روش صحیح تیمم کردن/ با چه چیزهایی میتوان تیمم کرد؟

در صورتیکه مختصری از پیشانی یا پشت دست ها را مسح نکنید، تیمم باطل است

تیمم چیست؟

تیمم به معنی قصد کردن است، ولی در اصطلاح شرع، قصد کردن به خاک پاک را می گویند که به جای وضو یا غسل و در نبودن آب می باشد. مراحل تیمم عبارتند از:

زدن کف دو دست بر خاک و کشیدن آن بر پیشانی و پشت دست ها.

طهارت ناشی از تیمم مانند وضو و غسل است و تا زمان باقی بودن عذر تیمم، تفاوتی با طهارت ناشی از آن ها ندارد.

به تیمم، طهارت «تُرابیّه» یا «اضطراری» نیز گفته می شود.

پس از نیت، به قصد انجام امر خدا کف دو دست را بر چیزی که تیمم بر آن صحیح است می زنیم

تیمم در قرآن و روایات

قرآن در دو آیه (آیه ۶ سوره مائده و آیه ۴۳ سوره نسا) به تیمم و احکام آن اشاره دارد. در دو کتاب روایی وسایل الشیعه و مستدرک الوسائل نیز بیش از ۲۲۰ حدیث در مورد کیفیت و شرایط تیمم گفته شده است.

شرایط تیمم

مواردی که بایـد بـه جای وضو و غسل تیمم کرد عبارتند از:

- زمانی که تهیه ی آب ممکن نباشد یا به این خاطر که آب وجود ندارد و یا این که آب هست، ولی مکلف به آن دسترسی ندارد، گویا آب در چاه است و او وسیله ی کشیدن آن از چاه را ندارد میتواند تیمم کند.

- زمانی که وقت نماز تنگ باشد و وضو و غسل باعث شود که تمامی نماز یا قسمتی از آن در خارج وقت واقع شود بهتر است تیمم کند.

- هنگامی که بخواهد با آبی که در اختیار دارد بدن یا لباس خویش را برای نماز تطهیر کند بنابر احتیاط واجب، تیمم کند.

- هنگامی که می ترسد اگر آب را مصرف کند، خود یا کسی که حفظ جانش بر او لازم است در تشنگی بماند از این رو باید تیمم کند.

- زمانی که استعمال آب یا ظرف آن بر او حرام باشد، گویی که غصبی باشد باید تیمم کند.

- زمانی که آب برای سلامتی او زیانبار باشد بنابر احتیاط واجب باید تیمم کند.

زمانیکه آب برای سلامتی شخص مضر باشد باید تیمم کند

تیمم بدل از وضو یا غسل

کسی که نمی تواند وضو بگیرد برای انجام کارهای مشروط به وضو باید «تیمم بدل از وضو» انجام دهد و کسی که نمی تواند غسل کند برای انجام کارهای مشروط به غسل، لازم است «تیمم بدل از غسل» انجام دهد. این دو تیمم در نیت تفاوت دارند و برخی فقها معتقدند در تیمم به جای غسل دو بار باید دستها را بر خاک زد، یکبار در ابتدا و یکبار پیش از مسح پشت دستها. بعضی معتقد هستند در صورت انجام تیمم بدل از غسل (غیر از جنابت)، وضو یا «تیمم بدل از وضو» نیز برای نماز و سایر کارهای مشروط به طهارت لازم است.

چیزهایى كه تیمم بر آن ها صحیح است

> تیمم بر خاک، ریگ، کلوخ و سنگ، اگر پاک باشند و همچنین به آجر، کوزه، سنگ گچ و سنگ آهک پاک قبل از پخته شدن، صحیح است.

> تیمّم بر جواهرات مثل سنگ عقیق و فیروزه باطل است.

طریقه تیمم

روش تیمم به شرح زیر است:

مراحل تیمم کردن

اول: نیت تیمم

دوم: اول به قصد انجام امر خدا کف دو دست را بر چیزی که تیمم بر آن صحیح است می زنیم (برخی مراجع تقلید اندکی ضربه داشتن دستها را لازم می دانند، نه این که به آرامی دستها را بر خاک قرار دهیم.)

سوم: كشیدن كف هر دو دست به تمام پیشانى و دو طرف آن، از جایى كه موى سر مى روید تا ابروها و بالاى بینى و بنابر احتیاط واجب باید دستها روى ابروها هم كشیده شود.

چهارم: كشیدن كف دست چپ به تمام پشت دست راست و پس از آن كشیدن كف دست راست به تمام پشت دست چپ. این روش برای تیمم بدل از غسل و وضو یکسان است.

احکام تیمم

۱. در صورتیکه مختصری هم از پیشانی یا پشت دست ها را مسح نکند، تیمم باطل است، چه عمداً مسح نکند، یا مسئله را نداند، یا فراموش کرده باشد، ولی دقّت زیاد هم لازم نیست و همین قدر که بگویند تمام پیشانی و پشت دست ها مسح شده کافی است.

۲. صحت تیمم بدل از غسل برای اعمالی که مشروط به طهارت نیست، مثل زیارت محل اشکال است، ولی انجام در صورت عدم امکان غسل به قصد رجا و مطلوبیت اشکال ندارد.

۳. در صورتیکه چیزهایی که تیمم بر آن صحیح است پیدا نشود باید به گرد و غباری که بر روی فرش و لباس و امثال آن نشسته است تیمم کند و اگر آن نیز پیدا نشود ولی گل تر در دسترس باشد باید به آن تیمم کند و در صورتی که به هیچیک از اینها دسترسی نباشد- مثل کسی که در هواپیما و امثال آن است- بنابر احتیاط (واجب) باید نماز را در وقت بدون وضو و تیمم بخواند و بعد با وضو یا تیمم قضا کند.

۴. تمامی  آثار شرعی غسل، بر تیمم بدل از غسل نیز مترتب و جاری می شود مگر اینکه تیمم بدل از غسل به دلیل تنگی وقت باشد، بدین ترتیب با تیمم بدل از غسل جنابت، داخل مسجد شدن و خواندن نماز و مس نوشته ی قرآن کریم و بقیه ی اعمالی که انجام آن ها مشروط به طهارت از جنابت است اشکال ندارد.

در وقت نیت باید مشخص کنید که تیمم شما بدل از وضو یا بدل از‏‎ ‎‏غسل است

۵. هر موقع رطوبتی از انسان در حال خواب خارج شود و پس از بیداری چیزی به یاد نیاورد، ولی لباس خود را مرطوب ببیند، اگر می داند که محتمل شده، جنب است و باید غسل کند و در صورت تنگی وقت باید پس از تطهیر بدنش تیمم کرده و نماز بخواند و بعد در وسعت وقت غسل نماید، ولی اگر نداند (تردید در احتلام و جنابت داشته باشد) در اینصورت، حکم جنابت بر آن جاری نمی شود.

۶. انسان باید براى تیمم، انگشتر را از دست بیرون آورد و اگر در پیشانى یا پشت دستها یا در كف دستها، مانعى باشد، مثلاً چیزى به آن ها چسبیده باشد، باید برطرف كند.

‏‏

۷. در وقت نیت باید تعیین نماید که تیمم او بدل از وضو یا بدل از‏‎ ‎‏غسل است.‏

گردآوری: بخش مذهبی سرپوش