تب مالتتب مالت چیست؟
تب مالت نوعی بیماری عفونی مشترک بین انسان و حیوان است که با نام بروسلوز هم شناخته می شود. تب مالت می تواند از طریق تماس مستقیم و غیر مستقیم با حیوان به انسان منتقل شود. تب مالت اولین بار توسط دیوید بروس در سال ۱۸۸۷ کشف شد و با نام های دیگری مانند تب مدیترانه‌ای، تب دیوانه و تب مواج هم شناخته می شود؛ علت اینگونه نام گذاری بیماری نقطه جغرافیایی بود که در آن این باکتری مشاهده، شناسایی و به ثبت رسید.
درصورت بروز تب مالت طیف وسیعی از پستانداران درگیر می شوند و منجر به سقط مکرر جنین، نازایی، عدم باروری، کاهش شیر و گاهی مرگ دام خواهد شد.
تب مالت، بیماری مشترک بین دام و انسان چگونه منتقل می‌شود؟
بیماری تب مالت غالبا از طریق تماس مستقیم انسان با دام آلوده یا مصرف لبنیات به خصوص شیر غیرپاستوریزه دام آلوده به انسان منتقل خواهد شد. در موارد نادر انتقال باکتری ایجاد کننده تب مالت از طریق هوا و راه تنفس به انسان هم دیده شده است. گونه های مختلفی از بروسلا می توانند این عفونت باکتریایی را تولید کنند اما عمدتا عمدتا گاو، گوسفند، خوک، بز و سگ مبتلا خواهند شد.
باوجودی که تب مالت در بیشتر فصول سال بروز پیدا می کند اما غالبا در فصول بهار و پاییز که زمان زاد و ولد دام ها است بیشتر از حد معمول دیده می شود. تب مالت توسط میکروبی به نام بروسلا ایجاد می شود که خوشبختانه از طریق پاستوریزاسیون و جوشاندن شیر در دمای بالا از بین می رود. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری باید نکات ایمنی توسط انسان رعایت شوند برای مثال از عینک، دستکش، چکمه و لباس غیرقابل نفوذ از ضروریات هستند که باید استفاده کرد.
ابتلا به تب مالت در برخی دام ها می تواند منجر به زایمان نارس و یا سقط جنین شود، در چنین حالتی تا مدت ها بعد از سقط ترشحات عفونی از رحم دام خارج می شوند، پس محیط با وجود این ترشحات آلوده می شوند و احتمال انتقال بیماری به سایر دام و انسان ها افزایش پیدا می کند. باید اشاره کرد که تب مالت می تواند از دام به دام و یا از دام به انسان منتقل شود، اما امکان انتقال آن از انسان به انسان وجود ندارد.
تب مالت بیماری مشترک انسان و دامباکتری تب مالت از راه‌های زیر منتقل می‌شود:
- گوارش (خوردن)
- استنشاق (تنفس کردن)
- تماس با یک زخم باز
به همین دلیل اگر زمان زیادی نزدیک به حیوانات آلوده سپری می کنید، احتمال ابتلا به تب مالت بالا خواهد رفت.
خطر ابتلا به تب مالت برای افرادی که با ادرار، خون و یا بافت حیوانات سروکار دارند بسیار بیشتر خواهد بود.
جفت حیوان ممکن است به باکتری های تب مالت آلوده شده باشد و اگر فردی در وضع حمل حیوان دخالت داشته باشد امکان دارد به تب مالت دچار شود. خوشبختانه در موارد نادر تب مالت از طریق تماس‌های معمولی با حیوانات به انسان منتقل می شود.
افرادی که محصولات حیوانی را به صورت خام مصرف می کنند در معرض خطر ابتلا به تب مالت هستند، شیر و پنیر غیرپاستوریزه و همچنین گوشت خام می توانند منجر به تب مالت شوند. درصورتی که لبنیات یا گوشت خام ناحیه ای را مصرف کنید که در آن تب مالت شایع است احتمال دارد که به این بیماری مبتلا شوید.
تب مالت به ندرت ممکن است از انسان به انسان منتقل شود اما از طریق شیر مادر یا تماس جنسی قابل انتقال است. انتقال تب مالت بدون تماس با خون یا بافت آلوده، به ندرت روی می‌دهد.
علائم بیماری تب مالت:
فاصله زمانی که فرد با منبع آلوده تماس پیدا می کند تا بروز علائم را دوره نهفتگی می گویند که غالبا بین ۱ تا ۳ هفته و گاهی ۶ ماهه است. بر اساس شدت بیماری علائم تب مالت در سه حالت قرار می گیرند که در ادامه آورده شده اند:
شکل حاد:
در این مرحله فرد به لرز ناگهانی، درد عمومی بدن به خصوص درد پشت و تعریق شدید دچار می شود، همچنین اشتهای خودش را از دست می دهد و با ضعف و سستی بدن روبرو می شود، از شروع علائم بیشتر از ۳ ماه نمی گذرد.
شکل حاد تب مالتشکل تحت حاد:
این مرحله علامت خاصی ندارد و بیماری بیشتر از ضعف و خستگی شکایت دارد. از آغاز بیماری در این مرحله نیز ۳ تا ۱۲ ماه می گذرد.
شکل مزمن:
درصورتی که از زمان تشخیص این بیماری بیشتر از یک سال بگذرد و فرد هنوز به بیماری مبتلا نشده باشد به این حالت مزمن می گویند. علائم در این مرحله شامل خستگی، تب‌های عود کننده، آرتریت، تورم قلب (اندوکاردیت) و اسپوندیلیت(نوعی آرتریت التهابی) می باشد.
فردی که به مشکلاتی از قبیل؛ تب، بی‌اشتهایی، درد عضلانی و تعریق شبانه بود و سابقه تماس با دام و فرد آلوده و مشکوک را دارد یا از فرآورده‌های لبنی آلوده استفاده می کند باید برای انجام آزمایش به آزمایشگاه مراجعه کند.
عوارض تب مالت:
بروسلوز می تواند بر ارگان های مختلفی مانند کبد، قلب و سیستم عصبی مرکزی تاثیر بگذارد. بروسلوز مزمن هم گاهی فقط در یک عضو و گاهی در سراسر بدن عارضه ایجاد می کند. عوارض ایجاد شده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اندوکاردیت:
این وضعیت یکی از جدی ترین حالات بروسلوز است، درصورتی که درمان نشود دریچه های قلبی را از بین می برد و یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در اثر بروسلوز محسوب می شود.
آرتروز:
عفونت مفاصل می تواند موجب درد، سفتی و التهاب مفاصل به‌خصوص در زانوها، لگن، مچ پا، دست و همچنین ستون فقرات شود.
التهاب و عفونت بیضه‌ها:
اپیدیدم لوله های ذخیره اسپرم در بیضه است که در طی آلودگی آنها به باکتری بروسلا ممکن است گسترش پیدا کند و باعث تورم و درد شدید می شود.
التهاب طحال و کبد:
یکی دیگر از عوارض ابتلا به باکتری بروسلا می تواند هپاتواسپلنومگالی یا التهاب و بزرگی طحال و کبد باشد.
عوارض تب مالت؛ هپاتواسپلنومگالیعفونت سیستم اعصاب مرکزی:
این عفونت می تواند منجر به بیماری‌های تهدیدکننده حیات مانند التهاب مغز و بافت‌های محافظت کننده از مغز شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
تشخیص تب مالت به خصوص اگر در مراحل اولیه باشد ممکن است دشوار باشد، زیرا اگر علائمی مانند آنفولانزا داشته باشد، تب بالا برود، درد یا ضعف عضلانی وجود داشته باشد یا فرد به سایر عوامل خطر بیماری را مشاهده کند باید به پزشک مراجعه کند.
آزمایش های تشخیصی تب مالت:
تشخیص تب مالت توسط پزشک از طریق نمونه های خون یا مغز استخوان برای بررسی باکتری بروسلا انجام می شود، یا اینکه از طریق آزمایش خون آنتی بادی باکتری را در خون مورد بررسی قرار می دهند. برای کمک به تشخیص عوارض تب مالت، ممکن است تست هایی از این قبیل لازم شود:
اشعه ایکس:
اشعه ایکس می تواند تغییرات مفاصل و استخوان ها را مشخص نماید.
سی تی اسکن یا MRI :
از این روش تصویر برداری برای تعیین التهاب یا آبسه های در مغز یا سایر بافت ها استفاده می شود.
کشت مایع مغزی نخاعی:
در این نوع از تست نمونه کوچکی از مایع مغزی نخاعی برداشته می شود تا برای وجود عفونت هایی از جمله مننژیت یا انسفالیت بررسی شود.
اکوکاردیوگرافی:
در این تست از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از قلب استفاده می کنند تا وجود هرنشانه عفونت یا آسیب در قلب بررسی شود.
آزمایش های تشخیصی تب مالتدرمان دارویی تب مالت:
درمان تب مالت با هدف تسکین علائم، پیشگیری از عود بیماری و عوارض انجام می شود. احتمال دارد بیمار حداقل ۶ هفته زمان نیاز داشته باشد تا آنتی بیوتیک ها را مصرف کند و علائم از چند ماه از بین می رود. این بیماری بعد از گذشت مدتی برگشته و مزمن می شود.
مشاغل در معرض خطر تب مالت:
افرادی که شغل مربوط به حیوانات دارند یا با محصولات خونی آلوده در تماس هستند با احتمال بیشتری به تب مالت مبتلا می شوند. از جمله این افراد می توان به: دامپزشکان، کارگران مزارع دامداری، گاوچرانان، کارگران کشتارگاه ها، شکارچیان و میکروبیولوژیست ها اشاره کرد.
پیشگیری از تب مالت:
برای کاهش خطر ابتلا به تب مالت باید به نکات زیر توجه کرد:
از مصرف هرگونه محصول لبنی غیرپاستوریزه خودداری کنید، در سالهای اخیر در آمریکا، تعداد اندکی بیمار مبتلا به تب مالت شناسایی شد که با محصولات لبنی غیرپاستوریزه در ارتباط بود. هنوز هم بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به تب مالت شیر، پنیر و بستنی غیرپاستوریزه است. در صورتی که به کشورهای خارجی سفر دارید در طول سفر لبنیات را کنار بگذارید.
طبخ گوشت را به صورت کامل انجام دهید، باید تمام نواحی گوشت به دمای درونی ۱۴۵ تا ۱۶۵ درجه فارنهایت یا ۶۳ تا ۷۴ درجه سانتی گراد برسند. زمانی که قصد مصرف غذاهای بیرونی دارید باید گوشت هایی را سفارش دهید که به خوبی پخته شده اند، بعید است گوشت حیوانات اهلی در آمریکا آلوده به باکتری بروسلا باشد اما طبخ صحیح سبب می شود باکتری های مضر مثل سالمونلا و اشریشیاکلی از بین برود. زمانی که سفر خارجی دارید باید از خرید گوشت از بقالی ها خودداری کنید یا گوشتی را سفارش دهید به خوبی پخته شده باشد.
درصورتی که دامپزشک، کشاورز، شکارچی یا کارگر کشتارگاه هستید باید هنگام کار با حیوانات مرده یا بیمار و یا بافت حیوانات و همچنین در زمان کمک به تولد نوزاد حیوانات از دستکش پلاستیکی استفاده کنید.
در مکان های پرخطر به نکات ایمنی توجه داشته باشید، در صورتی که در آزمایشگاه کار می کنید شرایط ایمنی را برای کار با نمونه های درنظر داشته باشید. تمام کارگرانی که با نمونه آلوده در تماس بوده اند باید سریعا تحت درمان قرار بگیرند، از طرفی کشتارگاه ها هم باید از اقدامات پیشگیرانه مثل جداسازی محل کشتار از سایر نواحی و استفاده از لباس محافظ تبعیت کنند.
در آمریکا برای ریشه کن شدن تب مالت از واکسیناسیون حیوانات اهلی استفاده می شود. از آنجایی که واکسن تب مالت، باکتری زنده استفاده شده است می تواند سبب ایجاد بیماری در افراد شود، پس اگر فرد به صورت اتفاقی در حین واکسیناسسون با سوزن آلوده شود باید فورا تحت درمان قرار بگیرد.
درمان تب مالتگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 12
- 3
