مهمترین علل ابتلا به نقرس اضافه وزن و داشتن رژیم غذایی سرشار از گوشت و پورین استنقرس
نقرس یکی از انواع بیماری های ورم مفاصل میباشد که با درد همراه است. نقرس در اثر افزایش اسید اوریک در خون بوجود می آید. یکی از عوامل افزایش دهنده ی اسید اوریک، دریافت زیاد مواد غذایی حاوی اسید آمینه ی "پورین" است.
اسید اوریک اضافی موجود در خون به شکل کریستال هایی در مفاصل ته نشین شده و سبب قرمزی، متورم و گرم شدن، درد و التهاب یک یا چند مفصل می گردد که اغلب در انگشت شست پا، پاشنه پا، قوزک پا، زانو و آرنج ظاهر می شود. حدود ۹۵ درصد از مردان و ۵ درصد از زنان دچار نقرس می شوند. زنان پیش از یائسگی، جزء گروه درگیر با نقرس می باشند.
انواع نقرس
بیماری نقرس سه مرحله دارد، که خیلی از افراد هیچوقت مرحله سوم را تجربه نمی کنند.
۱. در مرحله نخست، سطح بالایی از اسید اوریک در خون بیمار وجود دارد، ولی بدون علامت است. سطح اسید اوریک امکان دارد ثابت باقی بماند و بیمار مبتلا به نقرس امکان دارد هیچگونه علائمی نداشته باشد ولی بعضی افراد ممکن است پیش از بروز نخستین حمله نقرس، دچار سنگ کلیه شوند.
۲. در مرحله دوم، بلورهای اسید اوریک کم کم (معمولاً در انگشت شست پا) تشکیل می شوند. در این مرحله، حملات نقرس شروع می شود. پس از یک حمله، مفصل آسیب دیده، نرمال و طبیعی به نظر می رسد. زمان بین این حملات ممکن است به تدریج کوتاه تر شود ولی حملات بعدی نقرس امکان دارد شدیدتر و طولانی‌تر باشد و مفاصل دیگر را نیز درگیر کند.
۳. در مرحله سوم، علائم ممکن است از بین نرود. حملات نقرس امکان دارد بیش از یک مفصل را تحت تأثیر قرار دهد. همینطور ندول های ریزی موسوم به توفی ممکن است در زیر پوست تشکیل شود.
علل بروز نقرس
نقرس زمانی رخ می دهد که بلورهای اورات در مفصل جمع شده و سبب التهاب و درد شدید حمله نقرس می شود. در صورت وجود مقادیر زیادی اسید اوریک در بدن بلورهای ادراری نیز تشکیل می شوند. بدن بر اثر تجزیه پورین موادی است که بطور طبیعی در بدن یافت میشود، اسید اوریک تولید می کند. پورین نیز در غذاهای خاصی مثل استیک، گوشت و غذاهای دریایی یافت می شود.
بعضی افراد ممکن است پیش از بروز نخستین حمله نقرس، دچار سنگ کلیه شوندخوراکی های دیگری که سطح اسید اوریک را بالا می برند و منجر به نقرس میشوند، شامل نوشیدنی های الکلی و به خصوص آبجو و نوشیدنی های شیرین شده با قند میوه (فروکتوز) است. بطور معمول اسید اوریک در خون حل میشود و از طریق کلیه ها به ادرار منتقل می شود ولی گاهی وقت ها یا بدن بیش از حد اسید اوریک تولید می کند یا کلیه ها قادر به دفع آن نیستند. زمانی که این اتفاق می افتد، اسید اوریک تجمع یافته و در یک مفصل یا بافت اطراف آن بلورهای تیز و سوزن مانند ایجاد می کند که درد، التهاب و تورم را به دنبال دارد.
علائم نقرس
علامت مشخصه نقرس، ورم، قرمزی و درد شدید مفصل شست پاست؛ البته امکان دارد این بیماری با ورم و درد مفاصل دیگر مانند مچ پا یا زانو هم خود را نشان دهد ولی حالت نخست بسیار متداول تر است.
