آشنایی با موزه پارس و آثار باستانی آن

در زمان کریم خان زند در موزه پارس شیراز جشن ها و مهمانی هایی برگزار می شده است

موزه پارس

موزه پارس با اشیایی از دوران پیش و پس از اسلام در باغ نظر شیراز واقع شده است. تأسیس این موزه به سال ۱۳۱۵ خورشیدی برمیگردد. آرامگاه کریم خان زند در این مکان به دوره زند مربوط میشود. این اثر با شمارهٔ ثبت ۲۴۴ در تاریخ ۱۵ آذر ۱۳۱۴ بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تاریخچه موزه پارس شیراز

کریمخان زند، موزه پارس را برای پذیرایی از میهمانان سلطنتی و نمایندگان کشورهای خارجی در دوران زندیه احداث کرد اما در انحصار و تفرجگاه کامل شاهان و شاهزادگان پس از احداث، قرار گرفت. این عمارت در سال ۱۳۱۵ بعنوان موزه تأسیس شد و در معرض نمایش عموم برای نخستین بار قرار گرفت. از زمانی که موزه پارس شیراز تأسیس شده است؛ تاکنون با یک وقفه کاری ده ساله مواجه بوده است؛ به این صورت که در سال ۱۳۵۰ فعالیت این موزه متوقف شد اما پس از بازسازی و مرمت در سال ۱۳۶۰، مجدد برای بازدیدکننگان و علاقه مندان به فرهنگ افتتاح شد.

آثارهای باستانی موجود در موزه ی پارس

درون بخش های مختلف موزه پارس، اشیا و آثاری به نمایش گذاشته شده است که در ادامه با آن ها اشنا میشوید:

- عمارت کلاه فرنگی:

یک کوشک یا عمارت کلاه فرنگی درون موزه پارس قرار دارد که کریمخان زند، دستور ساخت آن را داده است. بنایی بر روی سکویی یک و نیم متری از سطح باغ به شکل هشت ضلعی نامنظم میباشد که ورود به آن از طریق چهار پله يک پارچه است. این عمارت دارای چهار ضلع ۱۰ متری و چهار ضلع کوچک تر پنج متری می باشد. این موزه ۱۲ متر ارتفاع دارد. بنا چهار شاه نشین و در حد فاصل هر شاه نشین یک گوشواره دارد که هر کدام به زیبایی تزیین شده اند.

موزه پارس شیراز یک موزه هشت ضلعی می باشد

آثار ظریفی در زمان ورود به عمارت کلاه فرنگی وجود دارد که از آن ها می توان به قلمدان های لاکی، قاب های آینه لاکی کتیبه دار، و قاب آینه لاکی با تصویر زیبایش توجه گردشگران تور داخلی و هنر دوستان اشاره کرد. این مجموعه آثار دیگری دارد که شامل جعبه های آرایشی لاکی، طلسم با حروف ابجد، تابلو نقاشی حافظ و شاخ نبات، قرآن دستنویس با خط محقق، زره زنجیر بافت فولادی، سپر فلزی با آیات قرآنی، کلاه خود فولادی، شمشیر دو دم فولادی، اشیاء و ظروف مفرغی، قلیان طلاکوب، ظرف برنجی قلم زنی، قلیان نقره قلمزنی، تابلوی تصویر کریم خان زند، کوزه لوله منقاری قرمز، کتاب های نفیس، کاسه سفالی، خمره سفالی منقوش، مجسمه ای مربوط به دوره ساسانیان، کاسه سفالی لعابدار است.

- مقبره کریمخان زند:

وصیت کریمخان زند، این بود که وقتی مرد؛ پیکرش را در شاه نشین شرقی این عمارت دفن کنند که این وصیت را پس از مرگش در سال ۱۱۹۳ عملی کردند و برای این بنا نام آرامگاه وکیل را انتخاب کردند. وقتی آقا محمد خان قاجار در سال ۱۲۰۶ بر تخت پادشاهی نشست؛ دستور نبش قبر کریمخان را صادر کرد و در کاخ گلستان، استخوان هایش را دفن کردند تا بر گورش در زمان رفت و آمد ، پا بگذارد. لذا نفرت و کینه آقا محمد خان به حدی بود که دستور داد بسیاری از تزئینات و نقاشی های خیره کننده عمارت را خراب کنند.

رضاشاه پهلوی پس از گذشت چندین سال، دوباره دستور داد تا استخوان های کریمخان را به مقبره اصلی برگردانند. سپس سقف اسیب دیده ی شاه نشین شمالی در سال های ۱۳۴۵ و ۱۳۶۴ لایه برداری شد تا نقاشی های دوره زند پدیدار شود. استاد محمد باقر جهانمیری، بخش دیگری از نقاشی ها را با رنگ های گیاهی به سبک دوره زند، مرمت و بازسازی کرد.

- نقاشی:

نقاشی های روی بدنه و طاقچه های تالار مرکزی به عنوان نخستین نقاشی هایی محسوب میشدند که نظرتان را در موزه پارس شیراز به خود ، جلب می کنند. درواقع نقاشان مشهور دوران زندیه، این نقاشی ها را کشیده اند که یکی از آن ها آقا صادق نقاش بوده است. از صحنه هایی که در این نقاشی ها به تصویر کشیده شده می توان به جنگ نادرشاه افشار و محمد شاه هندی، داستان شیخ صنعان و دختر ترسا، داستان یوسف و زلیخا و…. اشاره کرد.

جعفر یکی از نقاشان دوره زند بود که نقاشی کریمخان در حال کشیدن قلیان را به تصویر کشید و تصویر بسیاری از درباریان زند را نشان می داد. در این موزه می توانید اثار دیگری از نقاشان دوره زند تا دوران معاصر، نظیر تابلوی چهره کریمخان زند اثر صدرالدین شیرازی نقاش معاصر، تابلوی نقاشی حافظ و شاخه نبات اثر میرمصور از شاگردان کمال الملک و تعدادی از نقاشی های آبرنگ لطفعلی صورتگر را ببینید.

- قرآن ها و آثار مکتوب تاریخی:

قرآن های تاریخی موزه پارس، از باارزش ترین آثار این موزه محسوب میشود. قرآن هایی که ادعا می شوند نسخه های دستنویس امامانی همچون امام علی ( ع)، امام حسن( ع)، امام صادق ( ع) و صحابه پیامبر اکرم ( ص) بوده است. در ابتدا از این کتب مقدس در مسجد عتیق نگهداری می شد. قرآن دیگری منسوب به خلیفه سوم، عثمان در موزه دیده می شود که چند قطره از خون او در هنگام کشتنش بر روی این قرآن ریخته شده است.

در موزه پارس، ۳۰ جلد قرآن بسیار نفیس در معرض نمایش گذاشته شده است که به خط ثلث طلاریزی و با دست توانای یحیی الجمالی الصوفی می باشد. ملکه تاش خاتون( مادر شاه شیخ ابو اسحاق اینجو، حاکم فارس در قرن هشتم) سفارش داده بود تا این قرآن ها را تهیه کنند؛ سپس آن را به حرم شاهچراغ اهدا کردند.

« قرآن هفده من»، معروف ترین قرآن موزه پارس شیراز می باشد. عقیده و باور مردم عادی اینست که وزن هر ورق این قرآن، هفده من است و جالبتر اینکه کل قرآن نیز بطور معجزه آمیزی هفده من وزن دارد و در قرن نهم هجری قمری نوشته شده است. قرآن هفده من، بزرگ ترين قرآنیست که دارای ۴۰ کیلوگرم وزن می باشد. فرزند شاهرخ تیموری( سومین امپراطور تیموری) به نام شاهزاده سلطان ابراهیم، این قرآن را با قلم ۳ دانگ و با خط محقق بسیار قوی نگاشته است. قرآن هفده من در سردر دروازه قرآن شیراز بمدت چندین سال بود و نهایتا به موزه پارس شیراز در سال ۱۳۱۶ منتقل شد.

در موزه پارس شیراز می توانید آثار مربوط به گذشته را مشاهده کنید

ویژگی های معماری بنا

مهم ترین ویژگی های معماری موزه پارس، سنگ های ازاره یک تکه می باشد. به این صورت که نصب این سنگ ها در ازاره های بنا، کاملاً یک پارچه و بدون هیچ برشی در کنج ها است؛ یعنی پس از قرار دادن سنگ ها در جای خود، آنها را حجاری کرده اند.

در موزه پارس، نقوشی همچون نقش های آجری، کاشی کاری و نگارگری های در نوع خود بی نظیرند. گچ بری های بنا که دارای تزئینات لایه چینی و کلاه کاری هستند شامل مقرنس و قطاربندی های ساده میباشند.

صدمات و مرمت های صورت گرفته

آقامحمدخان قاجار دستور داده بود تا صدماتی به نقاشی های خیره کننده ی عمارت، وارد کنند؛ از این رو استاد محمدباقر جهانمیری با رنگ های گیاهی، این نقاشی ها را مرمت و بازسازی کرد. یکی دیگر از بخش های مرمت شده این موزه، سقف شاه نشین شمالی بود که برای به نمایش گذاشتن نقاشی هایش در سال های ۱۳۴۵ و ۱۳۶۴ لایه برداری شد.

آدرس موزه پارس

برای بازدید از موزه پارس باید به شیراز، خیابان زند، باغ نظر، نزدیک ارگ کریمخان بروید. با توجه به اینکه موزه پارس شیراز، متشکل از بخش های گوناگون است؛ از این رو برای بازدید از تمام بخش های آن، باید دو ساعت زمانتان را اختصاص دهید.

> نحوه دسترسی با خودرو شخصی :

پر رفت وآمدترین خیابان های شیراز، محدوده بلوار کریم خان و خیابان های اطرافش هستند. شما میتوانید از سمت خیابان لطفعلی خان زند برای گشت وگذار راحت در این قسمت از شهر، وارد خیابان طالقانی شوید و این خیابان را ادامه دهید تا در کنار آب انبار وکیل شیراز، پارکینگ وکیل را پیدا کنید. بعد از پارک خودروی خود، باید تا پیاده راه کریم خان برگردید و به سمت راست بپیچید. در سمت چپ پیاده رو می توانید موزه پارس را ببینید. همچنین ارگ کریم خان، کمی جلوتر از آن واقع شده است.

> نحوه دسترسی با مترو:

فاصله ی ایستگاه مترو وکیل از موزه پارس شیراز، ۳ دقیقه می باشد؛ به همین خاطر می توانید به راحتی به این موزه دسترسی پیدا کنید. کافی ست که برای رسیدن به این ایستگاه، با خط ۱ بروید و از پیاده راه کریم خان به سمت میدان شهدا بروید تا از عمارت هشت گوشه موزه پارس بازدید کنید.

> نحوه دسترسی با اتوبوس:

با توجه به توسعه و پیشرفت مترو شیراز، از نقاط کمی در شهر می توانید به آن دسترسی پیدا کنید. بنابراین ایستگاه میدان شهدا( شهرداری) به عنوان نزدیک ترین ایستگاه اتوبوس به باغ نظر محسوب میشود که میتوانید به این ایستگاه با استفاده از خطوط ۱، ۲ و ۷۸ بروید. سپس می توانید به موزه پارس در سمت راستتان دست یابید.

زمان مناسب برای بازدید از موزه پارس شیراز

درصورت تمایل به بازدید از اماکن تاریخی و آثار های زیبای معماران دوران قبل، توصیه میشود که از موزه پارس بازدید کنید. بهترین زمان برای دیدن این موزه، فصل بهار به خصوص در اردیبهشت ماه است. اگر علاقه ای به مکانهای پر رفت و آمد و شلوغی ندارید؛ توصیه میشود که از این موزه در فصل پائیز و یا زمستان بازدید کنید. ساعات بازدید موزه پارس در نیمه اول سال از ۸:۳۰ تا ۱۹:۳۰ و در نیمه دوم سال از ۷:۳۰ تا ۱۸ است.

آثار موجود در موزه پارس شیراز

گردآوری: بخش مذهبی سرپوش