آشنایی با موزه ایران باستان و اشیاء آن (+ تصاویر)

هر کدام از آثار موزه ایران باستان، دارای شناسنامه هستند

موزه ایران باستان

در مجموعه موزه ملی ایران، بعنوان بزرگترین، مهم ترین و قدیمی ترین موزه کشور، بیشترین یافته های باستان شناسی حاصل از کاوش های علمی از دوران پارینه سنگی تا اسلامی در قالب دو موزه «ایران باستان» و «باستان شناسی و هنر اسلامی ایران» به نمایش درآمده است.

مشخصات معماری موزه ایران باستان

از آنجایی که طرح و نقشهٔ یک موزه باید با موضوع و اشیای درون آن ارتباط و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این جهت، نما و سردر ورودی موزه ایران باستان به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد. (ایوان کسری نام کاخ شناخته شدهٔ شهر تیسفون پایتخت دولت ساسانی است که ایوان آن ۳۵ متر بلندی، ۵۰ متر پهنا و ۲۵ متر ژرفا دارد.) رنگ آجرها هم به همین منظور به رنگ سرخ تیره تعیین شده تا نمایانگر معماری عصر ساسانی باشد. بنای موزه ایران باستان حدود ۱۱٬۰۰۰ متر مربع است که ساختمان اصلی آن در سه طبقه ایجاد شده است.

معمار ساختمان موزه ایران باستان، آندره گدار معمار فرانسوی بوده است که در طراحی آن کاخ کسری در شهر تیسفون در دوران ساسانی را در ذهن داشته است. شروع ساخت موزه ایران باستان در سال ۱۳۱۴ خورشیدی است که در بازه زمانی دو سال عملیات ساختمانی موزه ایران باستان به وسیله حاج عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی تکمیل و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی رسماً گشایش یافت.

موزه ایران باستان موزه ملی ایران

در سال ۱۳۷۵، آثار دوران اسلامی، رسماً از موزه ایران باستان منفک و به ساختمان مجاور موزه منتقل شد. ساختمان موزه ایران باستان که در سال ۱۳۳۷ ساخته شده بود، در ابتدا با هدف احداث موزه مردم شناسی مدنظر بود که بعد از انقلاب، با ایجاد سازمان میراث فرهنگی و تمرکز اشیا باستانی در موزه ایران باستان، طرح تغییر نام کلی موزه، به موزه ملی ایران و اضافه شدن موزه ای تحت عنوان موزه اسلامی مطرح و اجرا شد که در پایان در سال ۱۳۷۵ با گشایش رسمی موزه دوران اسلامی، مجموعه موزه ایران باستان و موزه دوران اسلامی، تحت عنوان موزه ملی ایران رسمیت یافت و پلان موزه ایران باستان به طرح چلیپای دوران ساسانی در نظر گرفته شد.

سرانجام موزه ایران باستان، با حدود ۱۰ هزار متر مربع در چهار طبقه در سال ۱۳۷۵ بازگشایی شد. دو طبقه موزه ایران باستان اختصاص به نمایش آثار هنر اسلامی دارد و دو طبقه دیگرش امکان فعالیت های جنبی را میسر می سازد.

آثار موزه ایران باستان

در موزه ایران باستان اشیای تاریخی به ترتیب قدمتشان قرار گرفته اند. در واقع مسیری که برای بازدید در نظر گرفته شده است، از قدیمی ترین دوران به جدید ترین دوران می رسد.

>> عصر آهن: حدفاصل دوره مفرغ و امپراتوری هخامنشی در تاریخ ایران با نام "عصر آهن" شناخته شده است که آثار آن در موزه ایران باستان به نمایش درآمده است که ویژگی فنی آن آشنایی با چگونگی ذوب فلز آهن است. نکته ی دیگری در مورد این دوره زمانی، گسترش توانمندی سفالگران در ساخت فرم های متنوع و جانوری است که نمونه های آن از کرانه های دریای مازندران تا گیلان و تالش در گورستان های متعدد به دست آمده است. ویژگی مشهود عصرآهن الگوهای تکرار شونده در آیین تدفین است که به نظر می رسد، متاثر از اعتقاد به زندگی پس از مرگ بوده که به قرارگیری اشیا فراوان درون گورها می انجامد. از جمله آثار مهم به دست آمده از این گروه آثار عمارلو، کلورز، مارلیک و املش (گیلان)، سیلک، (کاشان)، قیطریه (تهران)، خورین و... است. در سفر به تهران، موزه ایران باستان یکی از زیباترین جاهای دیدنی تهران و بهترین موزه های تهران می باشد.

