ویژگی های قالب های مختلف ادبیات داستانی چیست؟

جلد، عنوان و تعداد صفحه های کتاب به خصوص کتاب های داستانی جزو آن دسته از نکاتی هستند که قبل از مضمون و ژانر کتاب به چشم می آید. گاهی وقت ها هم خواننده، کتاب را بر حسب همین صفحات و با چشم می سنجد و آن را در دسته بندی قالب های مختلفی که از قبل در ذهنش داشته است، جای می دهد. به این شکل که قطر کتاب زیاد باشد در قالب داستان بلند یا رمان جای می گیرد و اگر ورق زدن کتاب در چشم به هم زدنی تمام شود در دسته داستان های کوتاه. اما واقعا مرز بین این قالب های داستانی کجاست و چطور باید آن را از هم تشخیص داد؟ مرزی که باعث می شود هر قالبی، شیوه و امضای تکنیکی خودش را به همراه داشته باشد. در این مطلب می خواهیم این مرزها را تفکیک کنیم و برای همیشه دسته بندی قالب های داستانی را به خاطر بسپاریم.

داستانک (Flash Fiction)

۵۳ تا ۱۰۰۰ کلمه

داستانک (که با نام های داستان کوتاه کوتاه، میکرو داستان یا داستان کارت پستالی نیز شناخته می شود) داستانی است که به اختصار بی نهایت خود می بالد: برخی از داستانک ها فقط شامل ۵۳ کلمه هستند و حجم برخی دیگر تا ۱۰۰۰ کلمه نیز می رسد. تا اوایل قرن ۲۱ یعنی تا سال ۲۰۰۰ معمولا این نوع داستان ها با نام داستان کوتاه کوتاه شناخته می شدند و پس از آن، داستانک به نام معمول آن ها تبدیل شد. در یک داستانک، عناصر اصلی یک داستان مانند کشمکش، شخصیت پردازی، صحنه و... به شکل مقتصدانه ای وجود دارد. به عبارت دیگر، داستانک همه عناصر داستان کوتاه را در عین اختصار و ایجاز در خود دارد.

داستان کوتاه (Short Story)

۳۵۰۰ تا ۷۵۰۰ کلمه

داستان کوتاه، به شکل و الگوی امروزی آن در قرن نوزدهم شکل گرفت و تا پیش از آن هویت مستقلی نداشت. مهم ترین تفاوت بین یک داستان کوتاه، داستان بلند، رمان کوتاه و رمان در تعداد کلمات آن هاست. به طور متوسط داستان کوتاه حداقل ۳۵۰۰ کلمه و حداکثر ۷۵۰۰ کلمه است. به طور سنتی، داستان کوتاه به معنای داستانی است که بتوان آن را در یک جلسه خواند. داستان های کوتاه معمولا به صورت جداگانه در مجلات منتشر و سپس در مجموعه هایی گرد آوری می شوند و انتشار می یابند. داستان کوتاه یکی از رایج ترین انواع داستان است.

این قالب داستانی اغلب برای توصیف یک رویداد واحد، روایت یک اپیزود یا روایت داستانی درباره یک شخصیت خاص استفاده می شود. یک داستان کوتاه معمولا شامل پیچش ها و تنش های عمده ای نبوده و وجود زیرطرح ها و شخصیت های متعدد در آن معمول نیست. یک داستان کوتاه، اساسا نثری داستانی است که به سبک روایی به نگارش درآمده است. زاویه دید داستان می تواند اول شخص، سوم شخص یا هر زاویه دیدی باشد که نویسنده انتخاب می کند.

داستان بلند (Novelette)

۷۵۰۰ تا ۱۷۰۰۰ کلمه

داستان بلند نیز یک نثر داستانی روایی است. در گذشته داستان بلند به داستان هایی گفته می شد که عاشقانه یا دارای شخصیت های احساساتی بودند. متاسفانه هم اکنون از عبارت داستان بلند به ندرت استفاده می شود و کمتر داستان کوتاهی است که به تنهایی منتشر شود. داستان بلند از داستان کوتاه بلندتر و از رمان کوتاه، کوتاه تر است. در داستان بلند امکان گسترش شخصیت ها و تم یا درون مایه داستان به طور محدود وجود دارد. تعداد کلمات به کار رفته در داستان بلند بین ۷۵۰۰ تا ۱۷۰۰۰ کلمه است.

رمان کوتاه (Novella)

۱۷۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ کلمه

رمان کوتاه برای اولین بار در اوایل رنسانس (دهه ۱۳۰۰ میلادی) معرفی شد، اما انواع مختلف آن تا اواخر قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ به طور کامل شکل نگرفتند. یک رمان کوتاه از داستان بلند، بلندتر است و می توان آن را یک داستان کوتاه بلند نیز نامید. اگر چه در گذشته، رمان های کوتاه زیادی نوشته و منتشر می شدند (به عنوان مثال می توان به رمان کوتاه «پرتقال کوکی» اثر آنتونی بورجس و رمان کوتاه «مسخ» اثر فرانتس کافکا به عنوان برخی از تحسین برانگیز ترین نمونه های این قالب داستانی اشاره کرد.) اما این روزها رمان کوتاه معمولا قالبی با حجم نامناسب در نظر گرفته می شود و به سختی می توان به انتشار یک رمان کوتاه اقدام کرد.

رمان کوتاه می تواند چندین زیر طرح و پیچش داشته باشد و دارای چندین شخصیت باشد. محدودیت های حجمی یک رمان کوتاه باعث می شود در آن شاهد تنش های کمتری نسبت به یک رمان باشیم. با این حال ظرافت ها و پیچیدگی ها در رمان کوتاه بیشتر از داستان کوتاه است. رمان های کوتاه اغلب صرفا روی پردازش شخصیتی و احساسی یک شخصیت تمرکز می کنند و نه بیشتر. در گذشته، رمان های کوتاه اغلب با اهداف طنز، اخلاقی یا آموزشی نوشته می شدند. برخلاف رمان ها، رمان های کوتاه معمولا به چند فصل تقسیم نمی شوند و مانند داستان کوتاه، اغلب آن ها در یک جلسه خوانده می شوند.

رمان (Novel)

۴۰۰۰۰ کلمه به بالا

رمان معمولا یکی از رایج ترین و شناخته شده ترین اشکال داستانی است. یک رمان اغلب شامل چندین شخصیت اصلی، زیرطرح ها، تنش ها، زاویه های دید و نیز چندین پیچش داستانی است. به دلیل طول قابل توجه آن، یک رمان را باید در طول یک دوره چند روزه مطالعه کرد. طرح داستان با چندین شخصیت، دوره های زمانی و موقعیت های مختلف به پیش می رود. خواننده اغلب احساس می کند که داستان از مسیر خود منحرف می شود یا تحت تاثیر زیرطرح های مختلف، گذشت زمان یا دخالت شخصیت های مهم جدید قرار می گیرد و این زیبایی واقعی یک رمان برای خواننده است. تعداد کلمات یک رمان موضوعی بحث انگیز است. دلیلش این است که قالب های داستانی مختلف، الزامات متفاوتی دارند. با این حال، رمان معمولا کمتر از چهل هزار کلمه نیست.

در انتشارات مدرن، سردبیران اغلب رمان را اثری می دانند که بین هشتاد هزار تا صد و بیست هزار کلمه باشد. با این حال رمان های عاشقانه، می توانند کوتاه تر از این باشند. در مقابل، در رمان هایی با زمینه های تخیلی، ترسناک و علمی معمولا شاهد آثاری با بیشتر از صد وبیست هزار کلمه نیز هستیم. تعداد کلمات یک رمان تخیلی اغلب به دویست و چهل هزار کلمه نیز می رسد. برخی از رمان های معروف مانند سری رمان «ارباب حلقه ها» به داشتن تعداد کلمات بالا شهرت دارند. سری رمان «هری پاتر» دارای یک میلیون و هشتاد و چهار هزار و صد و هفتاد کلمه است.

مترجم: یاسمین مشرف