در صورتی که اسیداوریک زیادی در بدن به مدت مدید وجود داشته باشد حتی امکان دارد این بلورها در بافت کلیه رسوب کنند و کل بدنه کلیه را تخریب و بیمار را دچار نارسایی کامل کلیه ها کنند که تین از علائم نقرس است.
در افراد دچار نقرس رسوب بلورهای اسیداوریک در بافت های دیگر بدن مانند زیر پوست به ویژه پوست آرنج و مچ دست به صورت برجستگی دیده می شود که میتواند سبب التهاب بورس مفاصل و درد شود. این برجستگی های زگیل مانند، میتوانند در لاله گوش هم دیده شوند که علامت خاص نقرس است.
آمار ابتلا به نقرس در زنان و مردان
اکثر مبتلایان به نقرس را مردان میان سالی تشکیل میدهند که اضافه وزن دارند و به طورمعمول در پیشینه فامیلی آن ها ابتلا به این بیماری دیده می شود. اغلب افرادی که به نقرس مبتلا هستند از درد مفصل انگشت شست پا گلایه می کند در حالی که بیماری نقرس برای حمله تنها به این مفصل بسنده نکرده و میتواند کلیه مفاصل شامل زانوها، مچ ها و آرنج را درگیر کند، البته خبر مسرت بخش این که حمله نقرسی بیشتر در یک زمان و تنها یک مفصل را نشانه می گیرد. این حملات و درد های حاد ناشی از آن در افراد مسن‌تر بگونه ای است که گویی بیش از یک مفصل درگیر بیماری شده است و این مسئله زمانی محسوس تر است که یکی از انگشتان دست را مبتلا کند، برطبق آمارها، نقرس مفاصل انگشتان دست در بین زنان بیشتر دیده می شود.
رژیم غذایی شما نیز میتواند تاثیر به سزایی در ابتلا به نقرس داشته باشدچه عواملی احتمال ابتلا به نقرس را افزایش می دهند؟
عوامل متعددی در ابتلا به نقرس تأثیر دارند. بالا بودن فشارخون عاملی است که احتمال ابتلا به نقرس را فزونی می دهد. نقرس معمولاً بعد از انجام عمل های جراحی، آسیب دیدگی و کم آبی بدن ایجاد می شود. مصرف بعضی داروها مثل داروهای مدر (که بعنوان قرص آب شناخته میشوند ) و برای درمان فشار خون بالا تجویز میشوند سبب افزایش سطح اسید اوریک در خون شده و احتمال ابتلا به نقرس را افزایش می دهد.
داروهایی که سطح اسید اوریک را در جریان خون کاهش میدهند مثل آلوپورینول (زیلوپریم، آلوپریم) نیز امکان دارد در ابتدا سبب عود نقرس شوند. این بدان علت است که هر چیزی که سطح اسید اوریک را در خون افزایش یا کاهش دهد سبب انباشته شدن کریستال های اسید اوریک در مفصل و در نتیجه ابتلا به نقرس می شود. مقدار کم آسپیرین نیز امکان دارد در بروز حملات نقرسی نقش داشته باشد. درمان بعضی سرطان ها نیز امکان دارد سبب ابتلا به نقرس شود چون هنگامی که سلول های سرطانی از بین میروند، سطح اسید اوریک در بدن افزایش می یابد. آرتروزهای تحلیلی یا دیژنراتیو نیز سبب می شود که احتمال ابتلا به نقرس در آن مفصل افزایش یابد.
