سوره نوح
بخاطر شرح داستان حضرت نوح (ع) از ابتدا تا انتهای این سوره، نام آنرا « نوح» انتهاب کرده اند. سرگذشت حضرت نوح در سوره های متعددی از قرآن ذکر شده که از آنها میتوان به سوره های« شعرا»،« مؤمنون»،« اعراف»،« انبیا» و از همه مشروحتر به سوره« هود» اشاره کرد ولی قسمت خاصی از زندگی این حضرت در سوره نوح شرح داده شده که در هیچ جای دیگر به این سبک نیامده است، درواقع این سوره به دعوت مستمر او بسوی توحید و کیفیت و عناصر این دعوت اشاره دارد.
سوره نوح بعنوان یکی از سوره های مکی محسوب میشود و این سوره که بر پیامبر( صلی الله علیه و آله) نازل شده در ترتیب نزول، هفتاد و یکمین سوره از جزء ۲۹ قرآن می باشد.
فضیلت قرائت و خواص سوره نوح
هفتاد و یکمین سوره قرآن است که ۲۸ آیه دارد و در مکه نازل شده است.
طبق فرموده ی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در خصوص فضیلت سوره نوح اینست که: قرائت کننده ی سوره نوح از مؤمنانی محسوب میشود که دعای حضرت نوح (ع) شامل حال او می شود و این دعا به این شرح است:- پروردگارا! بر من و پدر و مادرم و هر مؤمنی که در سرایم درآید و بر مردان و زنان با ایمان ببخشای و بر هلاکت ستمگران بیفزای.
فضیلت سوره نوح طبق فرموده ی امام جعفر صادق (ع) این چنین است: شخصی که به خدا ایمان دارد و قرآن می خواند؛ نباید از قرائت سوره نوح غافل شود. هر بنده ای که در راه خدا با امید به پاداش الهی و شکیبایی در نمازهای واجب و مستحبش، سوره نوح را بخواند؛ خداوند به او مسکنی در خانه های نیکوکاران عطا می کند و به کرامت خودش، سه بهشت از بهشت هایش را به آن شخص عطا می کند و با حوریان بهشتی زیادی ازدواج می کند.
شأن نزول و محتوای سوره نوح
در سوره نوح به شرح ریزه کاری هایی دربرابر قوم لجوج و خود خواه و متکبر که نمی خواستند دربرابر خداوند تعظیم کنند؛ پرداخته است. پیامبر و مسلمانان اندک آن زمان با توجه به نزول این سوره در مکه در شرایطی مثل شرایط زمان نوح و یارانش قرار داشتند. سوره نوح، پند دهنده ی مسایل زیادی به آن ها بود و همین مورد هم یکی از اهداف ذکر این ماجرا بوده است. در ادامه اهداف دیگر آن عبارتست از:
>> سوره نوح به پیامبر و مسلمانان می آموزد که چگونه به تبلیغ برای دشمنان از طریق استدلال منطقی همراه با محبت و دلسوزی بپردازند و در این راه از هر وسیله مفید و مؤثری بهره گیرند.
>> پیامبر و مسلمانان از سوره نوح، این درس را گرفتند که هرگز در طریق دعوت به سوی خدا خسته نشوند؛ حتی با وجود اینکه چندین سال طول بکشد و دشمن کارشکنی کند. تفسیر نمونه جلد ۲۵ صفحه ۵۴
>> پیامبر و مسلمانان پس از نزول سوره نوح یاد گرفتند که وسایل تشویق را در یک دستشان داشته باشند و در دست دیگرشان، عوامل انذار را داشته باشند و برای دعوت از هر دو روش استفاده کنند.
>> آیات آخر سوره نوح برای مشرکان لجوج هشداری محسوب میشود که درصورت عدم تسلیم دربرابر حق فرمان خدا، عاقبت دردناکی در انتظارشان است.
>> همچنین این سوره برای حضرت محمد و مؤمنان نخستین و افراد مشابه آن ها باعث اطمینان خاطر می شد به اینصورت که در برنامه هایشان به لطف خدا دلگرم و در مقابل مشکلات و دشواریها صبور و شکیبا باشند. علاوه بر آن تعبیر دیگر این سوره، به بیان مبارزه دائمی طرفداران حق و باطل و برنامه هائی که طرفداران حق در مسیر خود باید به کاربندند اشاره دارد.
