاه چادرهاست- نمد مالی از صنایع دستی قدیمی کرمانشاه:
یکی از صنایع دستی قدیمی عشایر در کرمانشاه، نمد مالی می باشد. مثل اکثر صنایع دستی کرمانشاه، نمد هم از پشم درست شده و از ان به منظور تولید جلیقه، فرجی و کلاه نمدی استفاده میشود. قدمتی نمدهای کرمانشاه در کنار دست بافته های دیگر، زیاد می باشد. بیشتر عشایر کرمانشاهی خواهان این محصول هستند و هنوز هم میتوانید نمونه های قدیمی اش را بعنوان پوشش بر تن چوپان ها یا در کف سیاه چادرها ببینید. طرز تهیه ی انواع پوشش های پشمی و زیر اندازها، حتی زین اسب ها در زمان گذشته از نمد بوده است.
یکی از صنایع دستی کرمانشاه، نمد مالی می باشد که عشایر از ان استفاده میکنندنمد برای عشایر و همچنین عشایر درحال کوچ کاربرد دارد. معمولاً نمدهای زیر انداز منطقه به دو رنگ سیاه و سفید میباشد که به صورت سفید در زمینه سیاه در نقش استفاده شده است. البته برای تزئين کردن نمد در زمینه سفید از رنگ هایی نظیر سبز، سرخ، پرتغالی و بنفش استفاده میشود. در روی نمدهای نقاط مختلف کرمانشاه ایجاد شده است که از نقش های متداول آن می توان به شمشیر و تپانچه، گل ترنج، رنگین کمان، درخت و گنجشک، تبرزین، نیلوفر، کله قوچی، بز کوهی، گل، مرغ، پله و جقه شاهی اشاره کرد.
- ابزارهای فلزی:
در حال حاضر کارگاه هایی در شهر کرند میباشد که وسایل فلزی و ابزار کار را می سازند. صنعت گران کرندی در اموری همچون تهیه ابزار و وسایل کار و شکار، کارد، چاقو، قندشکن، قفل، ابزار زین و یراق و کلید مشهور هستند. به جز کرند، شهر کرمانشاه هم دارای چند کارگاه آهنگری میباشد که بیش تر به ساخت آلات کشت و زرع مشغول می باشد.
از صنایع دستی کرمانشاه می توان به ساخت وسایل فلزی و ابزار اشاره کرد- جاجیم بافی از صنایع دستی کرمانشاه:
جاجیم بافی یکی دیگر از صنایع دستی کرمانشاه است که از زمان گذشته بین خانواده های روستایی و عشایر مرسوم بوده است. به یک دست بافته پشمی و بدون پرز، جاجیم می گویند. بافت جاجیم به گلیم شباهت زیادی دارد تنها تفاوتشان در اینست که به صورت چهار تخته بافته میشود و این قطعه ها را در آخر به هم میدوزند.
این هنر دستی در گذشته برای جهیزیه نو عروس ها کاربرد داشت. امروزه برای روانداز، بالاپوشی گرم یا زیراندازی دو رو از جاجیم استفاده می کنند. این هنر توسط مادران و هنرمندان گلیم و جاجیم باف، سینه به سینه به نسل های بعد منتقل میشود. گلیم و جاجیم کرمانشاهی از شهرت جهانی برخوردار است و اغلب توریستان و مسافران این شهر، را به خود جذب کرده است. گلیم در واقع به یک مدل زیرانداز گفته میشود درحالیکه جاجیم نوعی بالاپوش گرم می باشد ولی شباهت هر دو اینست که از پشم گوسفند تهیه می شود.
جاجیم بافی یکی دیگر از صنایع دستی کرمانشاه است که از دیرباز بین عشایر رواج داشته زنان، جاجیم هایی را در منطقه اورامان و ثلاث، با نقشهای متنوع و جنس مرغوب می بافند که بی نظیر است.
لباس محلی کرمانشاهی
از پوشاک مردان و زنان کرد می توان به سرپوش، تن پوش و پای افزار اشاره کرد. باتوجه به فصل، نوع کار و معیشت، مراسم و جشن ها می توان ساخت و کاربرد هریک از این اجزا را مشخص کرد. با این که پوشاک نواحی مختلف کردستان با هم دیگر فرق دارد، ولی همه ی آن ها از نظر پوشش کامل بدن، با هم یکسان هستند.
پیش از وارد شدن محصولاتی مانند کفش های خارجی، پارچه و سایر محصولات داخلی به کردستان، بافندگان و دوزندگان محلی، بیشتر پارچه ها و نیز پای افزار موردنیاز را می بافند.
از مشاغل برخی از آبادی نشینان مناطق مختلف کردستان می توان به جولایی، بافت پارچه و انواع منسوجات نظیر بوزو، جاجم، برمال، بره، موج، پوشمین، جوراب، زنگال، دستکش و کلاء اشاره کرد. در این خطه، لباس محلی به عنوان یک هویت و جزء جدایی ناپذیر از فرهنگ کردستان به شمار میرود که هم چنان اصالتش را حفظ کرده و بخاطر نگرش مردم این خطه به این فرهنگ غنی است.
یکی از دیگر صنایع دستی کرمانشاه، دوخت لباس های محلی کرمانشاهی استسایر صنایع دستی کرمانشاه
منسوجات چرمی و لباس‌های زیبای محلی از صنایع دستی و سوغات کرمانشاه به شمار می رود. با توجه به اینکه دامداری همواره در این استان جایگاه ویژه ای دارد، به همین خاطر صنایع چرم و تولید لوازم چرمی نیز رونق خوبی پیدا کرده است. همینطور از دیگر سوغات معروف کرمانشاه می توان به ساز و آلات موسیقی ایرانی و یراق آلات فلزی نظیر انواع اسلحه، زین اسب، چاقو و لوازم کوهنوری اشاره کرد.
گردآوری: بخش فرهنگ واتدیشه سرپوش
- 19
- 6
