تاریخچه هروئین؛ چگونه یک اختراع تصادفی زندگی میلیون ها نفر را به آتش کشید؟

هروئین ماده مخدری است که بیش از هر ماده مخدر دیگر شهرت و اعتباری ترسناک دارد. هروئین در سراسر جهان به  یک معضل بزرگ تبدیل شده و از یک زیرساخت تجاری بسیار بزرگ از بازار سیاه و فروشندگان خیابانی فراوان سود می برد که حضور و وجود مداوم آن را تضمین می کنند. در چند دهه گذشته، مواد مخدری که برای جایگزینی هروئین ساخته شده یا دیگر مواد شبه هروئین به صورت تصادفی و ناخواسته باعث افزایش فروش این ماده مخدر ترسناک شده اند.

نکته این است که هروئین بسیار ارزان بوده و به راحتی در دسترس قرار می گیرد و هر فردی با هر نوع اعتیادی می تواند آن را مصرف کند. اما در مورد تاریخچه هروئین چه می دانیم و چطور به اینجا رسیدیم؟ چگونه هروئین به ماده مخدری تبدیل شد که هر کسی آن را بدترین بدترین ها در حوزه مواد مخدر می داند؟ در ادامه این مطلب قصد داریم تاریخچه هروئین را در قالب ۱۰ بخش بیان کنیم، از پیدایش تا به امروز.

۱۰- از خشخاش تا هروئین

هروئین که با نام «دیامورفین» (diamorphine) نیز شناخته می شود از مورفین گرفته می شود، یک افیون آلکالوئیدی بسیار قوی که از گیاه خشخاش گرفته می شود. مورفین ماده بسیار اعتیاد آوری است و هروئین در واقع در تلاش برای ساخت نسخه ای کمتر اعتیاد آور از مورفین ساخته شده و فروش آن در پایان قرن نوزدهم آغاز شد. همه بر این باور بودند که خاصیت اعتیاد آوری هروئین نسبت به مورفین کمتر بوده و به همین دلیل گاهگاهی در مغازه ها و فروشگاه های محلی نیز به فروش می رسید. خیلی زود مصرف هروئین بالا رفته و مردم به آن اعتیاد پیدا کردند در شرایطی که بیشترین افراد درگیر مصرف این ماده مخدر زنان میانسال و به خصوص زنان متاهل بودند.

۹- اختراع هروئین

هروئین برای اولین بار توسط یک شیمیدان به نام سی آر آلدر رایت در سال ۱۸۷۴ تولید شد و در ابتدا کسی چیز زیادی در مورد آن نمی دانست. او در حال تحقیقات برای گرفتن مشتقاتی بیشتر از مورفین بود و تلاش های او به نتیجه خاصی ختم نشده بود. تنها ۲۳ سال بعد و در سال ۱۸۹۷ بود که هروئین بار دیگر توسط فلیکس هافمن که برای کمپانی دارویی Bayer کار می کرد از نو تولید شد. تمام ماجرا یک تصادف بود. هافمن تلاش می کرد از مورفین، کدئین (ماده مخدری با قدرت و اعتیاد آوری کمتر نسبت به هروئین)  تولید کند اما به جای آن به تولید دیامورفین یا همان هروئین رسید. این ماده مخدر جدید بسیار ضعیف تر از مورفین نبود و قدرت آن بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد مورفین برآورد می شد. این یک موفقیت بسیار بزرگ بود اگر چه با عوارض جانبی اعتیادآور تراژیکی همراه می شد. بدین ترتیب تلاش برای فروش هروئین به عموم مردم آغاز شد.

۸- تجارت بزرگ

با تولید هروئین و کشف قدرت آن، شرکت داروسازی Bayer بسیار نگران فروش این ماده مخدر جید و قدرتمند به مردم بود. آن ها به این نتیجه رسیدند که واژه «دیامورفین» نمی تواند واژه جذابی برای این ماده مخدر جدید باشد و بعد از تحقیق در مورد تاثیراتی که این ماده بر روی مصرف کنندگانش دارد نام آلمانی «هروئین» را برای آن انتخاب کردند. این نام از واژه آلمانی «heroisch» به معنای «قهرمانانه» یا «دلیرانه» می آید و جالب این که این شرکت قبلاً ماده مخدر دیگری را تحت این عنوان به فروش رسانده بود. مصرف کنندگان این ماده جدید احساس قدرتمند بودن، بی باکی و شکست ناپذیری می کردند یا اینها چیزهایی بودند که هروئین قصد داشت به آن ها القا کند. در آن دوران مورفین یک ماده مخدر بسیار اعتیادآور بود که جامعه قصد داشت مصرف آن را تحت کنترل خود درآورد و در حالی که هروئین راهی امیدوار کننده برای خلاصی از اعتیاد به مورفین می نمود به عنوان یک گزینه ایمن جانشین مورفین شد. این ماده مخدر را در هر دارویی وارد کردند، از درمان های سرفه تا درس های مُسکن و حتی برای کودکان نیز تجویز می شد.

۷- هیاهو در دهه ۱۹۲۰

دهه ۱۹۲۰ بود و اوج رواج موسیقی جاز. بازار بورس در حال رونق گرفتن مداوم و دنیا خود را در شرایط جشن و پایکوبی دائم می دید. اروپا و ایالات متحده از رشد قابل توجه اقتصادی و تکنولوژیکی ناشی از انقلاب صنعتی برخوردار شده و به نظر می رسد که اوضاع بهتر از این نمی شود. خرید و فروش مشروبات الکلی در ایالات متحده ممنوع بود هر چند به راحتی در دسترس قرار داشت اما با غیرقانونی شدن الکل، مصرف هروئین بسیار بالا رفت، بسیار بالا. مقاله ای که توسط ویلیام مک آدو نوشته شده و در ۳۱ مارس ۱۹۲۳ منتشر شده به وضوح نشان می دهد که اعتیاد به مواد مخدر و به خصوص افیون و هروئین در دوران منع خرید و فروش مشروبات الکلی در ایالات متحده بسیار بدتر بوده است: «یک چیز وجود دارد که اعتیاد به مواد مخدر را بسیار جدی تر از مستی ناشی از مشروبات الکلی می سازد و آن این است که آدم مست نمی تواند گناه و خلاف خود را پنهان سازد».

عزیزی جدید در هر بلوک ساختمانی دیده می شود و آن هروئین بود که کشف اعتیاد به آن بسیار سخت بوده و از همان شروع شیوعش مشکلاتی جدی را در جامعه ایجاد کرده بود. سال ها طول کشید تا اینکه خرید و فروش و مصرف هروئین در سال ۱۹۲۴ به طور کامل غیرقانونی شده و مصرف آن تا به امروز به خفا کشیده شد.

۶- دهه ۱۹۳۰

در بحبوحه دهه ۱۹۳۰، هروئین در ایالات متحده غیرقانونی بود و دولت های سراسر جهان نیز شروع به کشف و مشاهده تهدید اجتماعی نهفته در این ماده مخدر کردند. البته این موضوع باعث ایجاد خلایی در بازار خرید و فروش این ماده مخدر قدرتمند و پرطرفدار شده و بسیاری از مردم از قبل این ماده را امتحان کرده و بسیاری نیز به آن اعتیاد پیدا کرده بودند. بدین ترتیب آن ها برای دسترسی به این ماده مخدر و تسکین درد خماری دست به هر کاری می زدند. این موضوع در ایالات متحده در را برای سازمان های جنایتکار و زیرزمینی بزرگ باز کرد که آماده و مشتاق در دست گرفتن کسب و کاری بودند که شرکت های داروسازی و داروخانه های از فعالیت در آن منع شده بودند. در ایالات متحده، مافیا به طور کامل بر بازار مواد مخدر مسلط بود و خلایی که با ترک عرصه تهیه و خرید و فروش هروئین توسط شرکت های داروسازی ایجاد شده بود و محبوبیت و شیوع مصرف این ماده مخدر باعث افزایش قدرت این سازمان های جنایتکار شده و جرم انگاری مصرف آن نیز نه تنها از محبوبیت آن نکاست بلکه باعث شیوع بیشتر مصرف آن شد.

۵- قاچاق مواد مخدر

مافیا و دیگر سازمان های جنایتکار زیرزمینی باعث می شدند که تجارت مواد مخدر بین ایالات متحده و اروپا همواره فعال و در حالتی رو به افزایش قرار داشته باشد. فراتر از بازارهای خرید و فروش مواد مخدر که در اروپا و ایالات متحده که با سرعتی سرسام آور در حال رشد و بزرگ تر شدن بوده و نیروهای پلیس نمی توانستند به همان سرعت و قدرت با آن مقابله کنند، دهه ۱۹۶۰ عصر جدیدی برای قاچاقچیان مواد مخدر بود که این کسب و کار جنایتکارانه را به یک صنعت بین المللی و بسیار بزرگ تبدیل کردند. در شرایطی که ایالات متحده و فرانسه به مقابله با گروه های مختلف کمونیست در کشورهای جنوب شرق آسیا و حفظ شرایط موجود آن زمان در این کشورها پرداختند و در این مسیر مقدار قابل توجهی هواپیما در اختیار این کشورها قرار دادند، لائوس، کامبوج، ویتنام و دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا نیز وارد این بازی ویرانگر اما پرسود شدند.

اما همانطور که همواره سیاست دخالت نشان داده، این رویه با شکست مواجه می شود. در ایالات متحده، هروئین عموماً توسط کسانی که از جامعه طرد شده بودند، افراد خلافکار بالغ که هیچگاه در جامعه مدرن جایی نداشتند و همیشه در فقر بودند مصرف می شد، در حالی که زنان خانه دار و پدران محله های روستایی و حاشیه شهر از آمفتامین و الکل کاملاً قانونی لذت می بردند. همه این شرایط با جنگ ویتنام تغییر کرد، وقتی که نیروهای آمریکایی برای مقابله با تهدید کمونیست ها و در نبردی که هیچ نسبتی با آن ها نداشت به خطوط مقدم نبرد در این کشور فرستاده شدند. نکته طعنه آمیز این است که جنوب شرق آسیا یکی از نقاط جهان است که خشخاش در آن به مقدار فراوان کاشت شده و با ابزارهای جدیدی که آمریکایی ها و فرانسوی ها در اختیار آن ها قرار داده بودند، آن ها تجارت مواد مخدر را در پیش گرفته و برای کاهش اضطراب و استرس سربازان آمریکایی که از جنگ ترسناک در جنگل های ویتنام ایجاد شده بود، هروئین را در اختیار این سربازان قرار دادند.

۴- ویتنام

ویتنام برای سربازان آمریکایی یک جهنم واقعی بود و بسیاری از سربازان آمریکایی در سنین پایین و به اجبار دولت به این مسلخ ترسناک فرستاده شده بودند. با ادامه جنگ ویتنام، آمریکا شاهد افزایش اعتیاد در میان جمعیت جوان خود بود و این آمار با فرستادن جوانان آمریکایی برای تماشای مرگ دوستانشان در آن سوی دنیا و بازگشت با زخم های روحی و جسمی عمیق و درمان ناپذیر به خانه، بیشتر و بیشتر می شد. آن ها برای تسکین دردهای درونی و کابوس های مداوم خود به هروئین روی آوردند که توسط سازمان های جنایتکار در داخل خاک آمریکا به یک ماده در دسترس و ارزان قیمت تبدیل شده بود. بسیاری از سربازان در طول جنگ ویتنام زخمی شده و مجبور بودند برای کاهش درد جراحاتشان خود درمانی کنند. با بازگشت این نوجوانان از لحاظ روحی و جسمی زخمی به خانه، آن ها با دوستانشان پیوسته و هروئین دیگر یک ماده مخدر برای خلافکاران طرد شده نبود بلکه ابزاری بود برای کسانی که می خواستند مدتی را خوش باشند.

۳- ماده مخدر سوپراستارها

از زمان فرآوری مجدد در اواخر قرن نوزدهم، دیامورفین می خواست به یک ماده مخدر سوپراستارها تبدیل شود. این ماده بسیار قدرتمند، مسحور کننده و تقویت کننده قدرت جنسی بود و خطر آن عنصری از ریسک را به یک زندگی خسته کننده و معمولی اضافه می کرد. شیوع و محبوبیت این ماده مخدر با سوپراستارهایی که با آن زندگی کرده و حتی با آن می مردند نیز تقویت شد. هروئین ماده مخدر محبوب ستاره های راک، افراد با طبع شورشی، مطرود شدگان و کسانی بود که آسیب پذیر بودند. در ایالات متحده، دولت ریچارد نیکسون با تمام توان به مبارزه با قاچاق مواد مخدر و ایجاد تحولی در این حوزه پرداخت و کنگره را ترغیب کرد که یک بودجه هنگفت ۳۷۰ میلیون دلاری را برای مبارزه با رودی از مواد مخدر که از آسیا به سمت این کشور کشیده شده بود اختصاص دهد. بدین ترتیب دایره مبارزه با مواد مخدر (Drug Enforcement Administration ‪(DEA)‬) در سال ۱۹۷۳ تشکیل شد.

۲- سیاست عمومی

در سراسر جهان دو ابزار اصلی برای مبارزه با هروئین به کار گرفته شد که یکی از آن ها بسیار موثرتر از دیگری بوده است و این دو آموزش و تعقیب خاطیان بوده اند. سوالات و چالش های زیادی در مورد قانونی شدن مصرف این ماده مخدر شکل گرفته و اگر چه هروئین بسیار اعتیاد آور است اما بسیاری این سوال را از خود می پرسند که آیا جرم انگاری مصرف این ماده مخدر ترسناک راه حل موثری برای مبارزه با آن بوده یا خیر. به هر ترتیب در دهه ۱۹۷۰، دایره مبارزه با مواد مخدر در ایالت متحده تاسیس شده اما هنوز هم بعد از نزدیک به نیم قرن مشکل مصرف هروئین در این کشور پابرجاست. از این رو اگر وظیفه این بخش از نیروهای پلیس پایان دادن به اعتیاد به هروئین با قطع جریان این ماده مخدر به درون کشور بوده، براحتی و وضوح می توان گفت که این سازمان در این امر کاملاً شکست خورده است. بسیاری بر این باورند که مصرف هروئین باید قانونی اعلام شود. در مقابل بسیاری نیز بر این باورند که به جای فرستادن این افراد به زندان، جایی که مواد مخدر به وفور در دسترس قرار دارد، و سپس رها کردن آنان در خیابان هایی که هروئین راحتتر خرید و فروش می شود، باید به برنامه های درمانی و بازپروری اهمیت داد.

۱- افزایش غیرمنتظره در مصرف

بحران مدرن افیون ها که در آستانه شروع قرن ۲۱ شکل گرفته و تا به امروز ادامه داشته، تمامی کشورهای جهان را شوکه کرده است. برخلاف دوران شیوع هروئین، اکنون استفاده از مواد افیونی جدید با کاربردهای درمانی در خیابان ها رواج یافته است. برای مثال فنتانیل را در نظر بگیرید که چند برابر قوی تر از هروئین است و به همان اندازه نیز به جامعه خسارت وارد کرده است. بین سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۶ تعداد مرگ های ناشی از سوء مصرف فنتانیل ۱٫۰۰۰ درصد افزایش یافته و تنها در ایالات متحده ده ها هزار نفر را به کام مرگ فرستاده است. یک چیز را با اطمینان می توان گفت و آن این است که فنتانیل باعث شده هروئین پسر خوب ماجرا در نظر گرفته شود. شاید انتظار داشته باشید که با شیوع استفاده از مواد مخدر جایگزینی که بسیاری از آن ها به صورت قانونی خرید و فروش می شوند شاهد کاهش مصرف هروئین در سطح جامعه باشیم اما واقعیت کاملاً خلاف این موضوع را نشان می دهد.

گروه هایی که قبلاً در خطر مصرف هروئین قرار نداشتند اکنون به خیابان ها آمده و دنبال فروشندگان هروئین می گردند. بسیاری از معتادان جدید با افیون های قانونی و تجویز شده شروع کرده و بعد از آن که جامعه دسترسی آن ها به این داروهای مُسکن را محدود یا قطع می سازد به هروئین ارزان تر و با مصرف ساده تر روی می آورند. نمی دانیم آینده مصرف هروئین چگونه خواهد بود اما در حال حاضر، محققان بسیاری در سراسر جهان به صورت شبانه روزی تلاش دارند راه حلی برای این معضل بیابند که یکی از آن ها تولید مواد افیونی و سرخوش کننده ای است که اعتیاد آور نباشند. نیاز و تقاضا برای مواد مخدر پایانی ندارد و به نظر می رسد که تنها گزینه مناسب پیش رو، تولید مواد مخدری ایمن تر است که خاصیت اعتیاد آوری کمتری داشته باشد.