ختم سوره نوح
خواندن سوره نوح در هرروز، در روح انسان آثار لطیفی می گذارد که از جمله آنها میتوان به رفع همّ و غم اشاره کرد. در روایت اینطور آمده است: - همّ الساعة هرم سنه - یک ساعت غم خوردن مساوی است با یک سال پیر شدن.
مداومت به تلاوت سوره نوح باعث رفع هم و غم انسان، نسبت به گذشته و آینده میشود و علاوه بر آن به لطافت روح و زلال تر شدن تفکرات انسان کمک می کند.
آثار و برکات تلاوت سوره نوح
* برآورده شدن حاجات:
به نقل از مرحوم کفعمی در مصباح، شخصی که در شب و روز بر خواندن سوره نوح مداومت کند و حاجتی داشته باشد، به اذن خداوند به حاجتش می رسد. فرموده امام صادق علیه السلام درباره ی خواص سوره نوح این گونه است: هر کس بر قرائت سوره نوح مداومت کند پیش از اینکه فوت کند در بهشت، جایگاه خود را می بیند.
* رهایی از اسارت:
امام صادق (ع) درمورد آثار سوره نوح می فرماید: هر کس که در بند و اسارت یا زندان باشد و سوره نوح را بخواند، راه برون شدنش اسان می شود و اگر به قصد سفر این سوره را بخواند، در گشایش و بهره وری برایش باز می شود تا زمانی که به خانه اش بازگردد.
* جهت فرزند دار شدن:
امام محمد باقر (ع) درخصوص خواص سوره نوح نقل کرد: مردی در نزد امام بخاطر نداشتن فرزند شکایت کرد. امام در جواب به ایشان فرمود: این کارها را پس از نماز عشا و صبح بمدت سه روز انجام بده: ۷۰ مرتبه سبحان الله، ۷۰ مرتبه استغفرالله و ختم این اذکار به آیات ۱۲- ۱۰ سوره نوح. در شب سوم با همسرت رابطه برقرار کن تا خداوند فرزندی به تو بدهد.
* بهبود وضعیت مالی:
امام جواد علیه السلام نیز به یکی از یارانشان فرمودند تا بر قرائت سوره نوح به منظور رفع بدی حال و سختی وضعیت مالی، مداومت نماید.
متن سوره نوح
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
إِنَّا أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ أَنْ أَنْذِرْ قَوْمَكَ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱﴾
ما نوح را به سوى قومش فرستاديم كه قومت را پيش از آنكه عذابى دردناك به آنان رسد هشدار ده (۱)
قَالَ يَا قَوْمِ إِنِّي لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ ﴿۲﴾
[نوح] گفت اى قوم من من شما را هشدار دهنده اى آشكارم (۲)
أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ ﴿۳﴾
كه خدا را بپرستيد و از او پروا داريد و مرا فرمان بريد (۳)
يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرْكُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى إِنَّ أَجَلَ اللَّهِ إِذَا جَاءَ لَا يُؤَخَّرُ لَوْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۴﴾
[تا] برخى از گناهانتان را بر شما ببخشايد و [اجل] شما را تا وقتى معين به تاخير اندازد اگر بدانيد چون وقت مقرر خدا برسد تاخير بر نخواهد داشت (۴)
قَالَ رَبِّ إِنِّي دَعَوْتُ قَوْمِي لَيْلًا وَنَهَارًا ﴿۵﴾
[نوح] گفت پروردگارا من قوم خود را شب و روز دعوت كردم (۵)
فَلَمْ يَزِدْهُمْ دُعَائِي إِلَّا فِرَارًا ﴿۶﴾
و دعوت من جز بر گريزشان نيفزود (۶)
وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا ﴿۷﴾
و من هر بار كه آنان را دعوت كردم تا ايشان را بيامرزى انگشتانشان را در گوشهايشان كردند و رداى خويشتن بر سر كشيدند و اصرار ورزيدند و هر چه بيشتر بر كبر خود افزودند (۷)
ثُمَّ إِنِّي دَعَوْتُهُمْ جِهَارًا ﴿۸﴾
سپس من آشكارا آنان را دعوت كردم (۸)
ثُمَّ إِنِّي أَعْلَنْتُ لَهُمْ وَأَسْرَرْتُ لَهُمْ إِسْرَارًا ﴿۹﴾
