موزه‌ای در عراق که از چنگ داعش در امان مانده

به گزارش ایسنا، اکبر عزیزی، کارشناس ارشد باستان‌شناسی، یکی از این معدود زائرانِ ایرانی است که علاوه بر به‌جا آوردن عزاداری‌های اربعین در سفر به عراق، با دیدنِ موزه‌ی شهر «نجف» تجربه‌ای متفاوت در این سفر به دست می‌آورد.

هرچند با توجه به جنگ و ناامنی‌های چند سال گذشته در عراق و حتی تخریب محوطه‌های تاریخی این کشور، سالم ماندن چنین فضایی در ذهن تقریبا غیر ممکن نشان می‌دهد، اما او درباره‌ی موزه‌ی شهر نجف این طور توضیح می‌دهد،  برای دیدن موزه شهر نجف باید از مسیر بازار سرپوشیده منتهی به صحن امام علی (ع) به سمت خیابان «سدیر» رفت، تا بنای آجری تاریخی را ببینید که در سر در آن نوشته (خان الشیلان)، "موزه نجف".

وی با بیان این‌که ساختمان موزه و "اداره میراث فرهنگی نجف اشرف" (متحف تراث النجف الاشرف [الشیلان]؛ هر دو در یک مکان قرارگرفته‌اند، می‌گوید: "حمزه عباس الخالدی"، مدیریت این موزه را بر عهده دارد که به گفته‌ی خودش تا کنون از شهرهای مشهد، قم، اصفهان و تهران و به خصوص م.زه‌های این شهرها دیدن کرده است.

او با اشاره توضیحات مدیر «موزه نجف»، درباره‌ی آن فضا، می‌گوید: ساختمان اولیه موزه در واقع یک "خان" یا کاروانسرا بوده که در زمان جنگ‌های داخلی عراق و در زمان صدام و جنگ اخیر عراق ویران شده بود، اما در سال‌های گذشته از سوی ستاد بازسازی نجف اشرف بازسازی و تبدیل به «موزه و اداره میراث فرهنگی نجف» شده است. در دو سوی ورودی موزه دو توپ جنگی قدیمی و در هشتی ورودی بنا که یک فضای چندضلعی است نگهبانی و بلیط‌فروشی قرار گرفته‌اند.

وی اضافه می‌کند: بنای موزه اتاق‌هایی در دو طبقه گرداگرد یک حیاط مرکزی با پلان چهارگوش بودند. اتاق‌های زیادی خالی بودند. در برخی از اتاق‌ها اشیائی از دوران اسلامی مانند انواع شمشیر، سرنیزه، طپانچه، زره‌های جنگی، سفالینه‌های لعابدار و ظروف چینی، کتاب‌های خطی، لباس‌های سنّتی، و مولاژ بزرگان مذهبی عراق قرار داشت.

این باستان‌شناس با اشاره به ورودی ۲۵ هزار دیناریِ موزه (۷۵ هزار تومان)، ادامه می‌دهد: درخواست دیدن مدیر موزه را کردیم، بعد از مدتی انتظار به دلیل یک جلسه که یکی از موارد آن «قیمت بالای بلیت» بود که به گفته‌ی یکی از اعضای جلسه از عوامل استقبال نکردن شهروندان عراقی و زائران دیگر کشورها از موزه بود، وارد دفتر موزه شدیم. اتاقی بزرگ با سقف هلالی و چند طاقچه که نشان از روزگارِ آبادانی کاروانسرا بود. روی مبل‌های داخل اتاق با بافته‌های سنّتی شبیه به گلیم‌های سنّتی ایرانی پوشیده شده بود.

عزیزی می‌گوید: نخستین سوالم از مدیر موزه علت گرانی قیمت بلیت موزه بود، که تنها پاسخ "الخالدی" این بود: «من هم برای دیدنِ «عالی قاپو» در اصفهان ۲۰ هزار تومان ایرانی پرداخت کرده‌ام.»

او با اشاره به دیگر صحبت‌هایی که با مدیر موزه شهر نجف داشته است، به نارضایتی وی از اوضاع نامساعد محوطه‌های باستانی و اماکن تاریخی عراق تاکید کرد و ابراز امیدواری کرد تا با شکست داعش بار دیگر کشورشان آباد شود.

عزیزی شرایط نامساعد امنیتی، کوتاه بودن سفر و آلودگی هوا به علت افزایش بیش از حد ریزگردها در آن زمان در شهر نجف را از عواملی می‌داند که احتمالا دیگر زائران علاقمند را به فکر دیدن فضاهای تاریخی عراق نینداخته و می‌گوید: با این وجود اگر کسی قصد بازدید از این فضاها را داشته باشد، با محدودیت‌هایی مواجه می‌شود که امیدوارم با آغاز بازسازی عراق آن‌ها نیز برطرف شوند. اما آنچه به چشم می‌آمد و انتظار می‌رود مسؤولان ستاد اربعین و نیز مسئولان میراث فرهنگی کشور به آن توجه کنند فقدان برنامه‌ریزی و زمینه‌سازی برای انجام دیدارها و تجربه‌هایِ فرهنگی-تاریخی در حاشیه‌ی سفر معنوی اربعین است.

او ادامه می‌دهد: بی‌شک مشترکات فرهنگی و تاریخی فراوانی بین زائرانِ ایرانی با مردم عراق و به ویژه با میراث فرهنگی-تاریخی عراق وجود دارد که اگر به آن بیندیشیم و در حاشیه‌ی سفر معنوی اربعین برای آن برنامه‌ریزی کنیم، علاوه بر تأثیراتِ آن، به شناخت و درکی متقابل و البته پایدار در این مشترکات می‌رسیم، شناخت و درکی که مردمی و بی واسطه و فرهنگی-تاریخی است و دستگاه‌های سیاسی و دیپلماسی -هرقدر هم که قوی باشند- بی نیاز از آن نیستند.