دوشنبه ۰۳ دی ۱۴۰۳
کد مقاله: ۱۴۰۱۱۱۰۰۶۹

آرایه اسلوب معادله (تمثیل) چیست؟

آرایه اسلوب معادله,آرایه اسلوب معادله با مثال,توضیح آرایه اسلوب معادلهدر آرایه اسلوب معادله شاعر، مطلبی را که در ذهن دارد، در یک مصراع بیان میکند
یکی از آرایه های ادبی که برگرفته از آرایه تمثیل است؛ آرایه اسلوب معادله نام دارد. درواقع مفهوم مصراع اول و دوم یک بیت در این آرایه با هم برابرند یا هر دو مصراع، بیانگر یک پیام و منظور هستند و یکدیگر را تائید می کنند.

آرایه اسلوب معادله

آرایه اسلوب معادله یا تمثیل به آرایه ای میگویند که گوینده یا شاعر، مطلب ذهنش را در یک مصراع بیان می­ کند و سخن خود را به کمک یک معادل سازی در مصراع دوم، برای خواننده و مخاطبش روشن و محسوس می کند تا مخاطب، درک بهتری از آن داشته باشد؛ یعنی برای عینیت بخشیدن به مطلب خود و روشنتر کردن آن برای خواننده، یک مصراع را بعنوان معادل برای مصراع اول می آورد و به گونه­ ای تفسیرش می کند تا بهتر درک شود.

شاعر در این روش، از هنر خود بگونه ای استفاده می کند که درصورت تعویض جای دو مصراع با یکدیگر، خللی در سخن بوجود نیاید. در بیشتر مواقع برای درک بهتر این معادله می­ توان عبارت« همانطور که» را در میان دو مصراع موردنظر ، قرار داد. در واقع گونه ­ای تشبیه پنهان در آرایه اسلوب معادله، در بین دو مصراع وجود دارد.

به عبارت دیگر، شاعر به بیان نکته و مطلبی در یک مصراع می پردازد و در مصراع دیگر، مثالی را به منظور روشن تر شدن مطلب و تائید آن، ذکر میکند. زیبایی آفرینی اسلوب معادله بر پایۀ شباهت می باشد.

معنای واژه ی اسلوب معادله

معنی کلمه ی اسلوب، روش میباشد و معنی کلمه ی معادله، برابری است و این دو کلمه بر روی هم بیانگر« روش برابری» است. 

گاهی اوقات شاعر با بیان اسلوب معادله در دو بیت، سخن خود را در یک بیت شرح می دهد و بیت بعد را بعنوان معادلش استفاده میکند. اسلوب معادله به آرایه ای میگویند که دو مصراع از لحاظ نحوی دارای استقلال کاملی باشند و از هم جدا شوند و هیچ حرف ربط و یا حرف شرط و یا چیزی که موجب ارتباط آن دو مصراع از نظر معنا میشود، نداشته باشد.

تاریخچه استفاده از تمثیل و اسلوب معادله در اشعار

آرایه تمثیل و اسلوب معادله در ابتدا در اشعار سعدی و شمس قیس رازی به کار رفت. البته رگه هایی از تمثیل و اسلوب معادله در اشعار سنایی وجود دارد. هدف این شاعران از سرودن اشعاری با شیوه تمثیلی این است که تفحّص و پژوهش هایی در علوم بلاغی عربی و مبحث تشبیه ضمنی داشته اند و این سبک شاعری که تحت عنوان« مثل و مدعا مثل» در نزد بزرگان ادب آن دوران شناخته میشود را در ادبیات فارسی پایه ریزی می کنند. سعدی برای اثبات حرف و شعر خود با تکیه بر ذهن پویا و استدلال گرش از این روش بهره می گرفت و این شیوه سرایش شعر در ادب فارسی را با شیفتگی خاصی رواج می داد و زبان منطقی و برهان آور او، اشعارش را مجاب به مثل و مدعا مثل شدن می کند و هر مصرع به دنبال دلیل و نشانی برای دیگر مصرع بیت می رود.

روش اسلوب معادله و رویکرد سعدی در شعر از نظر شفیعی کدکنی در کتاب« شاعر آیینه ها»، برگرفته از شاعر و ادیب نامدار عرب قرن چهارم هجری قمری به نام متنبی می باشد. البته سنایی در این میان، نسبت به دو ادیب دیگر، آشنایی کمتر با متنبی داشته ولی به هرحال ، تمثیل در ابیات و غزلیات در زبان و شعر عرب از خاستگاهی کهن تر برخوردار بوده است.

