انسان بالدار ایرانی در پاسارگاد می ماند

در ضلع شمال غربی کاخ دروازه پاسارگاد نقش برجسته ای دیده می شود که مردی را نشان می دهد که بزرگتر از اندازه طبیعی است، به طوری که از فرق سر تا کف پا حدود ۲ و نیم متر است و با احتساب تاجش به ۲ متر و ۹۰ سانتی متر می رسد. تصویر این مرد بالدار از نیم رخ و به سمت چپ و به طرف داخلی و سمت مرکزی تالار کاخ بر روی سنگ حکاکی شده است.

انسان بالدار پاسارگاد تنها نقش برجسته سالم و کامل در این محوطه جهانی است که هم اینک نیز مورد مرمت و حفاظت اصولی قرار گرفته است.

در این رابطه حمید فدایی مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد گفت: مرمت سنگنگاره انسان بالدار در این محوطه باستانی به پایان رسیده و وضعیت این اثر دو هزار و ۵۰۰ ساله ثبیت شده است. 

وی با اشاره به اینکه مرمت این اثر با همکاری مرمتگران و باستان شناسان ایرانی و ایتالیايی انجام شد، افزود:عملیات پاکسازی ،نجات بخشی و مرمت و پالایش سنگ و طراحی سقف در این دوره مرمت انجام شد.

فدایی همچنین اضافه کرد: این نقش برجسته یکی از مهم ترین آثار در محوطه جهانی پاسارگاد است و همواره به عنوان کامل ترین و سالم ترین نقش برجسته در این محوطه از آن یاد می شود.

گفتنی است سنگ نگاره انسان بالدار سالم ترین و زیباترین نقش ایجاد شده در محوطه جهانی پاسارگاد است که دارای مفاهیم عمیقی است.

فدایی همچنین افزود: نقوش برجسته متعددی در کاخ های اختصاصی و دروازه پاسارگاد دیده می شود که متاسفانه بقایایی از آن بیشتر باقی نمانده اما انسان بالدار نمونه کاملی از نقوش هخامنشی در این محوطه دو هزار وپانصد ساله است.

وی با بیان اینکه نقش انسان بالدار منصوب به کوروش هخامنشی است، افزود: وضعیت اثر در حد مطلوبی است و نگرانی چندانی از نظر حفاظت و مرمت آن نداریم، اما با این حال کارشناسان مربوطه وضعیت آن را به طور مرتب چک و بررسی می کنند.

وی درخصوص انتقال این نقش برجسته به موزه نیز گفت: تا جایی که امکان داشته باشد و شرایط حفاظتی مناسب حاکم باشد بی شک این نقش در محل اصلی خود خواهد ماند.

فدایی ادامه داد: در واقع آثاری از این دست در محل و جایگاه اصلی خود ارزشمند خواهند بود و باید حفاظت شوند، از این رو تمامی تلاشمان را برای بهبود وضعیت آن به کار خواهیم بست.

مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد با اشاره به اینکه در حال حاضر انسان بالدار مسقف شده است، افزود: هم اکنون این اثر دو هزار و پانصد ساله از آسيب های محیطی چون باران و برف در امان است و جای نگرانی وجود ندارد.وی درخصوص محصور کردن اثر با حصار شیشه ای نیز گفت: هر یک از آثار تاریخی دارای شرایط خاصی هستند که باید باتوجه به این شرایط مانند جنس اثر و تغییرات آب و هوایی محیطی و حتی نقوش موجود، نوع حفاظت تعیین شود.

وی ادامه داد: به طور مثال محصور شدن انسان بالدار در حصاری از شیشه فعلا در دستور کار نیست. باید مطالعات گسترده تری در این خصوص صورت گیرد، چرا که باید تمامی جوانب درنظر گرفته شود تا مبادا خدشه ای بر آن وارد گردد.

مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد اضافه کرد: فعلا حفاظت انسان بالدار فارس طبق استانداردهای موجود است و دوستداران و فعالین میراث فرهنگی نگران نباشند.سنگ نگاره، مردی را نشان می دهد با ریش انبوه کوتاه، ردای بلند و تاجی بر سر در حالی که چهار بال او را در بر گرفته اند. عناصر تزئینی و هنری سنگ نگاره بسیار زیبا، چشمگیر و معنادار است. بر بلندای نقش تاجی زیبا است که روی شاخ های بلند و تابدار یک قوچ ، در حالی که دو مار کبرا پشت به هم کرده که هر یک گویی نماد خورشید بر سر دارند، قرار گرفته است. سه دسته گل نی بخش اصلی تاج را که هر یک گوی خورشید را بر فراز دارند و با پر شترمرغ احاطه شده اند، تشکیل داده اند.

انتهای این سه دسته گل را سه گوی بزرگ خورشید پوشانده اند. بال ها با ظرافت و زیبایی دو سوی مرد را در بر گرفته در حالی که دو بال به سوی آسمان و دو بال به سمت زمین گسترده شده اند. اندام این مرد با ردایی بلند و حاشیه دار پوشانده شده که مزین به گل های ذرت است. دست ها یکی به سوی جلو و دیگری در امتداد بال به سوی بالا قرار گرفته اند در حالی که پاها عریان هستند.

در ایجاد این نقش از هنر و فرهنگ های ملل مختلف آن روز الهام گرفته شده است. از جمله تاج که پیشینه ای مصری دارد، لباس بلند مرد که ایلامی است و بال ها که ریشه در هنر آشور دارد. به کارگیری هنر ملل مختلف در این سنگ نگاره بر گرفته از اندیشه های والای انسانی کوروش است. در واقع هر قسمت نقش بیان کننده حضور نماینده ای از ملت های گوناگون است. کوروش با ایجاد این سنگ نگاره یک نوع اتحاد و همدلی را میان مردمان سرزمین های مختلف با اندیشه برابری انسان ها با هر رنگ، نژاد و زبانی به وجود آورده است.