دوشنبه ۰۳ دی ۱۴۰۳
کد مقاله: ۱۴۰۱۱۰۰۰۵۶

آرایه حسن تعلیل چیست؟ (+ نمونه هایی از این آرایه)

آرایه حسن تعلیل,آرایه حسن تعلیل چیست,آرایه حسن تعلیل با مثالیکی از بهترین روش‌های پیدا کردن آرایه حسن تعلیل در اشعار، دانش ادبی غنی میباشد
آرایه حُسن تعلیل در زمانی کاربرد دارد که شاعر یا نویسنده از آن به منظور خیال انگیز کردن متن خود، استفاده می کند. درواقع یکی از زیباترین آرایه های ادبی معنوی، آرایه حسن تعلیل نام دارد که موجب لطافت شعر میشود. در این مطلب از سرپوش با آرایه حسن تعلیل بیشتر آشنا خواهید شد.

آرایه حسن تعلیل

سرپوش مذهبی - زمانی که برای مطلب، واقعه یا پدیده­ ای طبیعی در سخن، دلیل ادبی بیاورید؛ به گونه­ ای که بر زیبایی و تأثیر سخن بیفزاید و غیرحقیقی و ادعایی باشد؛ به چنین کاری، آرایه حسن تعلیل یا بهانه نیکو می گویند.

برای مثال، بارش باران در اثر تغییرات آب و هوایی بوجود می آید و دارای دلیل علمی می باشد. حال اگر بخواهیم دلیل ادبی برای بارش باران، بیاوریم و بگوییم:« آسمان بخاطر حال غمگین و سوگواری من و همچنین برای هم دردی با من دارد می­ گرید». به چنین کاری حسن تعلیل میگویند؛ به این خاطر که دلیل ادبی و ساختگی برای یک پدیدۀ طبیعی آورده­ ایم بدون آنکه به دلیل علمی و واقعی آن توجهی کنیم.

درصورت عدم لطافت تعلیل در اثری که جنبۀ علمی دارد، نمی­توان آن را ادبی تلقی کرد.

در آرایه حسن تعلیل برای حسن تعلیل، علتی بیان می شود که بر پایه تشبیهات و نظریات علمی نیست. درواقع شاعر، صرفا قصد دارد که دلیلی را به منظور قانع کردن خواننده بیاورد و ادعایی کند که به مذاق خواننده در عین غیرحقیقی بودن، خوش بیاید.

دانش ادبی غنی و مطالعه فراوان، از بهترین روش های پیدا کردن حسن تعلیل در اشعار به شمار میرود که از این طریق می توانید مسلط به مفاهیم ویژه این آرایه شوید.

مثال هایی از آرایه حسن تعلیل,آرایه حسن تعلیل در ادبیات,آرایه حسن تعلیل با مثالآرایه حسن تعلیل، آوردن دلیل ادبی برای مطلب، واقعه یا پدیده¬ ای طبیعی در سخن است

مثال برای آرایه حسن تعلیل

در اشعار منوچهری میتوانید بیشترین حسن تعلیل در ادبیات فارسی را مشاهده کنید. با این که نمونه های بسیاری از آن در آثار رودکی، حافظ، سعدی، سنایی و نظامی به کار رفته است.

>> شاعر با استفاده از آرایه حسن تعلیل در بیت زیر، علت روئیدن گل­ها را در خاک خفتن گل­ اندامان( زیبارویان) می داند؛ در حالیکه میان این دو امر، هیچ ارتباطی وجود ندارد:

عجب نیست، بر خاک اگر گل شکفت که چندین گل­ اندام در خاک خُفت( بوستان سعدی)

>> از دیدگاه شاعر، علت خندیدن لاله و گلزار در مثال حسن تعلیل زیر، گریه کردن بی ­سبب ابر میباشد که یک دلیل ادبی است:

ز بهر آنکه همی­ گرید ابر بی­ سببی همی بخندد بر ابر، لاله و گلزار( سنا)

>> برطبق گفته ی شاعر در بیت زیر، چون پسته گستاخی کرده و دربرابر دهان تو از تنگ بودن دهان خودش لاف زده است، مردم دهنش را باز و پاره می­ کنند که بیانگر یک دلیل ادبی و ادعایی است؛ به این دلیل که اپسته لاف نمی­زند و مردم هم آنرا به قصد خوردن باز می­ کنند، نه این که تنبیهش کنند:

پیش­ دهنت پسته ز تنگی زده لاف ز آن­ است­ که­­ هرکس ­دهنش ­پاره­ کند( سنا)

>> از نظر شاعر، علت خمیده شدن پشت پیرمردان در بیت زیر اینست که خم شده اند و به دنبال گنج جوانی خود که در خاک، مدفون شده می گردند:

خمیده پشت از آن گشتند مردان جهاندیده که در خاک می جویند ایام جوانی را( نظامی)

آرایه حسن تعلیل را توضیح دهید,آرایه حسن تعلیل یعنی چیاگر آرایه حسن تعلیل در اثری لطیف نباشد، یا جنبۀ علمی داشته باشد، نمی¬توان آن را ادبی دانست

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش

  • 15
  • 6
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه

حکایت های اسرار التوحید اسرار التوحید یکی از آثار برجسته ادبیات فارسی است که سرشار از پند و موعضه و داستان های زیبا است. این کتاب به نیمه ی دوم قرن ششم هجری  مربوط می باشد و از لحاظ نثر فارسی و عرفانی بسیار حائز اهمیت است. در این مطلب از سرپوش تعدادی از حکایت های اسرار التوحید آورده شده است.

...[ادامه]
ویژه سرپوش