سرقت از پایتخت زمستانی انوشیروان

باند ٧ نفره سارقان و قاچاقچیان عتیقه دست به سرقت از قلب تاریخ چند‌ هزار ساله ایلام زدند. این گروه که در بین آنها نام ٤ مامور پلیس هم دیده می‌شود با استفاده از تجهیزات کامل و عجیب‌وغریبی چون بیل مکانیکی به جان تپه تاریخی «باشگله» در شهرستان سیروان این استان افتادند، اما قبل از کشف و خارج کردن اشیای باستانی از سوی ماموران امنیتی شناسایی و دستگیر شدند. هر چند این اتفاق عجیب در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان رخ داد، اما به دلیل آن‌چه پیچیدگی‌های فنی و محرمانه‌بودن رسیدگی به این پرونده عنوان شده، خبر آن چهارشنبه روی خروجی برخی خبرگزاری‌ها قرار گرفت.

به گفته مسئولان قضائی تاکنون در این پرونده برای ٤  مامور پلیس، کارمند شهرداری که با بیل مکانیکی کار حفاری غیرمجاز را انجام می‌داد و دو فرد پرونده قضائی به اتهام حفاری غیرمجاز برای کشف و خارج‌کردن اشیای عتیقه تشکیل شده که این پرونده به‌زودی به دادگاه ارسال می‌شود؛ اما اطلاع‌رسانی دیرهنگام در خصوص این حادثه عجیب باعث شد حاشیه‌های زیادی در مورد این پرونده شکل بگیرد، به ‌طوری که در فضای عمومی به‌‌خصوص در شهرستان سیروان و استان ایلام شایعاتی مبنی بر دست داشتن تعدادی از مدیران بلندپایه استانی در این پرونده شکل گرفت و حتی نام تعدادی از افراد صاحب نفوذ هم شنیده شد، با وجود این رئیس دادگستری شهرستان سیروان با تکذیب این شایعات تعداد افراد دخیل در این پرونده را تنها ٧ نفر اعلام کرد.

به گفته محمد حسنوند، رئیس دادگستری شهرستان سیروان، اعضای این باند با رصد اطلاعاتی نیروهای سپاه شهرستان سیروان شناسایی و دستگیر شدند. باندی متشکل از ٤ مامور پلیس، یک کارمند شهرداری که در این سرقت راننده بیل مکانیکی بود و دو نفر بومی منطقه که در اقدامی عجیب در یکی از تپه‌های تاریخی این منطقه اقدام به حفاری کرده بودند. اما‌ این افراد قبل از کشف و خارج‌کردن اشیای باستانی و عتیقه با هماهنگی دادستان سیروان دستگیر شدند. البته هنوز تحقیقات در خصوص این پرونده جریان دارد و آن طور که مقامات قضائی اعلام کرده‌اند طی روزهای آتی با صدور کیفرخواست پرونده جهت رسیدگی در اختیار دادگاه قرار می‌گیرد تا رأی نهایی در خصوص این افراد را صادر کند.

اما ماجرای این سرقت عجیب در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان اتفاق افتاد. اعضای این باند با نقشه قبلی و تجهیزات کامل به سراغ یکی از تپه‌های تاریخی این منطقه رفتند. تپه تاریخی «باشگله» که بر اساس آن‌چه از سوی باستان‌شناسان اعلام شده قدمتش به زمان پادشاهی انوشیروان ساسانی می‌رسد. این افراد با استفاده از بیل مکانیکی اقدام به حفاری می‌کنند، اما با توجه به شرایط خاص شهرستان سیروان که بخش وسیعی از آن در ردیف مناطق حفاظت‌شده قرار دارد، گزارشات مردمی و ورود نیروهای امنیتی سپاه آنها در اجرای این سرقت تاریخی ناکام می‌مانند؛ سرقت آثار بسیار ارزشمندی که نمی‌توان روی آن قیمت گذاشت.

هر چندتا کنون هیچ‌گونه کاوشی از سوی باستان‌شناسان در این منطقه انجام نشده است، اما به گفته رویا ارجمندی، معاون میراث فرهنگی استان ایلام این تپه یکی از اماکن تاریخی و حفاظت‌شده این منطقه است که قرار است به‌زودی کاوش‌های باستان‌شناسی در آن انجام شود. او در توضیح بیشتر در خصوص این حادثه به «شهروند» گفت: «این اتفاق در روزهای پایانی ماه رمضان رخ داد. ما به محض اطلاع از این حادثه چند کارشناس را به منطقه اعزام کردیم.

