حقایقی درمورد تمدن مایا و رسومات آنها

تمدن مایا سیستم‌های ریاضی و نجومی پیشرفته‌ای در اختیار داشت

همه چیز درباره تمدن مایا

تمدن مایا که در قاره ی آمریکای جنوبی می زیستند به دلیل علوم پیشرفته و عجیبی که آن زمان در زمینه ی ستاره ها ، ریاضیات و هنر و معماری داشته اند، در جهان مشهور شده اند. از گفته هایی که باعث مشهور شدن مایاها در جهان شد، پیش بینی پایان دنیا در سال ۲۰۱۲ بوده است که البته ما هنوز هم در این جهان هستیم و این اتفاق رخ نداده است! تاریخ مایاها به سه دورهٔ مهم تقسیم شده است که از این سه دوره می توان به دوران های پیشاکلاسیک یا زندگی ابتدایی و دوران کلاسیک یا عصر طلایی و دورهٔ پساکلاسیک یا افول این تمدن اشاره کرد. تمدن مایا به گویش های متعدد زبان مایایی صحبت می کردند و آثاری را به خط ابتدایی هیروگلیفی می نوشتند. تمدن مایا بدست اقوام مجاور ضعیف شد و سرانجام هجوم اسپانیایی ها سبب نابودی آن ها شد.

تاریخچه تمدن مایا

زمان ورود تمدن مایا به آمریکای مرکزی به حدود قرن دهم قبل از میلاد برمیگردد و اولین نشانه های استقرار و سکونت بومیان در اکتشاف های باستان شناسی مربوط به ۲۶۰۰ پیش از میلاد در کشور بلیز تعیین شده است. تقویم مایایی اشاره به ۳۱۱۴ قبل از میلاد دارد و البته حوادث ۱۸۰۰ پیش از میلاد توسط یک داستان قدیمی پذیرفته شده مایایی نیز توصیف شد. در دوران آغازین پیدایی مایاها، که از نواحی شمالی آمریکا به طرف جنوب نقل مکان کرده بودند، تمدن عظیمی را با سکونت در ارتفاعات گواتمالا بوجود آوردند.

دوران کودکی تمدن مایا

آرزوی تمدن مایا این بود که بچه هایشان تواناهایی جسمی غیرطبیعی داشته باشند. به عنوان مثال تخته هایی را در سنین خردسالی روی پیشانی بچه ها محکم فشار می دادند تا آن ها پیشانی پهنی داشته باشند. چپ بودن چشم ها یکی دیگر از معیارهای زیبایی برای بچه های مایا تلقی می شد! بنابراین پدر و مادرها برای رسیدن به این هدف جلوی چشم ان نوزاد تازه به دنیا آمده خود، اشیائی را آویزان کرده و آن را تکان میدادند تا چشم های بچه بر اثر مداومت و تکرار این عمل، برای همیشه چپ شود! از دیگر حقایق جذاب در خصوص کودکان مایا اینست که بیشترشان را براساس روزی که در آن به دنیا می آمدند نامگذاری می کردند. 

شهر جزیره‌ای  تایاسال مکان آخرین پادشاهی مستقل تمدن مایا محسوب می‌شد

مراسم مذهبی تمدن مایا

شیوه ی مراسم مذهبی تمدن مایا اینچنین است که از داروهای توهم زا بطور مرتب استفاده می کردند( که از مواد طبیعی تهیه می شد)، ولی برای کاهش درد در زندگی روزمره شان از این مواد استفاده می کردند. برای ساختن نوشیدنی های الکی معمولا از گیاهانی مثل peyote، نیلوفر، برخی از قارچها، تنباکو و گیاهان دیگر استفاده می کردند. علاوه براین طبق شعرهای مایایی که بر سنگها تراشیده شده؛ آن ها مواد مخدر ، داروی مایع و آیینی را برای جذب سریعتر و تاثیرگذاری بیشتر به خودشان( از راه مقعد مانند عمل تنقیه)   تزریق می کردند. 

استفاده تمدن مایا از سونا

تمدن مایا از طرفداران سونا محسوب میشدند و از سونای خشک لذت می بردند. تمدن مایا در شبه جزیره ی یوکاتان به علت داشتن سوناهای زیبا شهرت فراوانی پیدا کرده اند. به سونای مایاها که خانه ی عرق می گفتند، از محبوب ترین تشریفاتیست که مایاها داشته اند و امروزه آماده ی خدمت رسانی به مسافران در هتل ها و استراحتگاه های جهان می باشد. جنس سوناهای مایاها از سنگ سونا و یا گل ادوبی می باشد که هر دو برای سلامتی بدن بسیار مفیدند. مایا، آب را با سنگ آتش گرم نموده تا حدی که بخار زیادی تولید شود. از برگ درختان در این فرآیند نیز بهره گرفته خواهد شد.

تقویم باستانی تمدن مایا

تمدن مایا تعدادی تقویم مرتبط با یکدیگر به جای یک تقویم تاریخی داشتند. حتی زمان پایان حیات در کره زمین با عنوان Long Count نیز در یکی از تقویم های آنها اعلام شده است. دنیا با در نظر گرفتن پیش بینی قوم مایا، باید در ۲۰ دسامبر سال ۲۰۱۲ به پایان میرسید ولی چنین اتفاقی نیافتاد و مت در حال حاضر به زندگی ادامه می دهیم! البته نظر برخی باستان شناسان، از Long Count، شروع یک عصر جدید می باشد. درواقع، آخرین ماه سال میلادی دسامبر است و پس از آن وارد سال جدیدی می شویم.

بیرون کشیدن قلب

در تمدن مایا، زندانی ها، برده ها و سایر افرادی که باید قربانی می شدند، با رنگ آبی آن ها را رنگ آمیزی می کردند و گاهی پیش از قربانی شدن،  شکنجه می دادند. رایج ترین و متداول ترین شیوه قربانی کردن انسان ها در عصر پساکلاسیک( سالهای ۹۰۰- ۱۵۲۴) در تمدن مایا بیرون کشیدن قلب بوده است. این روش تحت‌تأثیر شیوه قربانی کردن آزتک ها در دره مکزیک وارد فرهنگ مایایی شده است.

تمدن مایا، خانواده‌های قدرتمند و بزرگی داشتند که به حمایت از یکدیگر می‌پرداختند

در تمدن مایا، نقاشی ها و دیوارنگاره هایی که بجامانده که بیانگر اینست پیش از اجرای مراسم اصلی، فرد قربانی را به شیوه های مختلف شکنجه می کردند. سپس او را به بالای اهرام خود برای اجرای مراسم قربانی کردن انسان می بردند تا مردم زیادی بتوانند این مراسم را ببینند! ۴ نفری که خود با رنگ آبی نقاشی کرده بودند فرد قربانی را برای اجرای مراسم، به جایگاه مخصوص می آوردند و بر روی تخته سنگی او را می گذاشتند. فردیکه به وی ناکوم می گفتند سینه قربانی را با استفاده از چاقویی مقدس در حالیکه زنده است می برید و قلبش را از سینه بیرون می کشید. ناکوم، قلبی را که بیرون کشیده بود و هنوز می تپید بالا می گرفت تا تمام جمعیت حاضر آن را ببینند. بعد قلب قربانی به شخصیتی والامقام به نام چیلان سپرده می شد و او خون و قلب قربانی را پیشکش می کرد.

بسته به نوع مراسم قربانی کردن افراد، گاهی جسد فرد توسط ۴ مامور اجرای قربانی از پله های هرم به پائین انداخته میشد. کشیشان در آن جا پوست تمام بخش های بدن به جز دست و پای فد قربانی را می کندند. پس از اجرای قربانی کردن انسان، چیلان یا همان فرد مقدس لباس‌های خود را درمی آورد و با پوست قربانی خود را می پوشاند!!! درآخر چیلان رقصی مذهبی و آئینی را انجام می داد که بیانگر حیات پس از مرگ بوده است. چنين مراسمی غیرانسانیست ولی اگر از جنبه تاریخی به آن نگاه کنیم میفهمیم که در تمدن مایا، قربانی کردن انسانها نمایانگر نگاه مایایی ها به مقوله مرگ است.

تمدن مایا و پزشکان عالی

روشهای درمانی تمدن مایا بسیار خوب و جالب است. در میان مایای باستانی، سلامت و علم پزشکی ترکیب پیچیده ای از ذهن، بدن، مذهب، مراسم آیینی و دانش محسوب می شد. مهمتر از همه اینها کسانی را برای انجام امور پزشکی انتخاب می کردند که آموزشهای عالی و درستی دیده بودند. به چنین مردانی« شامان» گفته می شد و بین دنیای فیزیکی و دنیای معنوی بعنوان یک واسطه عمل می کردند. این افراد برای رسیدن به اهداف خود یعنی شفا بخشیدن بیماران، پیشبینی کردن و کنترل کردن حوادث فوق طبیعی تمرین جادوگری هم می کردند. از زمانیکه دانش پزشکی با جادوگری و مذهب شدیدا غرابت پیدا کرد، برای شامانها هم واجب شده بود که مهارتهای پزشکی و دانش خود را توسعه دهند.

پادشاهان تمدن مایا عادت داشتند بعد از ملاقاتهایشان حمام سونا بگیرند

در تمدن مایا معروف بود که با موی انسان، زخمها را بخیه بزنند و شکستگی استخوان را درمان می کردند و حتی مهارت آن ها در زمینه جراحی دندان به این طریق بود که برای پر کردن آن از سولفید آهن استفاده می کردند و ابزارهای جراحی می ساختند.

اخترشناسی تمدن مایا

تمدن مایا یاد گرفته بودند که از ریاضیات چگونه برای ثبت و محاسبه حرکات و تغییرات اجرام سماوی استفاده کنند. آن ها آثار و اکتشافات خود را در یادبودها و دیوارنوشته های مایایی ثبت می کردند. بزرگان دینی مایا آموخته بودند که سال خورشیدی،  ماه قمری و حتی حرکت های سیاره زهره را چگونه  محاسبه کنند.  برای چنین محاسبه هایی، تمدن مایا ریاضیات ترکیبی را بکار می گرفتند و از خط در جهت ثبت یافته های جدید خود، ماهرانه تر از سایر ملت های آمریکایی باستان بهره می بردند. آن ها خسوف و کسوف را در جدول هایی قدیمی  ثبت و جدول های زمانبندی را برای آنها تنظیم کرده بودند، همچنین از داده های ستاره شناسی برای تنظیم مناسک مذهبی خود استفاده می کردند.

تمدن مایا ضمن شناخت خسوف و کسوف، از گردش مسیر سیاره های ناهید و بهرام و تا اندازهٔ کمتری عطارد،  محاسبات دقیقی نیز ترسیم کرده بودند. همچنین شواهدی موجود است که نشان میدهد مایاها مسیر حرکت سیاره مشتری را مشخص کرده اند. مایاها برای تنظیم تقویم و هماهنگی مراسم مذهبی طالع بینی،  پیشگویی و ثبت دوره سلطنت از اخترشناسی استفاده می کردند.

یک رصدخانهٔ مایایی در کراکول چیچن ایتزا  به دست آمده که به رصدخانه های امروزی بی شباهت نیست. طبق نظر آنتونی آونی که یک ستاره شناس است، همه ی مایاها خانه هایشان را به نحوی می ساختند که ظاهراً بتوان آسمان را از پنجره هایشان  رصد کرد؛ مثلاً همه ساختمان ها در شهر اوکسمال در یک ردیف و پنجره هایشان به یک سوی مشخص از آسمان باز می شد. همهٔ خانه ها در ناحیه کراکول به نحوی ساخته شده بودند که در امتداد سیاره زهره قرار داشتند. دانشمندان، بیشتر از این موضوع در تعجبند که این شناخت دقیق تمدن مایا از حرکت اجرام آسمانی در شرایطی بود که مایاها ابزار پیشرفته ی ستاره شناسی را نداشتند و سرزمین آن ها در منطقه ای بود که آب و هوای نه ماه از سال بارانی و همیشه ابری بود.

حما‌م‌های آرامش بخش تمدن مایا از دیوارهای سنگی و سرپوشیده تشکیل شده بود

مناطق بازی تمدن مایا

بازی های توپی ورزشی با انجمن های آیینی محسوب میشد که مردم پیش- کلمبیایی از این ورزش، بالغ بر ۳۰۰۰ سال استقبال کردند. انواع مختلفی از این بازی در طول دوره ای هزارساله در سرزمین های مختلف وجود داشته و هنوز نمونه ای مدرن از آن به نام Ulama  بین افراد بومی در معدودی از اماکن طرفدار دارد. Ball courts به اماکن عمومی گفته میشد که برای حوادث مهم فرهنگی و فعالیت های آیینی مثل جشنواره ها و اجراهای موسیقی مورد استفاده قرار می گرفت. این مکان ، متشکل از سراشیبی های پله دار بود که به صحن مراسم یا پرستشگاه های کوچک منتهی می شد، Ball Court ها که تقریباً در تمام شهرهای کوچک تمدن مایا یافت می شدند، مشابه حرف« I» بودند.

تمدن مایا و مهندسان مادرزادی

مردم تمدن مایا در طراحی و تولید هرم و معبد بطور شگفت آوری مهارت ویژه داشتند به طوریکه تقریباً همۀ آن ها، آشنایی کامل با روش تولید این سازه ها داشتند. یکی از بزرگ ترين هرم های بزرگ دنیا که به تمدن مایا تعلق دارد La Danta می باشد. بیش از یکصد شهر بزرگ و کوچک در عصر طلایی مایا پدید آمد. اکثر بناهای عظیم و فاخر این دوره مذهبی اند.

سقوط تمدن مایا

فاتحان اسپانیایی بعد از این که افسانه هایی درباره ی شهرهای طلایی شنیدند، بسوی مکزیک آمدند ولی از آنجایی که این قوم، طلای زیادی نداشتند، مایوس و ناامید شدند. این مسأله بیانگر اینست که تمدن مایا در بهره برداری از معادن چندان توانمند نبوده است. از آنجا که اسپانیایی ها از دریای آتلانتیک صرفا برای یشم و پرهای رنگی عبور نکرده بودند، بنابراین زمین ها و اندک طلایی که از قوم مایا بازمانده بود را تصرف کردند. اسپانیایی ها علاوه بر تصرف طلاه و زمین ها ، بسیاری از جمعیت تمدن مایا را کشتند. استفاده از تکنیک های ابتدایی کشاورزی، باعث شد که درختان جنگلی قطع شود که این مسأله ممکن بود در این منطقه بر میزان بارش تاثیر گذار باشد و در نتیجه به بروز خشک سالی ، منتهی شده باشد. قوم مایا در نهایت ، بطور ناگهانی از بین رفتند. متخصصان بر این باورند که یکی از علت های سقوط ناگهانی تمدن مایا، قطع درختان جنگلی بوده است.

تقویم تمدن مایایی پایان جهان را پیشگویی نمی‌کند

بعضی از متخصصان نیز معتقدند که علت فروپاشی تمدن مایا، یک جنگ داخلی بوده است چون با اینهمه خشونت، برای از بین بردن تعداد زیادی از جمعیت این قوم، یک جنگ داخلی کوچک کافی بوده است. ممکن است این مناقشات بر مسیرهای تجاری یعنی جایی که کالاهای ضروری مبادله می شدند، تاثیر گذار بوده و موجب کمبود و در نتیجه، گرسنگی و قحطی در این قوم شده باشد. 

مردم تمدن مایا در مراسم مذهبی‌شان به طور مرتب از داروهای توهم زا استفاده می‌کردند

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش