اولین پادشاه زن ایرانی کیست؟

دوران پادشاهی پوراندخت یکی از سخت‌ ترین و تاریک ترین دوران ساسانیان است

اولین پادشاه زن ایرانی

ملکه ایران و دختر خسرو پرویز، پوران دخت یا بوران دخت نام داشت. نخستین پادشاه زن دنیا به نام بوران دخت در سال ۶۲۹ میلادی بر تخت سلطنت ساسانیان نشست. جالب است بدانید که سکه های طلا و نقره از دوران سلطنت وی باقی مانده است.

دوران پادشاهی پوران دخت از سال ۶۳۰ تا ۶۳۲ میلادی با گسستی چندماهه بود. درواقع نام پدر او، خسرو پرویز( پادشاه ایران) و نام مادرش، مریم( شاهزاده بیزانسی) بود. فردوسی از او در شاه نامه تحت عنوان پوران دخت یاد می کند.  

چهره بوران دخت

سکه های باقی مانده از زمان بوران دخت، بیانگر اینست که طول مدت پادشاهی وی بیشتر از یک سال بوده است. همچنین نام بوران دخت بر روی سکه هایش، بوران بود که از نظر تاریخ نگار فرانسوی به نام فیلیپ ژینیو، کوتاه شده ی اسم بئوراسپا یعنی دارنده اسب های زیاد می باشد. چهره این پادشاه را میتوان از روی سکه هایش بازسازی کرد. سکه های بوران به سکه های زمان پدرش یعنی خسروپرویز شباهت داشت.

هنرمندان آن زمان ، شباهت وی را در کنده کاری سکه ها مراعات کرده اند. سکه ها به اندازه ی ۳ سانتی متر بودند. تصویر نیم تنه و نیم رخ بوران دخت با صورتی بسیار زیبا، نگاهی گیرا و گونه ای برآمده بر روی سکه ها حک شده است. گیسوان او به صورت مجعد بر یک طرف صورت و بر پشت سرش افتاده است.

سلطنت پوراندخت در ۱۶ ژوئن سال۶۳۰ میلادی پایان یافت

گل هایی از جنس جواهرات بر روی موهای این پادشاه نصب شده است. همچنین روی سکه ها میتوانید یک تاج که حاشیه پائین آن با یک خط و لبه آن با دو ردیف جواهر مزین شده ببینید. دو بال زیبا و زرین در بالای تاج بوران دخت ساخته شده است. در مقابل تاج وی، هلال ماه و یک ستاره بکار رفته و همچنین ستاره ای در پشت تاج قرار دارد.

واژه ی« بوران یا بورانو» و همچنین واژه« فره افزوت» یا« فره افزون» به معنای بازگرداننده نژاد یزدان، در مقابل صورت بوران و در پشت سرش به خط پهلوی حک شده است. برای دیدن این سکه ها می توانید به موزه هنرهای زیبای بوستون بروید.

اقدامات پوراندخت در زمان پادشاهی

* آرام کردن سیاست خارجی:

ایرانیان و رومیان در زمان فرمانروایی پوراندخت با یکدیگر صلح کردند و اوضاع داخلی با امضای پیمان صلح، ارام گرفت. در آن زمان ، رومیان و مسیحیان به دلیل حمله خسرو پرویز به اورشلیم و بیت المقدس و تاراج کلیساهایشان ناراحت بودند.

فرمان پوراندخت برای تحکیم پیمان صلح، چنین بود که صلیب مقدسی که توسط پدرش به غنیمت گرفته را به آن ها بازگردانند؛ به این خاطر که رومیان به دلیل غنیمت گرفتن همین صلیب میخواستند به ایران حمله کنند. او پس از این که اوضاع خارجی را آرام کرد؛ توانست در نظام داخلی تغییراتی بوجود آورد. سپس فرماندهان و سران ایالتی را به فرمان خود درآورد.

* ضرب سکه:

پوراندخت از خسروپرویز تقلید کرد؛ به این صورت که در یکطرف سکه هایش، تصویر خود و در طرف دیگر، یک مناسبت مهم را حک کرد.( بازگرداننده نژاد خدایان، اشاره به بازگرداندن چلیپای مسیح به روم)  . عموم افراد، مجوز استفاده از این سکه ها را نداشتند. هدف شاه از ضرب سکه، پخش کردن ثروتی بین بزرگان از نظر اقتصادی بود تا آن ها را همراه خود کند و مردم ارامش یابند.

* کم کردن فاصله طبقاتی:

بوران دخت برای بهبود اوضاع داخلی، دستورات دیگری داد. او برای کاهش اختیارات سران ایالت ها بحدی تلاش کرد تا بتواند فاصله طبقاتی و تبعیض ها را کم کند.

* بخشیدن بقایای خراج به مردم:

بوران دخت برای تمامی حاکمان محلی، نامه هایی نوشت و به آن ها دستور بخشش بقایای خارجی را داد. همین دستور، باعث شد تا همه ی مردم در روزهایی که خبرهای ناخوش می شنیدند مجددا او را قضاوت کنند و بگویند که او اهل عدل و داد است.

* دستگیر و محاکمه شورشگران:

بوران دخت دستور داد تا کسانی که برای کسب قدرت به قتل و جنایت و خونریزی پرداخته بودند؛ دستگیر و محاکمه شوند و سپس قاتلان« اردشیر سوم» را به اعدام محکوم کرد.

در زمان فرمانروایی پوراندخت ایرانیان و رومیان صلح نمودند

* بهسازی پل های شاهنشاهی:

بوران دخت به منظور ساماندهی و بهسازی پل های شاهنشاهی، بودجه ای را اختصاص داد و دستور داد تا به خوبی و نیکی با کشاورزان رفتار کنند تا آن ها بتوانند کار خود را در ارامش انجام دهند و تولید، رونقی دوباره بگیرد.

* کمک به کشاورزی و تولید:

بوران دخت برای این که تولید، مجددا رونق بگیرد؛ دستور داد تا به خوبی و نیکی با کشاورزان رفتار کنند. او توانست ارامش را به کشور بازگرداند؛ به این صورت که آشفتگی ساسانیان را بعد از آن همه قتل و خونریزی سامان داد.

پایان پادشاهی پوراندخت

طول دوره ی پادشاهی پوراندخت برطبق گفته فردوسی بزرگ، ۶ ماه بوده ولی از نظر مورخانی همچون سبئوس، او به مدت ۲ سال فرمانروایی کرد و بنابر گفته ی بعلمی، پادشاهی او بمدت یک سال و چهار ماه بوده است. در سال ۶۳۱ میلادی، پوراندخت در اتاقش به دست بزرگان کشور توسط بالش خفه شد درحالیکه فردوسی بزرگ میگوید که او به علت بیماری فوت کرده است.

پوراندخت بودجه ای برای ساماندهی و بهسازی پل های شاهنشاهی اختصاص داد

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش