ریه چیست؟
ریه ها دو اندام عظیم در قفسه سینه هستند. این اندام ها قسمتی از دستگاه تنفسی می باشند. هوا از طریق بینی یا دهان وارد بدن می شود و بعد از عبور از نای (لولۀ هوا) و هریک از نایژه ها وارد ریه می شود. در موقع عمل دَم، ریه ها با هوا منبسط میشوند و به اینگونه بدن اکسیژن لازم را دریافت می کند و در زمان بازدم هوا از ریه ها خارج می شود و دی اکسیدکربن بدن را دفع می کند.
سرطان ریه
سرطان ریه بیماری است که باعث تکثیر بی رویه ی سلول های بافت ریه می شود و توانایی تنفسی شخص را تقلیل می دهد. بطور معمول، بدن کنترل و تعادل رشد سلول ها را برعهده دارد و سلول ها در مرحله ی خاصی از چرخه ی زندگی خود می میرند تا از رشد بیش از حد آنها جلوگیری شود. سرطان ریه عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در آمريکا، در مردان و زنان است.
انواع سرطان ریه
سرطان هایی که منشأ آنها ریه است یا به بیان دیگر، از ریه شروع میشوند را "سرطان ریه اولیه" می نامند ولی سرطانی که منشأ آن ریه نبوده باشد و از ناحیه دیگری از بدن شروع شده و بعد به ریه رسیده باشد را "سرطان ریه ثانویه" می گویند.
۱. سرطان ریه سلول کوچک:
سرطان سلول های کوچک تقریباً بطور انحصاری در افراد سیگاری رخ می دهد و از سرطان سلول های غیر کوچکتر، رایج تر است.
۲. سرطان ریه سلول غیر کوچک:
متداول ترین نوع سرطان ریه، سرطان ریه سلول غیر کوچک است و بیش از ۸۰ درصد از موارد سرطان ریه مربوط به این طبقه بندی است. این طبقه بندی میتواند حاوی کارسینوم سلول فلس دار، آدنوکارسینوما و یا کارسینوم سلول بزرگ باشد.
مراحل سرطان ریه های کوچک سلولی
مرحله محدود: در این مرحله، سرطان ریه در یک طرف قفسه سینه یافت می شود و گره های لنفاوی ریه درگیر شده است.
مرحله گسترده: سرطان ریه در بافت های محدوده قفسه سینه (در خارج از ریه ای که محل آغاز سرطان بوده است) یافت شده و یا سرطان ریه در اندام های دورتر مشاهده شده است.
مراحل سرطان سلول های غیرکوچک
مرحله اول: سرطان صرفا در ریه ها قرار دارد و به هیچ گره لنفاوی گسترش نیافته است.
مرحله دوم: سرطان در ریه و گره های لنفاوی مجاور است.
مرحله سوم: سرطان در ریه و در گره های لنفاوی در وسط قفسه سینه یافت می شود، همینطور بعنوان بیماری پیشرفته محلی شناخته شده است. مرحله سوم دارای دو زیر شاخه است:
در صورتیکه سرطان ریه فقط به گره های لنفاوی در همان سمت قفسه سینه که در آن سرطان آغاز شده است، گسترش یابد، مرحله سوم الف نامیده می شود. چنانچه سرطان ریه به گره های لنفاوی در طرف مقابل سینه یا بالاتر از استخوان ترقوه توسعه و گسترش یابد، آن مرحله سوم ب نامیده می شود.
مرحله چهارم: پیشرفته ترین مرحله تومور ریه است. این هنگامی است که سرطان به هر دو ریه، مایع در ناحیه اطراف ریه (مایع جنب) یا قسمت دیگری از بدن مثل کبد یا دیگر اندامها گسترش یافته است.
علل سرطان ریه
- اصلی ترین دلیل بروز سرطان ریه سیگار کشیدن می باشد. دود سیگار بیش از ۴۰۰۰ نوع ماده شیمیائی دارد که اکثر آن ها سرطان زا می باشند. هر وسیله دیگری مانند پیپ یا قلیان هم شرایطی مشابه سیگار دارد. درصد ابتلا به سرطان ریه در افرادی که سیگار نمی کشند ۱۵٪ است و علت این موارد اکثراً ترکیبی از عوامل ژنتیکی، گاز رادون، آزبست و آلودگی هوا از جمله دود سیگار فرد ثالث مربوط می شود.
- آلاینده های موجود در هوای محیط زیست و محل کار مانند آزبست (پنبه نسوز )، گاز رادون (گازی بدون رنگ و بی بو که از تجزیه طبیعی اورانیم در آب، خاک و مصالح ساختمانی قدیمی تولید می شود)، اورانیوم و نیکل عامل مستعد کننده و پیشتاز در ابتلا به سرطان ریه هستند.
علائم و نشانه های سرطان ریه
متأسفانه، نشانه های سرطان ریه سال های متعددی طول میکشد تا خود را بروز دهد ولی در کل نشانه های و علائم سرطان ریه حاوی موارد زیر است:
- درد قفسه سینه ثابت
- پف کردن صورت، گردن یا بازوها بر اثر سرطان ریه
- سرفه های طولانی مدت
- تغییر رنگ خلط سینه
- افسردگی یا تغییرات خلق و خو
- لخته های خونی از علایم سرطان ریه
- دوره های مکرر حالت سینه پهلو یا برونشیت
- از دست دادن اشتها و یا کاهش وزن
- مشکلات قلبی
- رشد غیر طبیعی سینه در مردان
- اثرات وابسته به اعصاب، عدم تعادل در راه رفتن
- سردرد یکی از نشانه های سرطان ریه
- بیماری های مکرر
تشخیص سرطان ریه
چنانچه شما علامتی مشاهده می کنید که احتمال می دهید از جمله نشانه های سرطان ریه باشند، باید به پزشک مراجعه کنید، این پزشک است که باید تشخیص دهد که منشاء این علایم از سرطان است یا مشکلات دیگری سبب ظاهر شدن آن ها شده است. پزشک بعد از بررسی سابقۀ پزشکی شما و خانواده احتمالاً برای شما یک یا چند مورد از آزمایش های زیر را انجام می دهد:
۱. بیوپسی: در بعضی موارد، پزشک یک سوزن را از روش پوست به ریه ها می برد تا قطعه کوچکی از بافت را بیرون بیاورد. این شیوه اکثراً بیوپسی سوزنی نامیده می شود که برای تشخیص سرطان ریه مفید است.
۲. آزمایش خون: تومورهای سرطانی آنتی ژن و آنزیم های مشخصی را تولید می کنند که امکان دارد از طریق آزمایش خون کشف شوند. اندازه گیری آنتی ژن کارسینو امبریونیک و آنزیم NSE از آزمایش های غربالگر این بیماری است. افزایش میزان سطح این پروتئین ها بیان کننده نشانه های سرطان ریه و تقلیل میزان آن ها در زمان درمان نشانه مهار کردن رشد سرطانی سلول های بیمار است.
۳. عکس اشعۀ ایکس قفسه سینه: عکس اشعه ایکس از قفسه سینه گاهی نشان دهندۀ غده یا مایعات غیرعادی است. این روش، روش مناسبی برای تشخیص سرطان ریه است.
۴. اسکن استخوان: تصویربرداری از استخوان توسط یک ماده رادیواکتیو روشی بسیار گرانبها است که در تشخیص انتشار سرطان به استخوان، مؤثر بودن درمان سرطان ریه و روند التیامی نواحی درگیر در استخوان بکار می رود.
درمان سرطان ریه
درمان سرطان ریه به عواملی مانند نوع بیماری، میزان گستردگی آن و چگونگی سلامت کلی شخص بستگی دارد، درصورتیکه سرطان ریه در مرحله های اولیه که سلول های سرطانی به محدوده ی وسیعی گسترش نیافته اند تشخیص داده شود، می توان از عمل جراحی برای برداشتن نواحی ریه که تحت تأثیر سرطان قرار گرفته اند استفاده کرد.
>> جراحی: جراحی نخستین گزینه ی درمانی سرطان ریه است. برای نابود کردن بافت های سرطانی ریه و بافت های اطراف آن که سرطان به آنها گسترش یافته است، جراحی گزینه ی مناسبی است. این عمل جراحی حاوی برداشتن یک لوب یا بخش بزرگی از ریه طی روشی به نام لوبکتومی است. در موارد شدید، جراح امکان دارد کل ریه را خارج کند، شخص بدون ریه میتواند زندگی کند ولیکن انجام این عمل جراحی به شرایط عمومی شخص بستگی دارد.
>> شیمی درمانی: برای درمان سرطان ریه پیش از عمل جراحی برای نابود کردن سلول های سرطانی و بعد از عمل جراحی برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی که امکان دارد از جراحی باقی مانده باشد و یا درمان سرطان های ریه پیشرفته یا متاستاتیک، موثر می باشد. اگر سرطان ریه به قدری گسترش یافته باشد که عمل جراحی و رادیوتراپی برای درمان آن مؤثر نباشند، معمولاً از شیمی درمانی استفاده می شود.
>> پرتو درمانی: در این روشها از پرتوهای X پر انرژی برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده می شود. این شیوه میتواند در ترکیب با کیموتراپی یا جراحی مورد استفاده قرار گیرد. با استفاده از این روش میتوان درد و انسداد راههای هوایی را تسکین داد. بعید نیست احتیاج به تشعشع خارجی داشته باشید. این روش یکی از متداول ترین انواع پرتو درمانی برای سرطان ریه است. تشعشع از دستگاه بزرگی که خارج از بدن قرار دارد می آید. خیلی از افراد برای درمان به کلینیک یا بیمارستان مراجعه می کنند.
خستگی شدید، افسردگی، حالت تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیب های عروقی و تنفسی از عوارض جانبی رادیوتراپی (پرتودرمانی) است. اگر عمل جراحی به دلایلی مانند سلامت کلی شخص، نامطلوب تشخیص داده شود، میتوان از رادیوتراپی برای تخریب سلول های سرطانی استفاده کرد.
