هجا عبارت از صوت و آوایی است که به واسطه آن، حرف قابلیت ادا شدن می یابدهجا چیست؟
به صوت و آوایی که حرف به واسطه آن، قابلیت ادا شدن پیدا میکند؛ هجا می گویند، یعنی درصورت پیوسته بودن حرف« ب» و« ت» به یکدیگر، کلمه« بت» حاصل میشود. بیان این کلمه مستلزم اختلاط مصوت با آن است. درواقع« بت» را درصورتی می توان به شکل کلمه بیان کرد که زیر و زبر و ضمه و فتحه و کسره و جزم و سکون و تشدید بر آن وارد شود به عنوان نمونه بُتً. پس کلمات با استفاده از آوا و سکون، قابلیت خوانده شدن پیدا می کنند و هجا به ترکیب یک مصوت بایک یا دو یا سه صامت اطلاق میشود.
انواع هجا
هجاهای فارسی در وزن شعر، از نظر امتداد( تعداد حروف) به سه نوع کوتاه، بلند و کشیده تقسیم می شوند که در ادامه شرح داده شده است:
> هجای یک حرفی یا هجای کوتاه:
هجای یک حرفی که با علامت U نشان داده میشود؛ دو حرف دارد، برای مثال کلمات نَ( نه)، تُ( تو).
> هجای دو حرفی یا هجای بلند:
هجای دو حرفی که با علامت ـ نشان داده میشود؛ سه حرف دارد، برای نمونه کلمات سر، پا.
> هجای سه حرفی و بیشتر یا هجای کشیده:
به هجایی که چهار یا پنج حرف دارد و با علامت ـ U نشان داده میشود؛ هجای کشیده می گویند که از نمونه ی های آن می توان به کلمات نرم، سرد، پارس و کاشت اشاره کرد.
هر هجای کشیده با یک هجای بلند و یک هجای کوتاه، برابری میکند؛ به این معنی که سه حرف اول با یک هجای بلند، برابر است و یک یا دو حرف بعدش با یک هجای کوتاه، برابری میکند.
هر هجای کشيده با يک هجای بلند و يک هجای کوتاه معادل استچند نکته مهم درباره هجاها
- یکی از نکات قابل توجه درباره هجاها این است که هر هجا دارای حداقل دو واج می باشد.
- هر هجایی، حتماً واج اولش یک صامت است.
- هر هجایی، واج دومش حتماً یک مصوت است.
- در نظر داشته باشید که به تعداد هجا ها مصوت داریم.
- هر هجا صرفا دارای یك مصوت می باشد.
- ما با واژگانی در زبان فارسی روبرو می شویم که گاهی اوقات مطابق با قواعد هجایی فارسی نیست. این کلمات از زبان های دیگر به زبان فارسی، وارد شده اند که از آن ها می توان به زبان انگلیسی، روسی یا فرانسه اشاره کرد. گاهی اوقات بیش از چهار واج در واژه ی یک هجایی وجود دارد که فارسی زبانان به سختی می توانند آن را تلفظ کنند، مثل واژه لوسْتْرْ. برای راحتتر تلفظ کردن کلمه ی لوسْتْرْ باید آنرا به دو هجا تبدیل کنیم، سپس با حذف یک واج، این کلمه را به شکل لوستِر که دو هجا دارد؛ تلفظ کنیم.
گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش
- 13
- 6