پزشکان، علائم و علل ابتلا به نقرس را چگونه تشخیص می دهند؟
معتبرترین روش برای تشخیص ابتلا به نقرس، بررسی وجود کریستال های اسید اوریک در مایع مفصلی است که از مفصل ملتهب کشیده می شود. پزشکان ماهر و آموزش دیده مثل روماتولوژیست ها یا متخصصین ارتوپدی میتوانند مایع درون مفاصل را به دقت بیرون بکشند و بعد آن برای بررسی احتمال وجود کریستال های اسید اوریک در زیر میکروسکوپ مورد آنالیز قرار دهند. این کار بسیار مهم است چون بیماری های دیگری مانند شبه نقرس (نوعی آرتروز که به علت انباشته شدن کریستال های پیروفسفات کلسیم بوجود می آید) و ابتلا به عفونت امکان دارد علائمی مشابه با نقرس داشته باشند. آزمایشهایی که برای تشخیص بیماری نقرس استفاده میشوند شامل:
۱- آزمون مایع مفصل:
پزشک امکان دارد توسط سرنگ برای کشیدن مایعات از داخل مفصل مبتلا به نقرس اقدام کند. زمانیکه این مایع زیر میکروسکوپ بررسی شود، نشان می دهد که کریستال در آن وجود دارد یا خیر.
قرص های ادرار آور احتمال مبتلا شدن به بیماری نقرس را افزایش می دهند۲- آزمایش خون:
پزشک برای بررسی میزان اسید اوریک در خون، امکان دارد، آزمایش خون تجویز کند. توجه کنید که برخی از افراد با اینکه اسید اوریک بالایی دارند هیچوقت به بیماری نقرس مبتلا نمی شوند و همینطور برخی از افراد با این که اسید اوریک نرمالی دارند دچار این بیماری می شوند.
۳- رادیوگرافی ساده:
گاهی وقت ها از رادیوگرافی ساده برای کمک به تشخیص نقرس استفاده میشود. در رادیوگرافی ساده امکان دارد تجمع توفوسی در اطراف مفاصل دیده شود و یا تخریب مفصل مشاهده گردد.
تغییر در شیوه زندگی برای جلوگیری از ابتلا به نقرس
شما میتوانید احتمال حملات نقرس را با ایجاد تغییرات در روش زندگی به منظور کاهش سطح اسید اوریک در بدن خویش کاهش دهید. این تغییرات عبارتند از:
- پرهیز از غذاهای حاوی سطح بالایی از پورین، مثل گوشت قرمز، امعاء و احشاء، ماهی های چرب، غذاهای دریایی و غذاهای حاوی عصاره مخمر، پرهیز از نوشیدنی های شیرین و تنقلات، چون با افزایش خطر ابتلا به نقرس در ارتباط هستند.
- از مصرف آبجو و به خصوص نوشابه های الکلی و نیز شراب خواری برای پرهیز از ابتلا به نقرس خودداری کنید.
- بدن خود را به طور کامل هیدراته نگه دارید تا خطر تشکیل کریستال در مفاصل خود و نقرس را تقلیل دهید.
مصرف داروهای کاهش دهنده اسید اوریک اصلی ترین گام در درمان نقرس هستند- سعی کنید برای پیشگیری از ابتلا به نقرس، ورزش هایی (مثل شنا) را انجام دهید که فشار بیش از حد بر مفاصل شما وارد نمی کند.
- برای جلوگیری از نقرس، از یک رژیم غذایی متعادل پیروی کنید. رژیم غذایی خود را محدود و سخت نکنید و یا رژیم حاوی پروتئین بالا و کربوهیدرات کم را در پیش بگیرید.
عوارض نقرس
در صورتی که شرایط شدیدتری از نقرس را تجربه کنید، احیانا عوارض ناشی از آن هم بروز خواهد کرد. این عوارض عبارتند از:
>> نقرس بازگشتی:
برخی از افراد بعد از درمان دیگر هیچوقت علائم و نشانه های نقرس را تجربه نمی کنند. برخی دیگر امکان دارد هر سال چند بار نقرس را تجربه کنند. داروها میتوانند از بروز حمله نقرس در افراد مبتلا به نقرس بازگشتی جلوگیری کنند. در صورت عدم درمان، نقرس سبب فرسایش و تخریب مفصل می شود.
>> نقرس پیشرفته:
نقرس درمان نشده امکان دارد سبب ایجاد رسوبات بلورهای اورات در زیر پوست در گره هایی به نام توفی (TOE- fie) شود. توفی میتواند در مناطق مختلفی مثل انگشتان دست، پا، آرنج یا تاندون آشیل در پشت مچ پا ایجاد شود. این عارضه معمولاً دردناک نیست، ولی در حملات نقرس امکان دارد متورم و حساس شود.
اغلب افرادی که به نقرس مبتلا هستند از درد مفصل انگشت شست پا گلایه می کند>> سنگ کلیه:
بلورهای ادرار میتواند در مجاری ادراری افراد مبتلا به نقرس جمع شده و سبب ایجاد سنگ کلیه شود. مصرف داروها میتواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک می کنند.
درمان بیماری نقرس
درمان نقرس معمولاً دارویی است. از داروهای نقرس میتوان برای درمان حملات حاد و جلوگیری از حملات بعدی استفاده کرد. داروها میتوانند خطر ابتلا به عوارض نقرس مثل ایجاد توفی حاصل از رسوبات کریستال اورات را نیز کاهش دهند. داروهایی که برای درمان حملات حاد نقرس و جلوگیری از حملات بعدی مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:
- مصرف داروهای کاهش دهنده اسید اوریک اصلی ترین گام در درمان نقرس هستند. این داروها، مقدار کلی اسید اوریک را در بدن تقلیل داده و سطح سرم اسید اوریک را پایین می آورند. برای اکثر بیماران، هدف از مصرف این داروها، کاهش سطح اسید اوریک خون در سطحی کم تر از ۶ میلیگرم در دسی لیتر است. بعضی از داروهای کاهش دهنده اسید اوریک عبارتند از آلوپورینول (زیلوپریم، آلوپریم)، فبوکزوستات (اولوریک)، پروبنسید و پگلوتیکاس (کریستگزا).
- داروهای پیشگیری کننده که معمولاً در شش ماه اول درمان، همراه با داروهای کاهش دهنده اسید اوریک برای جلوگیری از عود حملات یا کاهش تعداد و شدت حملات مصرف می شوند. کولکریس (کلشیسین) و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مثل ایندومتاسین (ایندسین، ایندسین اس آر)، دیکلوفناک (ولتارین، کاتافلام، ولتارین ایکس آر، کامبیا)، ایبوپروفن (آدویل) یا ناپروکسن سدیم (آلیو) معمولاً بعنوان داروهای پیشگیرانه برای جلوگیری از عود دوباره حملات نقرسی در زمانی که سطح اسید اوریک در خون کاهش می یابد تجویز می شوند. با مصرف یکی از این داروهای پیشگیرانه در شش ماهه اول درمان همراه با آلوپورینول، فبوکزوستات یا پروبنسید، احتمال بروز حملات نقرس در این دوران کاهش می یابد. داروهای پیشگیرانه را نباید همراه با کریستگزا مصرف نمود.
- سومین گروه داورها، داروهایی هستند که در حین بروز حملات حاد نقرس برای کاهش درد و التهاب تجویز می شوند. هم کلشیسین (کلکریس) و هم داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را میتوان در خلال حملات نقرسی به منظور کاهش درد و التهاب مصرف کرد. کورتیکواستروئیدها مثل پردنیزون، متیل پردنیزولون (مدرول) و پردنیزولون (اوراپرد) نیز در زمان بروز حملات نقرسی مصرف می شوند. به هر حال، مقدار مصرف استروئیدها معمولاً به دلیل عوارض جانبی آن ها مانند آب مروارید و تحلیل استخوانی باید محدود باشد. داروهای استروئیدی در درمان حملات نقرس در بیمارانی که قادر به مصرف کلشیسین یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیستند بسیار مؤثر است.
برای تشخیص بیماری نقرس دو روش آزمایش مایع مفصل و خون کاربرد بیشتری دارندگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 15
- 5