باز من به آنان اعلام نمودم و در خلوت [و] پوشيده نيز به ايشان گفتم (۹)
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا ﴿۱۰﴾
و گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه او همواره آمرزنده است (۱۰)
يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا ﴿۱۱﴾
[تا] بر شما از آسمان باران پى در پى فرستد (۱۱)
وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا ﴿۱۲﴾
و شما را به اموال و پسران يارى كند و برايتان باغها قرار دهد و نهرها براى شما پديد آورد (۱۲)
مَا لَكُمْ لَا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقَارًا ﴿۱۳﴾
شما را چه شده است كه از شكوه خدا بيم نداريد (۱۳)
وَقَدْ خَلَقَكُمْ أَطْوَارًا ﴿۱۴﴾
و حال آنكه شما را مرحله به مرحله خلق كرده است (۱۴)
أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا ﴿۱۵﴾
مگر ملاحظه نكرده ايد كه چگونه خدا هفت آسمان را توبرتو آفريده است (۱۵)
وَجَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُورًا وَجَعَلَ الشَّمْسَ سِرَاجًا ﴿۱۶﴾
و ماه را در ميان آنها روشنايى بخش گردانيد و خورشيد را [چون] چراغى قرار داد (۱۶)
وَاللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَبَاتًا ﴿۱۷﴾
و خدا[ست كه] شما را [مانند] گياهى از زمين رويانيد (۱۷)
ثُمَّ يُعِيدُكُمْ فِيهَا وَيُخْرِجُكُمْ إِخْرَاجًا ﴿۱۸﴾
سپس شما را در آن بازمى گرداند و بيرون مى آورد بيرون آوردنى [عجيب] (۱۸)
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ بِسَاطًا ﴿۱۹﴾
و خدا زمين را براى شما فرشى [گسترده] ساخت (۱۹)
لِتَسْلُكُوا مِنْهَا سُبُلًا فِجَاجًا ﴿۲۰﴾
تا در راههاى فراخ آن برويد (۲۰)
قَالَ نُوحٌ رَبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنِي وَاتَّبَعُوا مَنْ لَمْ يَزِدْهُ مَالُهُ وَوَلَدُهُ إِلَّا خَسَارًا ﴿۲۱﴾
نوح گفت پروردگارا آنان نافرمانى من كردند و كسى را پيروى نمودند كه مال و فرزندش جز بر زيان وى نيفزود (۲۱)
وَمَكَرُوا مَكْرًا كُبَّارًا ﴿۲۲﴾
و دست به نيرنگى بس بزرگ زدند (۲۲)
وَقَالُوا لَا تَذَرُنَّ آلِهَتَكُمْ وَلَا تَذَرُنَّ وَدًّا وَلَا سُوَاعًا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسْرًا ﴿۲۳﴾
و گفتند زنهار خدايان خود را رها مكنيد و نه و د را واگذاريد و نه سواع و نه ي غوث و نه ي عوق و نه ن سر را (۲۳)
وَقَدْ أَضَلُّوا كَثِيرًا وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا ضَلَالًا ﴿۲۴﴾
و بسيارى را گمراه كرده اند [بار خدايا] جز بر گمراهى ستمكاران ميفزاى (۲۴)
مِمَّا خَطِيئَاتِهِمْ أُغْرِقُوا فَأُدْخِلُوا نَارًا فَلَمْ يَجِدُوا لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْصَارًا ﴿۲۵﴾
[تا] به سبب گناهانشان غرقه گشتند و [پس از مرگ] در آتشى درآورده شدند و براى خود در برابر خدا يارانى نيافتند (۲۵)
وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا ﴿۲۶﴾
و نوح گفت پروردگارا هيچ كس از كافران را بر روى زمين مگذار (۲۶)
إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا كَفَّارًا ﴿۲۷﴾
چرا كه اگر تو آنان را باقى گذارى بندگانت را گمراه مى كنند و جز پليدكار ناسپاس نزايند (۲۷)
رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا ﴿۲۸﴾
پروردگارا بر من و پدر و مادرم و هر مؤمنى كه در سرايم درآيد و بر مردان و زنان با ايمان ببخشاى و جز بر هلاكت ستمگران ميفزاى (۲۸)
گردآوری: بخش مذهبی سرپوش
- 19
- 3