ارایه تلمیح چیست و چه تفاوتی با تضمین دارد؟

تلمیح از لحاظ ساختار هم دارای تشبیه است و هم می توان در آن تناسب دید

ارایه تلمیح

معنی کلمه ی تلمیح، با گوشه چشم نگریستن است و از صنایع معنوی بدیع به شمار میرود که نویسنده یا گوینده در آن اشاره به نوشتار یا گفتار خودش به آیه، حدیث، داستان، یا مثل قرآنی یا[ معروفی] دارد.

علاوه بر کاربرد تلمیح در عرصهٔ ادبیات، از این کلمه در عرصه های دیگر استفاده میشود که از آن می توان به موسیقی اشاره کرد. نوازنده یا خواننده در جاز به آهنگ های مشهور دیگر در جریان بداهه نوازی یا بداهه خوانی اشاره می کند که به آن تلمیح می گویند.

ارزش تلمیح بسته به میزان تداعی بدست می آید. درصورت لطیفتر بودن اسطوره ها و داستان های مورد اشاره، تلمیح نیز بلیغ تر محسوب می شد. برای این که از تلمیح، بهره مند شوید؛ باید از دانسته ای که شاعر یا نویسنده بدان اشاره دارد، آگاه باشید. از این رو دریافتن تلمیح های یک شاعر ژاپنی، برای خوانندهٔ فارسی زبان یا بالعکس، سخت است. تلمیح در شعر فارسی، معمولاً همراه با مراعات نظیر است.

تفاوت تلمیح با تضمین

تلمیح، تفاوت هایی با تضمین دارد. تلمیح به نوعی آرایه ادبی اطلاق میشود که اشاره به آیه حدیث و یا داستانی مشهور دارد و از این نظر با تضمین، تفاوت دارد که در تلمیح صرفا از یک اشاره استفاده میشود درحالیکه در تضمین، آنرا در شعر یا نوشته به کار میبرند.

نمونه هایی از آرایه ی تلمیح در ادبیات دوره راهنمایی

۱. آرایه ی تلمیح در ادبیات دوره راهنمایی به داستان حضرت یوسف( ع) اشاره دارد.

این آرایه به ماجرایی اشاره دارد که یوسف از چاه، نجات یافت و مقام عزیزی مصر را بدست آورد.

گروه اصحاب کهف( یاران غار) بخاطر ظلم و ستم پادشاهشان به درون غاری رفتند و ۳۰۹سال در آن جا خوابیدند و پس از بیدار شدن در این تصور بودند که بمدت یک شب خوابیده اند. سپس یکی از اصحاب کهف برای تهیه ی آذوقه به شهر رفت و وقتی که پولش را به فروشنده داد؛ مردم با تعجّب به او خیره شدند. باور مردم، این بود که آن شخص، گنجی را پیدا کرده است. وقتی که او فهمید بیش از یک شب به خواب رفته ، مجددا به غار برگشت و این مسأله را برای دوستانش مطرح کرد. از این جهت ، آنها مجددا به خواب ابدی به إذن خداوند رفتند.

۲. آرایه ی تلمیح در ادبیات دوره راهنمایی به داستان به آتش افکندن حضرت ابراهیم اشاره دارد.

آرایه تلمیح گاهی در شعر ها و گاهی در داستان ها مورد استفاده قرار میگیرد

حضرت ابراهیم برای اگاه کردن کافران از پرستش بت ها و ناتوانی آن ها در دفاع از خودشان، در روزی که کافران به خارج از شهر رفته بودند تا جشنی را برگزار کنند؛ به بت خانه رفت و تمام بت ها به غیر از بت بزرگ را شکست. پس از بازگشت کافران به شهر و مواجه شدن با چنین صحنه ای گفتند که کار ابراهیم بوده است، به همین خاطر تصمیم گرفتند تا آن حضرت را از بین ببرند. بدین منظور، آتشی عظیم برافروختند و از فاصله ای دور، ابراهیم را به آتش افکندند امّا به إذن خداوند، آتش بر ابراهیم، سرد و سلامت شد.

این بیت با اشاره به مفهوم آیات قرآنی، دارای تلمیح میباشد .

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش