یکی از قالبهای شعر، ترکیب بند نام داردترکیب بند
به مجموعهٔ چند غزل یا قصیده بر یک وزن، ترکیب بند میگویند که هر کدام دارای قافیهٔ مخصوصی میباشد و در بین هر غزل، از بیت های متفاوتی استفاده شده که باعث اتصال غزل ها به یکدیگر شده است.
تفاوت اساسی ترکیب بند و ترجیع بند
ترکیب بند، از این نظر با ترجیع بند تفاوت دارد که بیت ترجیع همهٔ قسمت ها در ترجیع بند، با هم برابرند درحالیکه بیت ترکیب همه ی قسمت ها در ترکیب بند، با هم متفاوتند و قافیه ی یکسانی ندارند.
معروف ترین ترکیب بندهای فارسی
بزرگانی همچون محتشم کاشانی، جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی و وحشی بافقی دارای معروف ترین ترکیب بندهای فارسی می باشند که آثار آن ها به ترتیب شامل واقعهٔ کربلا، در نعت پیامبر اسلام و شرح پریشانی می باشد.. فدایی مازندرانی توانست بلندترین ترکیب بند زبان فارسی به نام در شرح واقعه کربلا را بسراید که ۴۰۰۰ بیت دارد.
موضوع ترکیب‌بند، اغلب عاشقانه، عارفانه، سوگواری، توصیف و مدح میباشدموضوع ترکیب بند
موضوع ترکیب بند، دربرگیرنده ی مواردی است که از آن ها می توان به وصف، رثا، مدح، عشق و عرفان اشاره کرد.
نمونه ی شعر در قالب ترکیب بند از محتشم کاشانی
محتشم کاشانی، یک نمونه ی شعر در قالب ترکیب بند سروده که در ادامه آورده شده است:
باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است
باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است
این صبح تیره باز دمید از کجا کزو کار جهان و خلق جهان جمله در هم است
گویا طلوع می کند از مغرب آفتاب کاشوب در تمامی ذرات عالم است
گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست این رستخیز عام که نامش محرم است
در بارگاه قدس که جای ملال نیست سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است
جن و ملک بر آدمیان نوحه می کنند گویا عزای اشرف اولاد آدم است
معروف‌ترین ترکیب‌بندهای فارسی از محتشم کاشانی و وحشی بافقی است گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش
- 14
- 6