اشارات و نمونه هایی از آرایه تمثیل را میتوانید در اشعار خیـــّام،  مولانا،  رودکی و خاقانی ببینید ولی اکثر مواقع نمی توان خیلی از آنها را در زمره اسلوب معادله آورد.

اسلوب معادله و سبک هندی

استفاده از آرایه تمثیل و اسلوب معادله در شعر فارسی از سده دهم به بعد و به خصوص در عصر صفویان، با شاعرانی پیرو سبک هندی یا سبک اصفهانی، رواج پیدا کرد. در هر صفحه از آثار و دیوان اشعار شاعران میتوان فهمید که آرایه اسلوب معادله، نماینده تمام عیار است. این شاعران نظیر عبدالقادر بیدل دهلوی،  صائب تبریزی،  زیب النسا،  حزین لاهیجی و کلیم کاشانی هستند.

راه های تشخیص اسلوب معادله,آرایه اسلوب معادله با مثال,تاریخچه استفاده از اسلوب معادله در اشعارگاهی شاعر اسلوب معادله را در دو بیت بیان می کند

تفاوت حُسن تعلیل با اسلوب معادله

هدف استفاده از حسن تعلیل برای یک« موضوع»، آوردن« علّت تخیّلی» میباشد درحالیکه هدف استفاده از اسلوب معادله برای یک« موضوع»، آوردن« مثال عینی» است.

شرایط و راه های تشخیص اسلوب معادله

>> بدون عوض شدن معنای بیت یا نامفهوم شدن آن میتوان دو مصراع را با هم جابه جا کرد.( این شرط لازم است امّا کافی نیست)

بی کمالی های انسان از سخن پیدا شود پستۀ بی مغز چون لب واکند، رسوا شود

جابجایی مصراع ها ← پستۀ بی مغز چون لب واکند، رسوا شود/ بی کمالی های انسان از سخن پیدا شود

>> ارتباط هر دو مصراع بر پایه شباهت است یعنی می توانیم در میان دو مصراع، از واژه ی« همانطور که» یا« همان گونه که» استفاده کنیم.

عشق چون آید برد هوش دل فرزانه را « همانطور که»   دزد دانا می کشد اول چراغ خانه را

با ورود عشق به وجود انسان، عقل و هوش از بین میرود؛ همانطور که دزد دانا و عاقل در زمان ورودش به یک خانه، ابتدا چراغ آن خانه را خاموش می کند. 

>> از نظر دستوری و محتوایی، هر دو مصراع، مستقل و جداگانه هستند به طوریکه در ظاهر، هیچ ربطی به هم ندارند.

آدمی پیر چو شد، حرص جوان می گردد/ خواب در وقت سحرگاه گران می گردد

>> دو مصراع بیت  با هیچ حرف ربط یا شرطی به هم مرتبط نمیشوند. حروف ربط وابسته ساز( که، چون، زیرا، تا و …) در آخر مصرع اول یا ابتدای مصراع دوم نباید به معنای« زیرا»   باشد.

دل چو شد غافل زحق، فرمانپذیر تن بود/ می برد هرجا که خواهد اسب، خواب آلوده را

اگر در بین دو مصراع، کلماتی نظیر« که»،« چو» و … بیاید ولی حرف ربط نباشد و قابلیت جابجایی آن با« همانطور که» وجود داشته باشد؛ آن بیت میتواند اسلوب معادله باشد.

>> رابطۀ شباهت در میان برخی از واژه های مصراع اول با برخی از کلمه های مصراع دوم وجود دارد و این واژه ها معادل یکدیگرند( میتوانید کلماتی از مصراع اول را به واژه هایی از مصراع دوم تشبیه کنید و برایشان معادلی بیابید)

به استقبال جانان عاشق دیوانه مـی آید/ به هر جا شمع روشن می شود پروانه می آید.

با توجه به شعر بالا معادل« جانان»، در مصراع دوم« شمع» آمده و معادل« عاشق»،« پروانه» میباشد.

آرایه اسلوب معادله چیست,توضیح آرایه اسلوب معادله,اسلوب معادله و سبک هندیپیشینه بهره‌گیری از آرایه اسلوب معادله به اشعار سعدی و شمس قیس رازی برمی‌گردد

گردآوری: بخش فرهنگ و اتدیشه سرپوش

  • 16
  • 6
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه

حکایت های اسرار التوحید اسرار التوحید یکی از آثار برجسته ادبیات فارسی است که سرشار از پند و موعضه و داستان های زیبا است. این کتاب به نیمه ی دوم قرن ششم هجری  مربوط می باشد و از لحاظ نثر فارسی و عرفانی بسیار حائز اهمیت است. در این مطلب از سرپوش تعدادی از حکایت های اسرار التوحید آورده شده است.

...[ادامه]
ویژه سرپوش