در چند نقطه از تپه تاریخی «باشگله» حفاری‌هایی انجام شده بود. متاسفانه به دلیل استفاده از بیل مکانیکی این منطقه تاریخی آسیب‌های زیادی دیده است، اما تا جایی که ما اطلاع داریم و گزارشی که از سوی مقامات قضائی اعلام شده است، هیچ‌گونه شیء یا اثر تاریخی در این حفاری‌ها از سوی سارقان کشف نشده است. البته میراث فرهنگی اقدامات قضائی لازم را در این خصوص انجام داده و از این افراد شکایت کرده‌ایم.» او همچنین درباره دلیل اطلاع‌رسانی دیرهنگام در خصوص این سرقت هم گفت: «به دلیل حضور تعدادی از ماموران پلیس در این باند، اطلاع‌رسانی به موقع انجام نشد. به دستور مقامات قضائی این پرونده نکات محرمانه‌ای داشت که باید بعد از بررسی‌های لازم رسانه‌ای می‌شد. ما منتظر صدور کیفرخواست و ارسال پرونده به دادگاه هستیم.

بخش حقوقی میراث فرهنگی استان به ‌طور حتم پیگیر این پرونده است تا به نتیجه برسد.» معاون میراث فرهنگی استان ایلام در خصوص قدمت باستانی این منطقه هم توضیح داد:  «بر اساس آن‌چه در کتاب‌ها و آثار به دست آمده دیگر از مناطق اطراف می‌توان حدس زد این تپه هم‌قدمت منطقه باستانی «سراب کلان» باشد. منطقه سراب کلان پایتخت زمستانی انوشیروان ساسانی بوده که البته قبل از آن هم مورد استفاده پادشاه ساسانی قرار داشته است.

اهمیت این منطقه و همین تپه مورد تعرض هم به همین جا برمی‌گردد. درواقع به احتمال زیاد بخش مهمی از تاریخ امپراتوری ساسانی در همین منطقه مدفون است. به همین دلیل بیشتر مناطق شهرستان سیروان حفاظت‌شده است و حتی مردم محلی برای ساخت‌وساز و حتی خاکبرداری‌های کم‌عمق و ساده هم باید از مراجع مختلف مجوز دریافت کنند.»

با این توضیحات این‌که چطور چند نفر به این راحتی اقدام به حفاری آن هم با بیل مکانیکی در این منطقه کرده‌اند، جای سوال دارد. اما آن‌طور که مردم محلی این منطقه می‌گویند، این برای چندمین‌بار است که قاچاقچیان و حفاران غیرمجاز به این منطقه هجوم می‌برند و سعی در خارج‌کردن تاریخ چند‌ هزار ساله ایلام دارند.

رضا یکی از ساکنان این منطقه و یکی از فعالان اجتماعی درباره تعرض‌های پی‌درپی به آثار باستانی این منطقه به «شهروند» می‌گوید:  «همه می‌دانند که این بخش از استان ایلام، قدمت تاریخی زیادی دارد. از دوران ساسانی و سلوکیان و هخامنشی و حتی قبل از شکل‌گیری نخستین امپراتوری‌های ایرانی، این منطقه در زمان ایلامیان باستان هم مورد توجه بوده است. با این همه هیچ وقت حفاظت درستی از این اماکن باستانی صورت نگرفته است. هر ساله تعداد زیادی از افراد به طمع یافتن این آثار به این مناطق می‌آیند و شروع به حفاری می‌کنند. متاسفانه در بین این قاچاقچیان افراد بومی هم دیده می‌شوند. آنها نقش بلد را در این باندها دارند. بیشترشان شناسایی و دستگیر می‌شوند اما خیلی زود آزاد می‌شوند؛ البته برخی هم از چنگ قانون فرار می‌کنند.»

سعید هم یکی دیگر از ساکنان این منطقه است. فارغ‌التحصیل باستان‌شناسی که اتفاقا همکاری نزدیکی با میراث فرهنگی ایلام دارد. او هم در گفت‌وگو با«شهروند» تقریبا همان حرف‌های رضا را تکرار می‌کند: «از قدیم این منطقه آرامش نداشته است. افراد مختلفی با امید یافتن گنج و عتیقه به این‌جا می‌آیند؛ اما در سال‌های اخیر این افراد با تجهیزات بیشتری اقدام به حفاری می‌کنند. از فلزیاب و گنج‌یاب گرفته تا این پرونده آخری که با بیل مکانیکی به جان تپه «باشگله» افتادند. این افراد عمدتا به دلیل نداشتن تخصص کافی در صورت کشف هم به این آثار ارزشمند صدمه می‌زنند و  هم با حفاری‌های غیرمجاز کلیت مجموعه را تخریب می‌کنند.»