آثار عصر آهن در موزه ایران باستان

>> پارینه سنگی قدیم: کهن‌ترین اشیای به نمایش در آمده در موزه ایران باستان مربوط به دوره‌های گوناگون پارینه سنگی از مرحله قدیم آن تا اواخر دوران مذکور است. قدیمی‌ترین دست‌ساخته‌های این بخش که از سنگ کوارتز ساخته شده‌اند، مربوط به حوزه رودخانه‌ای در شرق مشهد هستند که بیش از یک میلیون سال قدمت دارند. از دیگر مجموعه‌های قدیمی این بخش گنجی مربوط به استان گیلان و آثاری است که در نزدیکی مهاباد کشف شده که حدود ۴۰۰ تا ۷۰۰ هزار سال قدمت دارند. از دوره‌های پارینه سنگی میانی و جدید نیز آثار جالب توجه‌ای در سالن موزه ایران باستان به چشم می‌خورد که بین ۱۰ هزار تا حدود ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند.

قدیمی ترین اشیاء موزه ایران باستان، به دوران های مختلف پارینه سنگی مربوط است

>> دوران اشکانی: حکومت اشکانیان به ۲۵۰ سال قبل از میلاد تا ۲۲۴ پس از میلاد در ایران برمیگردد. آثار برجای مانده از این سلسله در موزه ایران باستان جای دارد. پایه گذار سلسله اشکانی شخصی معروف به اشک اول بود. اشک و قومش سوارکاران و تیراندازان بسیار ماهر و چیزه دستی بودند و در حدود ۵۰۰ سال هم بر این سرزمین حکمرانی می کردند. آثار برجای مانده از دوره اشکانیان از بخش های متفاوت جهان مثل شهر نسا در ترکمنستان، پالمیرا در سوریه، دوراروپوس در ساحل فرات و ... کشف و جمع آوری شده اند. کتیبه های نقش برجسته سنگی، انواع و اقسام سفال های دارای کتیبه، مجسمه ها، انواع متفاوتی از ریتون های سفالی، فلزی و شیشه ای از آثار ارزشمند و مشهور این سلسله بشمار می روند.

مجسمه سردار اشکانی در موزه ایران باستان

>> دوره هخامنشی: یکی از هیجان انگیزترین قسمت بازدید در موزه ایران باستان تماشای آثار به یادگار مانده از دوران هخامنشیان است. از سال ۵۵۹ پیش از میلاد تا ۳۳۱ پیش از میلاد پادشاهان مقتدر هخامنشی بر ایران حکومت می کردند. تاسیس نخستین امپراتوری، استفاده از فارسی باستان، عیلامی و آرامی در نوشتار، فتح بابل، صدور منشور کوروش، ایجاد تشکیلات چاپارخانه و پست و جاده شاهی، حفر مجدد کانال سوئز در ۵۱۶ پیش از میلاد و ضرب سکه به فرمان داریوش از اقدامات مهم در این دوره از تاریخ است. امپراتوری پارسی هخامنشی که در حدود ۲۵۰۰ سال پیش شکل گرفت، در گسترده ترین شکل جغرافیایی اش از دریای اژه و مدیترانه و مصر در غرب تا هند و کوه های هندوکش را در شرق در برمی گرفت.

 آثار باشکوه دوره هخامنشی از نمونه‌های برجسته موزه ایران باستان هستند

>> دوره سلوکی: سلوکی ها سال ۳۱۲ قبل از میلاد بر ایران شروع به حکمرانی کردند و آثاری که از این دوره کشف و جمع آوری شده در موزه ایران باستان در معرض دید عموم قرار داده شده است. سلوکیان بعد از هجوم اسکندر به سرزمین ایران و حکمرانی بر آن، سلسله سلوکیان را در ایران بنیان نهادند. آنها هنر و فرهنگ هِلِنی، تولید مجسمه های مفرغی خدایان یونانی مثل زئوس، هرمس، ضرب سکه هایی با تلفیق صورت اسکندر و خدایان یونانی و همینطور ساختن معابد خود را در این دوران توسعه دادند.

آدرس موزه ایران باستان تهران

برخلاف سایر موزه های ایران و شهر تهران موزه ایران باستان یکی از نام آشناترین و فعال ترین موزه های ایران در کنار دو موزه دیگر به اسم مجموعه کاخ گلستان و مجموعه سعد آباد است. آدرس موزه ایران باستان، خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان سی تیر، خیابان پروفسور رولن، شماره یک است.

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش