احمد شاکری (مدیر بازار جهانی کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران) در گفت‌وگو با ایلنا، درباره فعالیت‌ها و آورده‌های بخش رایت سنتر و بازار جهانی کتاب در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: از سال گذشته تجریه‌ای از فضای بازار جهانی و رایت سنتر داشتیم و امسال ترجیح دادیم فضای این بخش را مقدای تغییر بدهیم.
امسال در بازار جهانی و رایت سنتر نهادها و مجموعه‌هایی نظیر بنیاد سعدی، آژانس ادبی الهدی، طرح گرنت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و طرح تاپ از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی حضور داشتند. در کنار این‌ها دو آژانش ادبی پل و تماس، انتشارات شمع و مه و Printed in Iran و همچنین نمایندگان خارجی فعال در بازارهای جهانی و بحث رایت در صورت علاقه و درخواست در فضایی که به نام بازار جهانی کتاب «Global Book Market» تدارک دیده شده بود، حاضر بودند.
او ادامه داد: البته در غرفه کشور ایتالیا که میهمان ویژه بود یک ناشر مستقل حضور داشت. چین هم که مهمان ویژه نمایشگاه تهران در یکی از دوره‌های آتی است و متقابلا ایران هم در شهریورماه مهمان نمایشگاه کتاب پکن است. در همین راستا یکی از بورسیه‌های میهمان نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که از کشور چین بود در این بخش شرکت فعالی داشتند.
مدیر بازار جهانی کتاب در توضیح نوع سیاست‌گذاری برای فعالیت‌های رایت سنتر و بازار جهانی کتاب نیز بیان کرد: در فضای رایت سنتر می‌توانستیم دو سیاست داشته باشیم. یکی اینکه از قبل تمام مکاتبات را انجام بدهیم و از ناشران خارجی دعوت کنیم در نمایشگاه کتاب پیگیر عقد قرار باشند، یا فضای رایت سنتر را به مکانی برای آغاز مذاکرات جدی قرار بدهیم.
به عنوان مثال آقای جعفری‌اقدم مدیرآژانس ادبی پل اشاره نمودند که ۲۵ ملاقات جدی در نمایشگاه کتاب تهران برگزار نموده‌اند که اگر به صورت صحیح پیگیری شود منتج به عقد ۱۵ قرارداد فروش یا تبادل رایت خواهد شد. هم آژانس ادبی پل و هم آژانس ادبی تماس و نوروز معتقدند اگر پیگیری‌‌های بعد از نمایشگاه جدی و مستمر باشد در کوتاه‌مدت ثمره این مذاکرات و گفت‌وگوها روشن خواهد شد.
شاکری ادامه داد: این یک سوال جدی است که اصولا خرید و فروش رایت چه میزان آورده اقتصادی برای ناشر و صنعت نشر به همراه خواهد داشت. جالب هم اینجاست که مذاکرات بدون برنامه‌ریزی بیشتر برای ناشر ایرانی جالب بوده است.آن‌طور که خود دوستان حاضر در رایت سنتر جمع‌بندی کرده‌اند در سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۱۵۰ دیدار جدی و مفید انجام شده که پس از مذاکره می‌تواند مکاتبات نهایی آن ادامه پیدا کند و در یکی از نمایشگاه‌های آتی امکان قرارداد تبادل یا فروش رایت آن منعقد شود.
این فعال حوزه نشر در بازارهای جهانی سپس تداوم و استمرار مذاکرات و گفت‌وگوها با ناشران خارجی را برای موفقیت در عرصه خرید و فروش یا تبادل رایت، بسیار مهم دانست و اظهار داشت: معاون بین‌الملل نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورتمی‌گوید که ایده‌آل‌ترین حالت و الگوی بازار جهانی کتاب در نمایشگاه کتاب فرانکفورت وجود دارد که تمام و کمال یک تجارت اقتصادی انجام می‌شود.
البته برای حضور در بخش بیزینس کلاب نمایشگاه فرانکفورت باید از مدت‌ها پیش ثبت‌نام کرد و نزدیک به ۷۰۰ تا ۸۰۰ یورو هم هزینه دارد، ولی خب مبالغ و قراردادهایی با مذاکرات بعضا طولانی حتی سه ساله در بیزینس کلاب نمایشگاه فرانکفورت بسته می‌شود که آورده بسیار خوبی محسوب می‌شود.
شاکری اضافه کرد: منظور این است که فضای رایت سنتر و بازار جهانی کتاب فضایی است که باید تداوم داشته باشد و با یک هفته و ۱۰ روز نتیجه نمی‌دهد. به نظرم باید نه فقط در نمایشگاه کتاب تهران بلکه در سایر نمایشگاه‌هایی هم که ایران شرکت می‌کند مذاکرات مربوط به خرید و فروش یا تبادل رایت را ادامه بدهیم و حتی می‌توان علاوه بر آژانس‌های ادبی از واسطه‌های ادبی هم برای نتیجه‌گیری بهتر کمک گرفت.
یعنی کسانی باشند که نقش واسطه‌گری برای خرید و فروش یا تبادل رایت کتاب‌ها را به خوبی ایفا کنند. فکر می‌کنم همین فضای رایت‌سنتر می‌تواند محیطی مناسبی برای آموزش و ایجاد حساسیت ناشران دیگر به نشر ایران باشد.
مدیر بازار جهانی کتاب البته به لزوم تعیین تکلیف پیوستن ایران به قانون جهانی کپی‌رایت نیز تاکید کرد و گفت: از تمامی مسئولانی که از نمایشگاه بین‌المللی کتاب بازدید کردند درخواست کردیم تا تکلیف مسئله پیوستن ایران به قانون کپی‌رایت را روش کنند. این یک واقعیت است که بحث رعایت حقوق مولف و ناشر بار مالی آنچنانی برای ناشران ما ندارد ولی با استفاده از آن می‌توان با فروش رایت کتابهای ناشران ایرانی به دیگر کشورها یک تجارت واقعی برقرار کنیم. در این صورت هم ادبیات ما صادر می‌شود و هم نویسنده و ناشر ایران درآمدی کسب می‌کند.
علاوه بر این‌ها رعایت قانون کپی‌رایت می‌تواند سروسامانی هم به وضعیت ترجمه در کشور ما بدهد و از ترجمه‌های موازی جلوگیری کنیم. این نقطه ضعف ماست که از یک کتاب ۱۰ ترجمه متفاوت در بازار نشر ایران عرضه می‌شود. اینکه در بازارهای جهانی نمی‌توانیم ترجمه‌هایمان را به خوبی ارائه کنیم به دلیل همین عدم پیوستن به قانون کپی‌رایت است.
او همچنین در ارزیابی خود از روند ادامه فعالیت بخش رایت سنتر و بازار جهانی کتاب در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران متذکر شد: می‌توان پیش‌بینی‌هایی داشت که رایت سنتر در سال‌های آتی به یک فضای تجاری برای نشر ما مبدل شود و دیگر عدد و رقم مشخص فروش رایت داشته باشیم و اعلام کنیم. در حال حاضر هم می‌توان عدد و رقم و تعداد مذاکره اعلام کرد ولی مهم‌تر از بار تبلیغاتی موضوع محتوایی این اتفاق است و اینکه ما بتوانیم نگاه ناشر ایرانی را به مقوله رایت تغییر بدهیم.
در حال حاضر تنها تعداد محدودی از ناشران بخش خصوصی ما وارد حوزه خرید و فروش یا تبادل رایت شده‌اند و بهتر است جدا از بخش دولتی خود این ناشران بخش خصوصی در سکوت تبادلات خود را انجام ندهند و تجربه‌های خود را با همکاران خود درمیان بگذارند و آنها به حضور این بخش ترغیب کنند..
شاکری ادامه داد: به یک کار آسیب‌شناسانه جدی نیاز داریم که چرا عده‌ای به فراخوان ما پاسخ ندادند و در بازار جهانی کتاب نمایشگاه کتاب تهران شرکت نکردند. البته معمولا گاهی دوستان صبر می‌کنند که فعالیتی نتایج خودش را نشان بدهد و بعد وارد گود شوند و این دوره تجربه بازار جهانی نشان داد که می‌توان به موضوع تجارت رایت کتابهای ناشران ایرانی امیدوار بود. باید به جایی برسیم وقتی در هر کشوری به کتابفروشی یا نمایشگاه کتاب می‌رویم کتابهای ایرانی بخش مختص به خود داشته باشد و در کنار کتابهای ترکیه و ... قرار داده نشوند.
شاکری درخصوص ضرورت لزوم نگاهی تازه به ترجمه ادبیات فارسی به دیگر کشورها گفت: ما چه بخواهیم، چه نخواهیم، چه بپذیریم چه نپذیریم، باید صدای ادبیات معاصر خودمان و به خصوص ادبیات دو دهه اخیر را با ترجمه های خوب به دیگر کشورها برسانیم. باید به نویسندگان‌مان بگوییم دنیا را ببینند و روایت کنند و روایت ما را برای دیگران بیان کنند. نویسنده ایرانی باید جغرافیای خودش را و مرزهای نوشتنش را گسترش دهد.
ما نباید وقتی به کتابفروشی می رویم حسرت حضور ادبیات مان در قفسه‌ها را بخوریم؛ در عین اینکه نباید خودمان را هم فریب دهیم که ادبیات ما متفاوت است. نه، این خودفریبی است که حقوق مالکیت مادی و معنوی یک نویسنده رعایت نشود و دل‌مان به همین معدود نمونه‌ها خوش باشد. ناشران ما در کنار نویسندگان و مترجمان برای بحث کپی‌رایت به دولت کمک کنند تا حصول نتیجه.
وی انتقال تجربه از ناشران معدودی که در بحث رایت فعالیت داشته‌اند به دیگر ناشرانی ایرانی را هم بسیار مهم دانست و یادآور شد: موضوع دیگر هم اینکه دوستانی هم که وارد حوزه رایت می‌شوند تجربیات خیلی کمی از این تجارت دارند چرا که فضاهای رایت سنتر یک نظم و شیوه قرار ملاقات مختص به خود دارد. در این دوره از نمایشگاه فرانکفورت باید یک نفر از ناشران در بیزینس کلاب مستقر شود و مشاهدات خود را از این کلاب به همکاران خود منتقل کند. اصولا وقتی همه چیز در سرعت شکل می‌گیرد ما توقعات آنچنان نباید داشته باشیم و باید وقت بدهیم. با برنامه‌ریزی کافی و نیروی ماهر می‌توان سال‌های بعد در نمایشگاه کتاب تهران یک رایت سنتر ناشران حرفه‌ای داشته باشیم و از کشورهای مختلف در این فضا دعوت شده و برای قرار ملاقات و عقد قرارداد برنامه‌ریزی کرده باشند.
مدیر بازار جهانی کتاب در پایان آماری نیز از میزان قرار ملاقات‌ها و مذاکرات خرید و فروش رایت در نمایشگاه کتاب تهران ارائه و بیان کرد: در مجموع براساس آماری که خود دوستان اعلام کرده‌اند ۱۵۰ دیدار مفید در بخش بازار جهانی کتاب نمایشگاه محقق شده و ۲۰ تا ۲۵ مذاکره جدی نیز برای تبادل یا خرید و فروش رایت آغاز شده است. باز براساس داده‌های دوستان تاکنون آژانس ادبی پل ۱۰ تا ۱۵، انتشارات شمع و مه ۵، طرح تاپ ۱۵ تا ۲۰ و دیگر افراد حاضر هم مذاکره جدی آماده برای پیگیری و رسیدن به نتیجه قطعی داشته‌اند.
- 12
- 3
