کتاب «آیا روسیه امپریالیست است؟» تعریفی دیگر از روسیه

درک امپریالیسم و چگونگی کارکرد آن همان‌قدر که نیازمند دانش در زمینه مبانی نظریه مربوط به حوزه اقتصاد سیاسی و نظریات اندیشمندان در این زمینه است، نیازمند تمرکز و کسب دانش و آگاهی از رویکردهای مدیریتی و استراتژی‌هایی نیز خواهد بود که در نهادهای مالی حاکم بر جهان امروز و دانشگاه‌ها و مدارس کسب‌وکار موضوع بحث قرار دارند.

اتکای صرف به مبانی نظری موجود در این زمینه نمی‌تواند به درک درستی از پدیده امپریالیسم بینجامد. براساس دیالکتیک ماتریالیستی ،امپریالیسم یک پدیده صرفاً سیاسی یا نظامی نیست که براساس برخی رویدادهای سیاسی و نظامی بتوان آن را به‌کشوری نسبت داد. بلکه مفهومی بسیار عمیق و ریشه دار در اقتصاد سیاسی است که دارای مابه‌ازای مادی و عینی در روندهای اقتصادی بوده و معرف سطح بسیار بالای تکامل یافتگی ساختار اقتصادی و اجتماعی یک کشور در مسیر رشد سرمایه‌دارانه است.

نویسنده در این کتاب با دقت به جزئیات ادعاهای مطرح در مورد امپریالیست بودن کشور روسیه پرداخته و تلاش کرده است تا کلیه آنها را مورد بررسی قرار داده و به آنها پاسخ دهد. تلاشی که سرانجام خواننده را می‌تواند به این نتیجه برساند که نه تنها با ادعای مربوط به امپریالیست بودن این کشور احساس همدلی و همراهی نکند بلکه به‌نوعی این کشور را به‌عنوان موضوع سلطه امپریالیستی نیز مورد توجه قرار دهد.

مترجم در مقدمه کتاب پس‌از بحث و بررسی در این زمینه، نتیجه می‌گیرد: «برای فعالان اجتماعی در ایران، موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که اگر روسیه را به‌عنوان یک کشور امپریالیستی در مرزهای شمالی خود ارزیابی کنند، با توجه به اقتدار نظامی و هسته‌ای این کشور و «روسیه‌هراسی» سنتی ترویج شده و نهادینه در ایران، این موضوع می‌تواند بر صف‌بندی و آرایش سیاسی نیروها و در نتیجه جهت‌گیری کنش‌ها و واکنش‌های سیاسی در کشور تأثیر چشمگیری داشته باشد.»

مترجم کتاب متعاقب این نظر پنج‌دلیل می‌تراشد تا ثابت کند که روسیه «ضعیف‌ترین حلقه زنجیره امپریالیستی» است که لنین در دوران انقلاب سوسیالیستی آن را تبیین و تشریح کرده بود. مترجم می‌گوید با اینکه انتساب عنوان امپریالیسم به‌روسیه اساساً دارای منطق تئوریک در ادبیات چپ نمی‌باشد، برخی با ادعای چپ در ایران وسیعاً به ترویج و تبلیغ این نظر و توسعه فوبیای روسیه و ممانعت از شکل‌گیری مناسبات اقتصادی و سیاسی متعارف با روسیه به‌عنوان یک کشور همسایه بزرگ ایران مشغولند که به‌صورت طبیعی نه تنها با استقبال و حمایت و تشویق غرب نیز همراه است. بلکه با استراتژی‌های منطقه‌ای غرب نیز هم‌راستا می‌باشد. این کتاب را می‌توان به‌عنوان یک منبع ارزشمند جهت شناخت بهتر جهان کنونی و افزایش آگاهی طبقاتی مورد توجه قرار داد و خواندن آن را به فعالان اجتماعی طرفدار استقلال، صلح، عدالت اجتماعی، آزادی و دموکراسی توصیه کرد.

سایر محمدی