جام جهانی رویدادی صرفا ورزشی نیست؛ اتفاقی است بین‌المللی که در مدت زمان برگزاری، جمعیت قابل توجهی را به خود مشغول می‌کند. همه دوست دارند تیم ملی کشورشان در این مسابقات سهم داشته باشد و البته پیروز میدان هم باشد. اما واقعیت فوتبال چیز دیگری است. با این حال فارغ از نتایج برد و باخت، آنچه بیش از همه می‌تواند از ثمرات جشنی فراملی مانند مسابقات جام‌جهانی محسوب شود، لذت بردن از بازی تیم محبوب و القای حس مثبت در پایان بازی است؛ اتفاقی که بی‌شک عملکرد رسانه‌ها در تحقق آن نقشی اساسی دارد.
خبرنگار ایسنا در گفت‌وگو با تعدادی از کارشناسان و برنامه‌سازان ورزشی نظرات آن‌ها را درباره عملکرد رسانه‌ها در رویدادی مانند جام‌جهانی و پرهیز از ایجاد هیجان کاذب و ارائه اطلاعات غیرواقعی به مخاطبان که در نهایت منجر به ایجاد توقعات بی‌جا در قبال تیم ملی می‌شود، جویا شده است.
اختلاف درباره فوتبال را کنار بگذاریم
آرش خوشخو، سردبیر و مدیر مسوول روزنامه «هفت صبح» در این زمینه می‌گوید، «سعی کنیم اختلاف‌ها را درباره فوتبال کنار بگذاریم. سپس به سمتی برویم که جام‌جهانی مرهمی بشود برای شکاف‌هایی که در جامعه وجود دارد. اگر هم در بازی‌های جام جهانی نتیجه خوبی نگرفتیم، زیر همه چیز نزنیم و شکاف‌ها را شدیدتر نکنیم زیرا جام جهانی هم یک مسابقه است و هر اتفاقی در آن رخ خواهد داد. واکنش ما به آن به عنوان یک رسانه چه در تلویزیون، چه سینما و چه فضای مجازی باید مبتنی بر در نظر گرفتن منافع ملی باشد.»
مرتضی موسوی زنوز، دبیر سرویس ورزشی روزنامه «فرهیختگان» با تاکید بر لزوم حمایت رسانه‌ها از تیم ملی فوتبال کشورمان اظهار می‌کند: رسانه‌ها باید در ارائه مطالب در راستای حمایت از تیم ملی وحدت و یکپارچگی داشته باشند و همچنین نگاهمان هم باید دارای جنبه مثبت باشد و بررسی کنیم که چه عواملی تیم ملی را در مسیر رشد و موفقیت قرار می‌دهد. این وظیفه قانونی و حتی انسانی همه رسانه‌هاست که اگر اختلافی داریم کنار بگذاریم و کمک کنیم تا تیم ملی افتخار کسب کند.
او همچنین بیان می‌کند که تحلیل‌ها درباره بازی‌های جام جهانی را باید از زبان کارشناسان بشنویم و نمی‌توانیم به عنوان روزنامه‌نگار و خبرنگار نگاه خود را با نام تحلیل و تفسیر در مطالبمان بیاوریم. همچنین ما از نزدیک با تیم ارتباط نداریم و نمی‌دانیم شرایط حاکم بر تیم ملی چگونه است. برای همین بهتر است سکوت کنیم تا استرس و مشکلات آن‌ها را بیشتر نکنیم.
شور و نشاط از صعود بااهمیت‌تر است
فرشید شکیبی، تهیه‌کننده برنامه ورزشی «ورزشگاه» با تاکید بر ایجاد فضای نشاط برای تماشای بازی‌های جام‌جهانی خاطرنشان می‌کند: اگر ناامید باشیم و در رسانه‌ها بگوییم که می‌بازیم شور و نشاط عمومی از بین خواهد رفت اما رویابافی هم نکنیم و امید واهی به مردم ندهیم. رسانه‌ها باید نقد درستی از بازی‌های تیم ملی ایران داشته باشند. به نظرم احتمال کمی وجود دارد که بتوانیم از گروهمان صعود کنیم اما بدانیم که اتحاد ملی، خوب بازی کردن بازیکنان و شور و نشاط در جامعه اهمیت بیشتری دارد.
خسرو والی‌زاده، کارشناس ورزشی رادیو ورزش هم اظهار می‌کند که «انتظارات بی‌جا از تیم ملی ایجاد نکنیم. امید دادن بد نیست اما ایجاد توقع و انتظارات بی‌جا برای جامعه خوب نیست.»
او درباره‌ی وظیفه رسانه‌ها در قبال عملکرد تیم ملی در رقابت‌های جام جهانی می‌گوید: رسانه‌ها با کارشناسان ورزشی و مربی‌ها گفت‌وگوهایی داشته باشند تا مردم را با شرایط فنی تیم‌های حریف آشنا کنند. مردم ما فقط مسابقات را تماشا می‌کنند و به مسائل فنی توجه ندارند. آن‌ها باید از طریق رسانه‌ها با واقعیت فوتبال ایران، اسپانیا و پرتغال آشنا شوند.
رویکرد رسانه‌ها در بازی‌های جام جهانی باید اعتدالی باشد
سعید زاهدیان اصل، سردبیر روزنامه «ایران ورزشی» درباره وظیفه رسانه‌ها در انعکاس بازی‌های تیم ملی ایران در جام‌جهانی بیان می‌کند: به نظرم رسانه‌ها باید سطح توقعات خود را معتدل کنند تا ما بدانیم تیم ملی به کجا می‌رود و با چه حریفی می‌خواهد بازی کند. شاید به کی‌روش انتقاداتی وارد باشد اما او حرف درستی می‌زند و می‌گوید کدام یک از بازیکنان ما می‌تواند مانند رونالدو هفت بار بالا بپرد؛ یعنی سطح آمادگی بازیکنان ما پایین‌تر است.
مهدی زعیم‌زاده، دبیر سرویس ورزشی روزنامه «شرق» با اشاره به رویکرد کلی و کلان رسانه‌ها در جام‌جهانی می‌گوید، «باید یک حمایت راهبردی موثر از تیم ملی و ایجاد فضای وفاق باشد اما به شکلی که به هواداری صرف تبدیل نشود.»
او بیان می‌کند که «رویکرد رسانه‌ها در بازی‌های جام جهانی باید اعتدالی باشد و در زمان ناکامی تیم ملی، انتقاد چکشی نداشته باشند. آن‌ها باید به آینده نگاه کنند و بدانند که قدرت جهانی فوتبال نیستیم و تا آن مرحله که به قدرت جهانی تبدیل شویم، کار زیادی داریم.»
واقعیت را همراه با شور و هیجان فوتبال بگوییم
جواد دلیری، سردبیر روزنامه «ایران» هم با بیان اینکه جذابیت بازی فوتبال به برد و باخت آن است، تصریح می‌کند: فکر نمی‌کنم نیازی به ساختن تراژدی از سوی رسانه‌ها باشد؛ چراکه همه ما می‌دانیم که ایران با تعصب بازی می‌کند و در نهایت هم یا خوب می‌بازد یا خوب می‌برد. هیجان بازی فوتبال هم به این است که یک تیم ببرد. ایران هم چه ببازد و حذف شود و چه صعود کند چیزی از توانایی‌هایش کاسته نخواهد شد.
غلامرضا صادقیان، سردبیر روزنامه «جوان» هم با بیان اینکه جوگیری ذات فوتبال است، می‌گوید: هنر رسانه باید این باشد که واقعیت‌ها را در جو فوتبال بگوییم. نمی‌توانیم از یک ورزشگاه صد هزار نفری بخواهیم که مثل یک اجتماع سه نفره فیلسوفان تحلیلی در یک کافه، واقعیت را دنبال کنند و از حقیقت پرده بردارند. ذات اجتماعات آن هم جوانان و طرفداران فوتبال که احتمالا به خاطر همان شور و هیجان خاص، طرفدار فوتبال شده‌اند، با نوعی واقعیت گریزی و شعارزدگی در هم آمیخته است. اگر شما به طرفدار فوتبال بگویید لطفا جو زده نباش و بنشین تا به شکل منطقی و استدلالی، حقایق را بررسی کنیم، او احتمالا دیگر تماشاگر فوتبال نیست و فقط مستمع ملوس سخنان منطقی شماست؛ بنابراین باید بتوان در عین شور و هیجان فوتبال، واقعیت را هم گفت و تحلیل درست را هم ارائه کرد.
رسانه در جام جهانی شادابی را به جامعه منتقل کند
شهرام نسترن‌راد، تهیه‌کننده برنامه «حوالی امروز» درباره اینکه رسانه‌ها شادابی را در جام جهانی به جامعه منتقل کنند، می‌گوید: با توجه به گروهی که تیم ملی فوتبال ایران در آن قرار دارد، رسانه‌ها نباید توقع مردم را بالا ببرند. در عین حال مردم هم باید از جام جهانی لذت ببرند تا اینکه بیشتر به فکر نتیجه باشند. وظیفه رسانه این است که از یک رویداد بزرگ جهانی به بهترین شکل استفاده کند و شور، نشاط و شادابی را به جامعه منتقل کند.
رضا خدادادی، سردبیر روزنامه «گل» بیان می‌کند، «رسانه‌ها بخصوص رسانه ورزشی وظیفه ندارند که به دلیل فضای جام جهانی و برای امید دادن به مردم واقعیت‌ها درباره تیم ملی را برعکس نشان دهند. همچنین رسانه‌ها نباید درباره تیم ملی سیاه‌نمایی کنند و فضای یأس را به وجود آورند. عوامل بسیاری مانند شانس در فوتبال دخیل هستند؛ بنابراین هیچ وقت قبل از پایان بازی نمی‌توانیم جمع‌بندی دقیقی از آن داشته باشیم. اما برخی واقعیت‌ها مشخص است به این معنی که فاصله تیم ملی ما با تیم فوتبال اسپانیا و پرتغال به اندازه چند دهه است و این مساله را باید برای مخاطبان توضیح دهیم؛ البته مطالب ما نباید به گونه‌ای باشد که یأس و ناامیدی را به وجود بیاورد و تصاویر روشن و شفافی باید از تیم ملی به تصویر کشیده شود تا به مردم کمک کند مطابق با شرایطی که در تیم ملی وجود دارد انتظار نتیجه را داشته باشند.»
بعد از جام جهانی عملکرد تیم ملی را نکوبیم
مسعود اسکویی، گزارشگر ورزشی رادیو با تاکید بر لزوم حمایت رسانه‌ها از تیم ملی فوتبال ایران، با بیان اینکه «وظیفه همه رسانه‌ها این است که از تیم فوتبال کشورمان پشتیبانی کنند»، اظهار می‌کند: در حال حاضر با توجه به اینکه در گروه مرگ قرار گرفتیم باید از تیم ملی حمایت کنیم و به این مساله توجه داشته باشیم که از تیم‌های اروپایی عقب‌تر هستیم. دو تیم اسپانیا و پرتغال بسیار قوی هستند و در دنیای فوتبال مشخص است که چه تیم‌هایی در صدر قرار گرفته‌اند؛ تیم‌هایی که زیرساخت بهتر و بنیه قوی‌تر و برنامه‌های مختلف دارند و هزینه بیشتری را صرف می‌کنند در سطح بالای جهان قرار می‌گیرند.
او یادآور می‌شود: زمانی که بازی‌های جام‌جهانی تمام شد، آنگاه می‌توانیم واقع‌بینانه درباره تیم ملی صحبت کنیم و در عین حال باید حواسمان باشد که تمام عملکرد تیم را هم نکوبیم. انتقادات برای دیده شدن نقاط قوت و ضعف باید گفته شود و نباید زحمات بازیکنان تیم نادیده گرفته شود. اما تا زمانی که در مسابقات حضور داریم رسانه‌ها باید از تیم ملی دفاع کنند و آن را نکوبند و بعد از اینکه بازی‌ها تمام شد، نقاط قوت و ضعف تیم ملی را بررسی کنند.
علی جوادی، روزنامه‌نگار ورزشی در این راستا می‌گوید، «امیدوارم بعد از جام‌جهانی هر نقدی که در رسانه‌ها مطرح می‌شود دلسوزانه باشد و منافع ملی در آن در نظر گرفته شود. همچنین باید به این نکته نیز توجه کرد که این انتقادها تخریبی و شخصی نباشد و بغضی در آن دیده نشود. یادمان نرود که تیم ملی بعد از مسابقات جام‌جهانی باید برای جام‌ملت‌ها که بسیار مهم است، آماده شود.»
دولت‌ها برای افزایش نشاط مردم به جام جهانی بپردازند
مهدی رحیمی، کارشناس رسانه هم با اشاره به پُرمخاطب بودن رقابت‌های جام‌جهانی و انعکاس اخبار این رویداد در رسانه‌های رسمی و اجتماعی کشورهای مختلف، خاطرنشان کرد: به طور کلی فضای جام‌جهانی تمام کشورها حتی آن‌هایی که تیم ملی‌شان در این رقابت‌ها حضور ندارند را درگیر می‌کند. ایران نیز از جمله کشورهایی است که حتی در زمانی که نمی‌توانست در رقابت‌های جام‌جهانی حضور داشته باشد، این رویداد مهم ورزشی را پوشش خبری می‌داد. به هر حال دولت‌ها، سازمان‌ها و مردم در طول برگزاری مسابقات جام‌جهانی هر کدام به نوعی با این فضا درگیر می‌شوند. وظیفه دولت‌هاست که به دلیل افزایش نشاط عمومی مردم به این رقابت‌ها بپردازند، سازمان‌ها نیز از این فضا استفاده تبلیغاتی می‌کنند و مردم هم که همیشه مشتری اصلی جام‌جهانی هستند.
- 9
- 5