>> ایمونوتراپی: ایمونوتراپی از دستگاه ایمنی بدن شما برای مقابله با سرطان استفاده می کند. دستگاه ایمنی بدن در برابر بیماری شما امکان دارد به سرطان شما حمله نکند چون سلول های سرطانی پروتئین هایی تولید می کنند که سلول های سیستم ایمنی بدن را کور می کنند. ایمونوتراپی با دخالت در آن فرآیند کار می کند. درمانهای ایمونوتراپی بطور کلی برای افراد مبتلا به سرطان پیشرفته ریه ایمن است.
>> سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر: در برخی موارد ضایعه بدخیم سرطان ریه منجر به مسدود شدن حنجره می شود. در این چنین موردی پزشک با سوزاندن ضایعه بدخیم با اشعه لیزر راه عبور هوا را برای مریض باز می کند. این روش بطور کامل نمی تواند منجر به ازبین بردن ضایعه بدخیم سرطان ریه شود منتها کمکی است جهت سهولت نفس کشیدن در بیمار.
>> مراقبت تسکینی: افراد مبتلا به سرطان ریه اکثراً علائم و نشانه های سرطان و همینطور عوارض جانبی درمان را تجربه می کنند. مراقبت های حمایتی که بعنوان مراقبت تسکینی نیز شناخته می شود، یک منطقه تخصص پزشکی است که شامل کار با پزشک برای به حداقل رساندن علایم و نشانه های شماست.
پیشگیری از سرطان ریه
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از سرطان ریه وجود ندارد، ولی اگر میتوانید خطر خود را تقلیل دهید:
۱- سیگار نکشید: اگر هیچ گاه سیگار نکشیده اید، شروع نکنید. در خصوص سیگار کشیدن با فرزندان خود حرف بزنید تا آن ها بفهمند چطور میتوانند از این عامل خطر اصلی سرطان ریه جلوگیری کنند.
۲- پرهیز از قرار گیری در معرض دود سیگار: اگر با فردی سیگاری زندگی یا کار می کنید، از او بخواهید که برای پیشگیری از ابتلا به سرطان ریه سیگار را ترک کند یا لااقل بیرون از محیط خانه و کار سیگار بکشد. از مناطقی که مردم سیگار می کشند، مثل کافه ها و رستوران ها پرهیز کنید.
۳- خانه خویش را برای رادون تست کنید: سطح رادون را در خانه خود بررسی کنید، بالاخص اگر در محلی زندگی می کنید که رادون مشکلی ایجاد می کند. از مقدار بالای رادون برای ایمن سازی خانه شما میتوان استفاده کرد.
۴- اجتناب از ماده های سرطان زا در محل کار: برای مراقبت از خود در برابر مواد شیمیایی سمی در محل کار اقدامات احتیاطی را انجام دهید تا به سرطان ریه مبتلا نشوید. مثلا، چنانچه ماسک صورت برای حفاظت به شما داده شده، همیشه آنرا استفاده کنید. سیگار کشیدن، خطر ابتلا به عارضه های ریوی ناشی از مواد سرطان زا را در محل کار فزونی می دهد.
۵- یک رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات بخورید: برای پیشگیری از ابتلا به سرطان ریه، یک رژیم غذایی سالم را با انواع میوه و سبزیجات انتخاب کنید. منبع های غذایی ویتامین ها و مواد مغذی بهترین هستند. از استفاده دوزهای زیاد ویتامین به صورت قرص جلوگیری کنید، چون ممکن است زیانبار باشد.
۶- ورزش: اگر تابحال ورزش نکرده اید، همین امروز بهترین فرصت است. از ورزش های سبک شروع کنید و کم کم میزان ورزش روزانه را فزونی دهید. تلاش کنید بیشتر روزهای هفته را ورزش کنید. ورزش کردن عامل موثری در پیشگیری از ابتلا به سرطان ریه است.
بیمار مبتلا به سرطان ریه چقدر زنده میماند
بیماران مبتلا به سرطان ریه و خانواده هایشان اکثراً می خواهند بدانند که تا پایان عمر چقدر فرصت باقی مانده است. جواب به این سؤال سخت است. عـواملی مثل محـل سرطان ریه و بیمـاری های احتمـالی دیـگر بیمار میتواند بر طول عمر وی تأثیر گذارد. با این که شاید پزشک بتواند طبق اطلاعاتش در خصوص بیمار، زمانی را تخمین بزند، ولی معمولاً میلی به این کار ندارد. چون فکر می کند احتمالا در تعیین این مدت دچار اشتباه شود. پزشک مضطرب است که بیمار امید واهی پیدا کند یا بطور کلی امیدش را از دست دهد. افراد تحت مراقبت حمایتی از بهبود روحیه و کیفیت زندگی خبر دادند. آن ها بطور میانگین تقریباً سه ماه بیشتر از افردی که مراقبت های استاندارد دریافت کرده اند زنده مانده بودند.
گردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 17
- 4