معرفی انواع وزن شعر

معیار وزن در شعر پارسی یک مصرع است

وزن شعر

وزن شعر، در طول مصراعها و چیدمان هجاهای هر مصراع، نظم و هماهنگی ایجاد میکند. معمولاً منظور از وزن شعر در فارسی، وزن عروضی و اسلوب هاییست که از آن گرفته شده است یا تکنیک های دیگری ازجمله وزن هجایی و آهنگی می باشد. برخی از اشعار بر طبق این تقسیم بندیِ غالب، وزن دارند که یکی از انها اشعار قالب سنّتی فارسی می باشد. همچنین شعرهایی که وزن ندارند؛ بسیاری از اشعار مدرن مانند شعر سپید می باشند.

با توجه به این که معیار وزن در شعر پارسی،« یک مصرع» است و باید هر دو مصرع برای کامل شدن وزن شعر، از یک وزن برخوردار باشند؛ معیار وزن در شعر عربی، یک بیت است.

انواع وزن شعر

ضروری بودنِ وزن و چگونگی اش در شعرِ به نوع واژه چینی در انواع زبان ها بستگی دارد.

* وزن کمّی:

به وزن کمّی در زبان فارسی، وزن عروضی می گویند که در مصراع های یک شعر، براساس نظم هجاهای بلند و کوتاه بوجود می آید. این نوع وزن، برای زبان هایی کاربرد دارد که مصوّت ها و هجاها در آن ها به کوتاه و بلند و احیاناً کشیده تقسیم می شوند. اشعاری ازجمله شعرهای فارسی، عربی، سانسکریت و یونانی بر وزن کمّی سروده شده اند.

* وزن تکیه ای:

در هر مصراع شعری که بر وزن تکیه ای است؛ تعداد تکیه ها با هم برابرند درحالیکه ممکن است تعداد هجاهای مصراع ها تغيير کند. وزن تکیه ای برای زبان هایی بکار میرود که هجای تکیه دار در آن ها اصل است درحالیکه هجاهای دیگر ازجمله انگلیسی باستان و آلمانی، سریع تلفظ می شوند.

* وزن آهنگی:

زبان هایی بر وزن آهنگی است که زیروبمی در کلمات تک هجایی باعث شود معنی آن ها تغيير کند و به عنوان مثال می توان به ویتنامی و چینی اشاره کرد. شعر در این زبان ها از کنارِ هم قرار دادن هدفمندِ هجاها با زیر و بمی های به خصوص برای آفریدنِ آهنگِ به خصوص ایجاد میشود.

* وزن هجایی:

صرفا تعداد هجاهای هر مصراعی که بر وزن هجایی است؛ با یکدیگر برابر می باشد. به عنوان نمونه اشعار کردی و فرانسوی و ژاپنی.

* وزن ضربی- هجایی:

تعداد تکیه ها و تعداد هجاها در اشعاری ازجمله شعر انگلیسی که بر وزن ضربی- هجایی است؛ حساب میشود.

وزن شعر فارسی

تنوع وزنها در شعر فارسی بدین دلیل ، بسیار زیاد است که فارسی زبانان در زمینه ی سرودن شعر و دلبستگیشان به ادبیات، سابقه ای طولانی دارند. زبان فارسی، متشکل از وزن شعری متفاوت است که از آن ها میتوان به وزن کمی یا عروضی اشعار ادبیات فارسی و وزن تکیه ای- هجاییِ اشعار عامیانه فارسی اشاره کرد.

مراحل تغییر وزن شعر

۱. برای اینکه وزن شعر را تغيير دهید باید آن را اعراب گذاری کنید و حروف غیرقابل تلفظ را از شعر، حذف کنید. به عنوان مثال اگر موقعیت همزه در اکثر مواقع، بین دو صامت یا صامت و مصوت باشد؛ حذف شده و قابل تلفظ نیست.

۲. یکی از مراحل تغيير وزن شعر، نحوه ی نوشتن شعر به شکلیست که آنرا می خوانید. به طور مثال کلمه خواهر را باید به شکل خاهر نوشت.

در فارسی معمولاً منظور از وزن شعر، وزن عروضی میباشد

۳. برای تغيير وزن شعر باید کلمات را بخش کنید. این نکته را در نظر بگیرید که در حین بخش کردن کلمات باید حروف کلمات را تا حد ممکن به هم چسبیده بخوانید تا یک موسیقی نسبی در روند یادگیری شما ایجاد شود.

۴. برای ایجاد تناسب وزنی در شعر، بهتر است که آنرا بخش بندی( تقطیع) کنید. در ادامه با نکات بخش بندی اشنا شوید:

- شناخت حروف صدا دار( مُصَوِّت)

- شناخت حروف بی صدا ( صامت)

- حذف نون ساکن

۵. شکل نوشتاری حرف تلفظ شده به صورت مشدد باید به صورت دو حرف باشد مثلا شکل نوشتاری عزت باید به صورت عززت باشد.

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش