صنایع دستی قزوين قدمتی طولانی داردصنایع دستی قزوین
پادشاهان زمان ساسانی بر طبق اسناد تاریخی ایرانی، نام ایالت« کشوین» را برای شهر زیبایی قزوین انتخاب کردند. در واقع یکی از شهرهای کاملاً تاریخی و فرهنگی، قزوین نام دارد که پیش از اسلام به وجود آمده است و دربرگیرنده ی ۱۱ درصد از آثار تاریخی ملی کشور مان می باشد. استقرار طولانی مدت اقوام مختلف در قزوین و الهام گرفتن ازطبیعت این منطقه، از دوعامل مؤثر در ایجاد صنایع دستی شهرقزوین به شمار می رود ولی امروزه صنایع دستی قزوین، رونق زیادی ندارد و در کنار کشاورزی و دامپروی به عنوان یک سرگرمی انجام میشود. صنایع این شهر، شامل خوش نویسی، آیینه کاری، گلیم بافی، نقاشی وتذهیب، جاجیم بافی ونم نم است.
> جاجیم بافی از صنایع دستی قزوین:
جاجیم بافی از صنایع دستی قزوین می باشد و قدمت آن در قزوین، نسبتاً طولانی است. این هنر در اكثر روستاهای این استان، رواج داشته ولی متأسفانه اكثر كارگاههای آن از چرخه تولید خارج شده است. پشم به عنوان مواد اولیه بافت جاجیم محسوب میشود كه زنان روستا، آن را تهیه میکنند. زنان در مواقع بیكاری، وقتی که پشم چینی کردند؛ با استفاده از مواد محلی و گیاهی، آن ها را رنگ می كنند. امروزه در جاجیم بافی، استفاده از كامواهای رنگی کاربرد دارد. روستائیان، كارگاه جاجیم را در فصول پائیز و زمستان در داخل اتاق بر پا می کنند و عشایر، عمل جاجیم بافی را از اوایل بهار و اواخر زمستان در فضای باز انجام می دهند.
جاجيم بافي یکی از صنایع دستی قزوین است که سابقه نسبتاً طولانی دارد> نقاشی پشت شیشه از صنایع دستی قزوین:
در دوران قاجاریـه، نقاشی پشت شیشه ی قزوین با مـایه گرفتن از هنر روزگار صفویـه درخشیده است تا جایی که به یکی از مراکز تولید آن تبدیل شده و در این سبک، آثار زیادی آفریده شده است ولی متأسفانه درگنجینه ها ی خصوصی و موزه های بزرگ می توان به قسمت اعظم آن ها دسترسی پیدا کرد.
> پن بافی( نوار بافی):
با استفاده از نخهای ابریشمی در زمان گذشته ، پن را می بافتند ولی امروزه برای پن بافی از نخهای نایلونی نیز استفاده می كنند. از نقوش مورد استفاده بر روی پن می توان به چهل چپر، چشم بلبل یا بیست و نه چپر، چشم خروس یا بیست و هشت چپر، هشت چپر یا مار پیچ یا نیم مداخل اشاره کرد. در زمان گذشته در منطقه رودبار شهرستان و الموت، بافت پن یا نوارهای تزئینی لباس، رواج داشته است.
> موج بافی:
به یک نوع دست بافته سنتی، موج میگویند که هم چنان بافت آن در برخی از مناطق، مرسوم است. پس از رواج استفاده از مصنوعات کارخانه ای، رونق این هنر، کمرنگ تر شده است. برای بافت پارچه های ظریف جهت تهیه البسه و تولید پارچه های ضخیم تر بعنوان پتو، روکرسی، روفرشی، پرده، ملحفه و جا نماز، از دستگاه موج بافی استفاده میشود.
> آینه کاری قزوین:
آینه کاری درواقع شکلی ازتزیین فضای داخلی ساختمان به وسیله ی قطعات کوچک آینه به شکل گل وبته واشکال هندسی مختلف است .هنرآینه کاری درایران قدمت بالایی دارد، درواقع می توان گفت نخستین باراز آینه جهت تزیین ساختمان دیوان خانه شاه طهماسب صفوی درشهرقزوین استفاده شده است. یکی ازبهترین نمونه های آینه کاری کاخ گلستان است.
آینه کاری یکی از صنایع دستی قزوین است که جزء آثار ملی کشور محسوب میشودهنرمند آینه کار در هنر میناکاری، اشکال مختلف فضایی زیبا و درخشانی را با استفاده از شیشه و برش دادن آن در ساختمان می آفریند. پس از کنارهم قرار گرفتن قطعات آینه، درخشش و زیبایی چشم گیری در اثر بازتاب نور در تزئینات بناها ایجاد میشود. درواقع هنرمندان قزوینی در این شاخه ی هنرهای تزیینی ازذوق و هنر بسیاری برخوردارند. نگهداری از این هنر به عنوان یکی از آثارملی کشور، ضرورت دارد.
> سرمه دوزی قزوین:
به نوعی از دوخت تزیینی، سرمه دوزی می گویند که قدمت آن به ۲۵۰۰ تا۳۰۰۰سال برمی گردد. تاریخ مشخصی از تاریخچه سرمه دوزی در دوران كهن، بیان نشده ولی نوع توجه ایرانیان به آرایش لباس و سمبوسه های لشگری و درباری و تزیین درفشها باعث شده تا این نوع نخهای تزئینی مرا تولید کنند. تمام مواد هنر سرمه دوزی در ابتدا از جنس طلا ونقره و دست ساز بوده است.
کاربرد سرمه دوزی در زمان گذشته برای مواردی همچون تزئین یقه، لباس، پرده های مجلل تالارها، سر آستین ها، حاشیه لباس، روتختخوابی وروسری بود. امروزه هنر سرمه دوزی نسبت به زمان گذشته رواج بیشتری داشته است و از آن به منظور جنبه های تزیینی و دکوراتیو آن استفاده میشود.
> گلیم بافی از صنایع دستی قزوین:
از کف پوش های محبوب ایرانی می توان به گلیم اشاره کرد. گلیم ها در قزوین در شهرستان های الموت و بویین زهرا و آبیک بافته میشوند و نقوش و طرح های تولیدات هر شهر، متفاوت ست. این طرح ها انواع متنوعی ازجمله زلف عروسک، بشکن، نقش مارپیچ و زیگزاگ دارد که باعث ایجاد یک گلیم زیبا و خوش چشم میشوند. تکنیک هایی که هنر مندان گلیم باف قزوین برای ایجاد یک محصول باکیفیت استفاده می کنند، شامل دورو بافی، بافت پیوندی و چاکدار است.
گلیم بافی یکی از صنایع دستی قزوین است که گونه‌ی پرکاربرد از کف‌پوش‌های ایرانی است > قالی بافی:
از بهترین نمونه های فرش های ایرانی می توان به فرش های تولید شده ی هنرمندان قزوینی اشاره نمود. متریال اولیه ی طبیعی در این نوع فرش ها، علاوه بر نقش ها و طرح های ایرانی اسلامی بکار رفته و بر محبوبیت آن ها افزوده است. این نوع فرش بافی به صورت دستی در مقایسه با گذشته رواج کمتری داشته ولی برخی از کارخانه های فرش به صورت ماشینی به تولید و بافت فرش می پردازند.
> گلابتون دوزی قزوین:
شهر قزوین، صنایع دستی اصیل دیگری دارد که به آن هنر گلابتون دوزی می گویند. طبق آداب ورسوم زمان های گذشته، با استفاده از گلابتون دوزی، بخشی از جهیزیه دختران تزئین می شده است که شامل کیف پول، جای شانه، لوازم آرایش، جای مهر است. برای آراستن زمینه ی پارچه در صنعت گلابتون دوزی، از مفتول های بسیارنازک برنجی و یا طلایی به جای نخ استفاده می کنند.
گلابتون دوزی، شباهت بسیاری به سوزن دوزی دارد. تنها تفاوت گلابتون دوزی با سوزن دوزی در اینست که برای آراستن پارچه در سوزن دوزی از نخ استفاده می شود. زر دوزی برای نخستین بار در ۱۰۵سال قبل ازمیلاد مسیح، از طریق چین به ایران راه یافت اما براساس کاوش های باستان شناسی ، تولید پارچه های زریبافت و زری دوزی شده روسیه در سده ی سوم قبل از میلاد مسیح در ایران رواج داشته است. ایرانیان بر روی پارچه های پشمی با نوعی ظرافت خاص، تصاویری ازبرگ مو و پیچک را می دوختند.
> چادرشب بافی قزوین:
چادر شب بافی در بسیاری از روستاها رواج دارد. اقلام گوناگونی برای حفظ این دستبافته ی زیبا در استان قزوین، طراحی میشود که از آن ها می توان به پرده، روکش مبل، رو تختی، کلاهک آباژور، رومیزی، کوسن، و...اشاره کرد و از سوغات معروف قزوین محسوب میشود.
یکی از صنایع دستی قزوین، چادرشب بافی میباشد که درروستاها رواج داردطرح و نقش بافته شده بر روی چادر شب، براساس کاربردهای مختلف، متفاوت است؛ یعنی رنگ بعضی از چادرشب ها با دیگری فرق دارد و براساس نوع سلیقه و ذوق بافنده به صورت هندسی با خانه های ریز و درشت تولید می شوند. برخی دیگر از این چادرشب ها بارنگ های آبی وسفید به صورت راه راه هستند و کاربردشان برای سفره است درحالیکه برخی دیگر، تک رنگ و ساده اند. کاربرد رنگ کرم آن برای پرده و کاربرد رنگ سورمه ای آن برای بافت لباس است.
> نم نم دوزی از صنایع دستی قزوین:
یکی دیگر از انواع دوخت های قزوین، نم نم دوزی میباشد که با نام ملیله دوزی نیز معروف است. جنس نخ هایی که در آن استفاده می شود؛ از فلز است.
> گیوه دوزی( گیوه كشی):
گیوه دوزی در شهرهای قزوین و تاكستان، رواج دارد. در حال حاضر گیوه های تولیدی قزوین، متفاوت از گیوه های تولیدی شهرهای یزد، آباده و کرمانشاه است و جنس کف گیوه ها در قزوین، از پلاستیک یا چرم میباشد ( شیوه ای که از پارچه های کهنه و نوارهای چرمی ساخته می شود).
> منبت کاری قزوین:
در اکثر شهرهای ایران، هنر منبت کاری مرسوم شده است. بهترین نمونه این هنر در قزوین در حرم شاهزاده حسین وجود دارد و نمونه دیگرش را می توان در ارسی های برخی از منازل خصوصی به ویژه ارسی های(( حسینیه امینی)) دید.
یکی از صنایع دستی قزوین، منبت کاری میباشد که نمونه آن در حرم شاهزاده حسین است گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش
- 15
- 5
