انتشار مجموعه «طنزآوران جهان نمایش»، حاصل تحقیق پنجاه ساله داریوش مؤدبیان در عرصه نمایشنامه‌نویسی کمدی در حالی آغاز شده که او یکی از مهمترین دلایل کاهش تیراژ کتاب طی دهه‌های اخیر را سرانه پایین مطالعه می‌داند. به عقیده مؤدبیان، سنگینی سایه این فقدان حتی بیش از گرانی‌های اخیر کاغذ و دیگر ملزومات چاپ بر سر نشر کشورمان احساس می‌شود.
طی دو هفته اخیر هفت جلد از این مجموعه از سوی انتشارات کتاب گویا روانه بازار نشر شده است که داریوش مؤدبیان در همین رابطه به «ایران» می‌گوید: «مجموعه طنزآوران جهان نمایش را می‌توان حاصل تحقیقات پنجاه سال من در عرصه نمایشنامه‌نویسی کمدی دانست، کمدی بر خلاف تراژدی حوزه گسترده‌ای را شامل می‌شود که همین مسأله ضرورت کار جدی در خصوص آن را طلب می‌کرد.»
او گستردگی کمدی‌نویسی در عرصه نمایشنامه را یکی از مهمترین دلایل ضرورتی می‌داند که در انجام این کار دیده است. مؤدبیان ادامه می‌دهد: «کمدی عرصه بسیار گسترده‌ای است و اگر قرار باشد آن را با تراژدی مقایسه کنیم، تردیدی نیست که ما در تراژدی در نهایت با تراژدی کهن و نو روبه‌رو هستیم که این دو هم به نوعی در یک مسیر هستند. اما کمدی در طول تاریخ تحولات بسیاری پیدا کرده و با سبک‌های بسیاری درآمیخته و مولد سبک‌های متنوعی هم بوده که در آن ما با انواعی همچون کمدی فلسفی، تراژدی-کمدی، سنتی و... روبه‌رو هستیم.»
به گفته مؤدبیان، نه تنها در کشورهای اروپایی، بلکه در سراسر جهان ما با انواع مختلفی از کمدی روبه‌رو هستیم که سیاه بازی یا تخت حوضی از انواع آن در کشور خودمان به شمار می‌آید. او حتی تأکید دارد که به واسطه این گستردگی شاهد شکل‌گیری سبک‌های مختلفی در این گونه نمایشنامه‌نویسی هستیم که کمدی ابزورد و کمدی سیاه از آن جمله هستند.
آن طور که مؤدبیان در گفته‌هایش تصریح می‌کند او طی این نیم قرن موفق به جمع‌آوری و ترجمه آثار متعددی در خصوص کمدی شده که حاصل آن را در قالب سی جلد نوشته است، البته از سی جلد تنها هفت دفتر نخست وارد بازار نشر و مابقی آن طی فاصله زمان چهار ماه به چهار ماه منتشر می‌شوند.
مؤدبیان با تأکید بر اینکه روند انتشار این مجموعه حدود دو سال زمان می‌برد، می‌گوید: «تحقیقاتی که دراین سال‌ها انجام داده‌ام تنها به این سی جلد محدود نمی‌شود و بعد از اتمام کار انتشار این کتاب‌ها تألیف جلدهای بعدی را بر اساس تحقیقاتی که انجام داده و اطلاعاتی که جمع‌آوری کرده‌ام آغاز می‌کنم، امیدوارم تا وقتی که زنده هستم فرصت تألیف و انتشار همه این جلدها نصیبم شود.»
با وجود تأکیدی که مؤدبیان بر کامل بودن این مجموعه دارد، او منکر کارهایی که دیگران دراین حوزه انجام داده‌اند نمی‌شود و می‌گوید: «در این مجموعه در کنار نمایشنامه‌ها و نقدی که در خصوص هر کدام از آنها آمده من به کارهایی که دیگران انجام داده‌اند هم اشاره کرده‌ام. منتهی همان طور که تأکید کردم تلاش من بر گردآوری و انتشار مجموعه‌ای کامل بوده و بر همین اساس شما با گلچینی از نمایشنامه‌های یکصد نمایشنامه نویس جهان در این سلسله کتاب‌ها روبه‌رو می‌شوید.»
نمایشنامه‌های این مجموعه بر اساس روند تاریخی مشخصی کنار هم قرار نگرفته‌اند، در عوض تلاش مؤدبیان بر این بوده که در هر کتاب بحث تنوع نویسنده و نمایشنامه رعایت شود تا برای مخاطب خسته‌کننده نباشد. نمایشنامه‌هایی که از یونان باستان آغاز می‌شوند و به دوران معاصر می‌رسند که البته تأکید او انتخاب نمایشنامه‌های کوتاهی بوده که امکان به روی صحنه بردن آنها هم فراهم باشد.
به گفته این کارگردان تئاتر و مترجم، نخستین ترجمه‌ای که در این مجموعه جای گرفته متعلق به سال ۴۸ است، دهه هفتاد بخشی از این تحقیق‌ها در قالب دوازده جلد منتشر می‌شود که حالا با از سرگیری مجدد انتشار آنها و در شکل و قالبی نو دانشجویان تئاتر و علاقه مندان ژانر کمدی می‌توانند به مجموعه‌ای دربردارنده اطلاعات گسترده در این زمینه دسترسی داشته باشند.
مؤدبیان در پایان گفته‌هایش از وضعیت حاکم بر بازار نشر هم گلایه می‌کند و می‌گوید: «تا همین چند دهه قبل کتاب‌ها در تیراژ حداقل پنج هزار نسخه‌ای منتشر می‌شدند، این در حالی است که هم جمعیت کمتر از امروز بود و هم تعداد فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با تئاتر. امروز تیراژ کتاب‌ها به زور به پانصد نسخه می رسد و شواهد گویای این است که مردم کمتر از قبل کتاب می‌خوانند. با وجود آنکه منکر تأثیر شرایط اقتصادی و گرانی‌های کاغذ نیستم اما مسأله اصلی نشر را سرانه پایین مطالعه می‌دانم که سنگینی سایه‌اش منجر به آسیبی جدی به این بخش از فرهنگ‌مان شده است.
مریم شهبازی
- 11
- 6
